Jaaroverzicht 2008 - deel 1/2

Veel boeren zullen 2008 wellicht zo snel mogelijk willen vergeten. Het hele voorjaar werd gedomineerd door de voedselcrisis, die in onze buurlanden uitmondde in een melkstaking. In eigen land hielden de land- en tuinbouwers het bij een beleefde actiedag in Brussel. En toch viel er met mondjesmaat ook goed nieuws te rapen. Over het aantal goede nitraatresidustalen bijvoorbeeld.

Op nieuwjaarsdag treedt voor veel boeren de dooi in. Na een jarenlange bevriezing van hun veestapel door de nutriëntenhalte kunnen landbouwers voortaan weer groeien dankzij het principe van de ‘uitbreiding mits mestverwerking’. Toch wordt 2008 niet het jaar van de varkens of van de kippen, wel dat van de aardappel. De Verenigde Naties willen de internationale gemeenschap mobiliseren om via de knol als basisvoeding het gevecht aan te knopen tegen onderontwikkeling.

Een andere strijd is die tegen het terrorisme. Nadat het in ons land enkele jaren stil bleef rond het Animal Liberation Front, pleegt de groep in januari elf vernielzuchtige acties. Slagerijen worden beklad, de ruiten van een tuincentrum ingegooid en aan een campus van de Universiteit Hasselt wordt brand gesticht. “Stellen dat de organisatie weer opleeft, lijkt me niet voorbarig”, orakelt de chef van de Centrale Dienst voor Terrorisme, die de politiediensten waarschuwt voor nog meer vandalenstreken. Die komen er niet.

Net zomin als transgene maïsplanten in Frankrijk. Ondanks haar stijgende populariteit bij Franse boeren wordt de MON810-maïs verketterd. In eigen land gooit de mengvoedersector haar ggo-lastenboek in de prullenmand omdat het systeem kreunt onder kruiscontaminaties en steeds hogere prijzen voor ggo-vrije grondstoffen. En een veldproef voor gemodificeerde populieren van het VIB groeit uit tot een communautaire splijtzwam. Intussen bereiden de Verenigde Staten zich doodleuk voor op de commercialisering van transgene landbouwdieren.

Of het toch niet beter zou zijn om voor bio te kiezen? Beweringen dat biologische groenten veiliger of gezonder zijn, missen geloofwaardigheid. Dat stellen althans onderzoekers van de Gentse universiteit. "Ik krijg de indruk dat een bepaald uitgangspunt bewezen moest worden", fulmineert Vera Dua, die in het Vlaams parlement brandhout maakt van de studie. Over Vera Dua en brandhout gesproken: het Amazonewoud gaat er weer sneller op achteruit. Als tegengif raken de plannen voor de invoer van duurzame soja in een stroomversnelling.

En er is nog meer goed nieuws voor het leefmilieu: het aantal goede nitraatresidustalen is gestegen van 54 naar 74 procent. Crevits vergelijkt appelen met citroenen, reageert de Bond Beter Leefmilieu. “Hoezo? Neen, als het goed is, zeggen we het ook: er is vooruitgang in het mestdossier”, countert Het Nieuwsblad prompt. Het mestoverschot is geslonken tot 300.000 kilogram stikstof, wat te danken is aan nieuwe uitscheidings- en emissiecijfers in het mestdecreet, de stijgende mestverwerking en de toegenomen afzetruimte dankzij de derogatie.

Door stijgende productiekosten en lage verkoopprijzen hebben de veehouders echter geen reden tot feesten. Aan het slachthuis in Anderlecht voeren een paar tientallen jonge boeren actie voor hogere vleesprijzen. "Waar mogelijk laat de distributiesector de prijs zakken. Zo knijpt ze de hele veehouderij dood", luidt het. Een studie van de Nationale Bank leert dat de voedselprijzen zich sinds 2006 bij ons sneller hebben ontwikkeld dan in de eurozone. Voor de federale regering is dat het signaal om een prijzenobservatorium in de steigers te zetten.

Bij Boerenbond wordt de voormalige overheidsmanager van het jaar Piet Vanthemsche met aloud handgeklap verkozen tot voorzitter. “Op langere termijn zal vooral de strijd om de grond nog veel spanningen veroorzaken”, voorspelt de kersverse boerenleider in de pers. Het decor voor zijn eerste syndicale campagne is de wekelijkse vrijdagmarkt in Leuven, waar Vanthemsche de man in de straat op het hart drukt dat het niet de boeren zijn die profiteren van de fors gestegen voedselprijzen.

Tegelijkertijd waarschuwt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voor een wereldwijde voedselcrisis die mogelijk honderdduizenden hongerdoden zal maken en nieuwe oorlogen zal uitlokken. Terwijl het IMF en de Wereldbank in Washington overleggen over hetgeen hen te doen staat, valt in Haïti de regering na een week van voedselrellen. In een hele reeks andere landen breken onlusten uit, maar op een met veel tamtam aangekondigde voedseltop in Rome leggen de wereldleiders geen politieke engagementen op tafel.

De vermeende impact van biobrandstof op de voedselcrisis doet wel veel inkt vloeien, maar de Europese Commissie geeft geen krimp: tien procent van de transportbrandstof moet en zal tegen 2020 bestaan uit biobrandstof. Maar dat is buiten de waard gerekend. “We moeten bereid zijn om die doelstelling opnieuw tegen het licht te houden”, verrast premier Yves Leterme vriend en vijand. “Als landbouwminister had ik reeds ethische vragen bij het gebruik van voeding voor het aandrijven van voertuigen”.

Ook speculanten belanden in het oog van de storm. KBC verantwoordt zich publiekelijk voor een levensverzekering, die belegt in een korf van zes landbouwgrondstoffen. Kris Peeters wil met de oprichting van een beleidsvoorbereidende taskforce alvast werk maken van een beter risicobeheer in de Vlaamse land- en tuinbouw. Europa heeft immers beslist dat tegen 2010 de uitkeringen uit het landbouwrampenfonds met de helft moeten dalen, tenzij de boeren in kwestie kunnen aantonen dat ze zelf een bijkomende privéverzekering afgesloten hebben.

Met of zonder verzekering, bij de vzw Boeren op een Kruispunt zijn landbouwers in nood altijd welkom. Eén jaar na de oprichting draait de organisatie op volle toeren. "Het eerste jaar hoopten we een vijftigtal dossiers te behandelen, maar de teller is aanbeland op 255", zegt coördinator Riccy Focke. Door de hoge energieprijzen staat ook bij de vissers het water tot aan de lippen. Tijdens een woelige manifestatie in Brussel worden een tiental vissers gearresteerd en raken drie politieagenten gewond.

Eind mei slaat de bom pas goed in: Duitse en Nederlandse boeren gaan over tot een melkboycot van zodra de prijzen weer beginnen te dalen. Terwijl elders melk uitgereden wordt op akkers of gewoon in de riool verdwijnt, houden de Vlaamse boeren het bij een beleefde actiedag in de hoofdstad. Landbouwminister Peeters kondigt aan dat hij 14 miljoen euro extra vrijmaakt voor het VLIF, waarna het ABS plechtig belooft om het land voorlopig niet plat te leggen. Alle zonnekloppers raken tijdig op hun vakantiebestemming.