"IHD treft vooral bedrijven in volle ontwikkeling"

De voorbije maanden bezocht de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) alle 134 landbouwbedrijven die in het najaar van 2014 een rode PAS-brief ontvingen. Op basis van die bezoeken maakte VLM bedrijfsfiches op die meer informatie bevatten over de getroffen bedrijven. Daaruit blijkt dat voor negen bedrijven de milieuvergunning eindigt voor 31 december 2016. De gemiddelde leeftijd van de bedrijfsleider is net geen 50 jaar en 25 onder hen zijn zelfs jonger dan 40 jaar. Het overgrote deel van de getroffen landbouwbedrijven deed de afgelopen vijf jaar ook investeringen.

Met de bezoeken aan de ‘rode’ bedrijven wilde VLM de landbouwers informeren en meer zicht krijgen op de reële bedrijfssituaties en de toekomstperspectieven. De landbouwers kregen vooraf de keuze of ze de delegatie van VLM wilden ontvangen. Tijdens het bezoek kregen ze uitleg over de mogelijke flankerende maatregelen en er werd bij hen gepolst naar een voorkeur voor één van die flankerende maatregelen. Voor elk bedrijf werd een bedrijfsfiche opgemaakt en alle informatie werd gebundeld in een rapport.

In totaal werden in het najaar van 2014 127 PAS-brieven verzonden aan bedrijven die meer dan 50 procent bijdragen aan de kritisch depositiewaarde van een actuele habitat of van een zoekzone. Bij 41 landbouwers ging het om een impact op een actuele habitat, bij 86 landbouwers is er sprake van impact op een zoekzone. Voor die laatste groep kan de ‘code rood’ nog teruggeschroefd worden wanneer de zoekzones verder worden verfijnd. Iets wat volgens een belofte van Vlaams minister Joke Schauvliege zou gebeuren voor de zomer. Bovenop die 127 getroffen bedrijven namen nog zeven landbouwers contact op met VLM omdat ze na een herberekening ook een impact hadden van meer dan 50 procent op een zoekzone.

VLM ging eerst en vooral na hoe lang de milieuvergunning van deze bedrijven nog loopt. Bij negen bedrijven eindigt ze op 31 december 2016. Hun vergunning wordt aan de oude voorwaarden wellicht met een paar jaar automatisch verlengd zodat zij tijd hebben om een gepaste oplossing voor het bedrijf te zoeken. Bij de bedrijven die code rood op zoekzone kregen, is een uitzondering voorzien voor bedrijven wiens vergunning vervalt voor 31 december 2024. Zij kunnen onmiddellijk toetreden tot het flankerend beleid, terwijl de andere bedrijven moeten wachten tot een latere fase. In totaal gaat het om acht bedrijven die in dat geval zijn.

Op vlak van leeftijd van de bedrijfsleider zien we dat de gemiddelde leeftijd nog geen 50 jaar is. Van de 134 bedrijven zijn er zelfs 25 die uitgebaat worden door een landbouwer die jonger is dan 40. Vier daarvan kregen code rood op actuele habitat. Nog eens 52 andere bedrijfsleiders is jonger dan 50 jaar. Van de bedrijven met een impact op een actuele habitat zijn de bedrijfsleiders begonnen tussen 1978 en 2012. Dat betekent dat een aantal onder hen nog maar een paar jaar geleden gestart zijn met de uitbating van hun bedrijf. “Deze bevindingen bewijzen dat een dynamische groep van bedrijven in volle ontwikkeling getroffen wordt”, staat te lezen in Boer & Tuinder.

Dat blijkt ook uit de cijfers over investeringen op de getroffen bedrijven. Welgeteld 100 van de 134 bedrijven (33 met impact op habitat en 67 met impact op zoekzone) hebben de laatste vijf jaar geïnvesteerd in het bedrijf. Die investeringen gaan van kleine onderhoudswerken, over aankoop van nieuwe machines tot de bouw van nieuwe, goed uitgeruste stallen. Op 37 bedrijven gebeurden al investeringen in emissiearme stalsystemen. Verscheidene bedrijven zijn de laatste jaren sterk uitgebreid of hebben zeer concrete plannen tot uitbreiding.

Ruim een derde (34%) van de bedrijven die bezocht werden door VLM is gespecialiseerd in de varkenshouderij. Net geen kwart heeft vooral melkvee en zeven procent houdt vleesvee. Negen procent onder hen heeft zowel melk- als vleesvee. Zowat 19 procent van de ‘code rood’-bedrijven zijn pluimveebedrijven. Daarnaast zien we dat acht procent onder hen een gemengd profiel heeft. De oppervlakten grond die deze bedrijven bewerken, variëren sterk. Het gaat van grondloze bedrijven tot bedrijven die meer dan 300 hectare uitbaten. Van sommige bedrijven ligt een derde tot soms zelfs de helft van de uitgebate gronden in een speciale beschermingszone (SBZ).

Bij meer dan negen op de tien bedrijven die code rood kregen, is de landbouwer zelf eigenaar van de bedrijfszetel. Voor de overgrote meerderheid vormt landbouw ook de enige bron van inkomsten voor het gezin. Slechts in tien gevallen gaat het om niet-professionele landbouwers. “Het mag dan ook duidelijk zijn dat de PAS-brieven grote onzekerheid hebben veroorzaakt bij de getroffen bedrijven en families. Ze willen snel meer duidelijkheid”, stelt Boerenbond. Volgens de organisatie hebben veel van die bedrijven hun huidige bedrijfsvoering of toekomstplannen aangepast. Zo werden bepaalde werkzaamheden stilgelegd, investeringen niet opgestart of uitbreidingsplannen stopgezet.

Als er sprake was van het flankerend beleid voor de getroffen landbouwers, was een eerste reactie meestal van “wij willen verder doen zoals we bezig zijn”. Uiteindelijk spraken 78 landbouwers hun voorkeur uit voor één of andere flankerende maatregel. Voor 35 procent onder hen is bedrijfsverplaatsing een mogelijke optie mits voldoende financiële tegemoetkomingen en indien het ‘echt’ nodig is. De bedenking die hierbij vaak wordt gemaakt, is waar er nog een goede locatie met voldoende rechtszekerheid voor een landbouwbedrijf te vinden is. Zowat 12 procent kiest voor bedrijfsbeëindiging en 15 procent voor uitgestelde bedrijfsbeëindiging. Ook voor bedrijfsreconversie is er weinig interesse (16%).

Meer informatie: Overzichtsrapport rode bedrijven