Hagendorser toont zijn kunnen nu ook in Vlaams-Brabant
Wat je zelf doet, doe je niet altijd beter en tegenover de hagendorser zeker niet sneller. Wie al eens een tientallen meters lange haag snoeide, weet wat voor een karwei dat is. In de provincie Vlaams-Brabant kunnen eigenaars van een landschappelijke haag voortaan beroep doen op een tractor die uitgerust is met een speciaal daarvoor ontwikkelde maaier aan een wendbare besturingsarm. Aan het stuur neemt een landbouwer plaats zodat een deskundig oog waakt over de aanwezigheid van bacterievuur in meidoornhagen in de buurt van fruitplantages. Gedeputeerde Monique Swinnen woonde de inwerkingstelling in Hoegaarden bij want de hagendorser is aangekocht in het kader van een plattelandsproject. Dat geeft Agrobeheercentrum Eco² en Werkers de tijd om deze dienstverlening bekend en rendabel te maken. Hun eerste hagendorser geeft in Limburg jaarlijks 120 kilometer aan hagen een snoeibeurt.
Hagen maken deel uit van het agrarische cultuurlandschap van de provincie Vlaams-Brabant. Ze behoren tot de landschapselementen die het uitzicht op het platteland bepalen. Ondanks hun bijdrage aan de biodiversiteit en de streekidentiteit zorgen hagen soms voor frustraties. In de eerste plaats bij private eigenaars die vaak geen raad weten met het beheer van een tientallen of honderden meters lange haag. Ook de groendiensten van gemeentebesturen hebben er de handen vol mee. De zomersnoei van hagen valt voor hen net op een druk tijdstip van het seizoen. Achterstallig beheer werkt dan weer op de heupen van landbouwers want brede hagen en overhangende takken belemmeren de doorgang naar hun percelen, of beschadigen hun dure machines.
“Onze gemeente Bierbeek telt 27 kilometer aan hagen en houtkanten”, vertelt schepen van Landbouw en Openbare werken Jan Van der Velpen. “Het winteronderhoud met eigen personeel is niet toereikend om een gans seizoen de wegen open te houden. Dat resulteert in telefoontjes van landbouwers die klagen over overhangende takken.” Op uitnodiging van de provincie Vlaams-Brabant, Agrobeheercentrum Eco² en Werkers woonde Van der Velpen in Hoegaarden een demonstratie van de hagendorser bij. Daar zag hij net als de andere aanwezigen dat machinaal snoeien ontzettend snel gaat, en met de hagendorser ook een piekfijn resultaat oplevert.
“Al onze plattelandsgemeenten worstelen met hun groenonderhoud”, vertelt gedeputeerde Monique Swinnen, bevoegd voor landbouw en platteland. “Ook vanuit de landbouwsector was er al lang vraag naar een betaalbaar aanbod voor duurzaam beheer van hagen en heggen. Machinaal beheer met de hagendorser zal daartoe bijdragen. Zo kan het typische hagenlandschap blijven bestaan, en zelfs uitgebreid worden.” De provincie Vlaams-Brabant investeerde in het kader van een PDPO-project mee in de aankoop van een tractor met maaiarm door het Agrobeheercentrum Eco². Zo’n investering van meer dan 200.000 euro is immers lastig rendabel te maken van de ene op de andere dag.
“De eerste hagendorser is ondertussen acht jaar aan de slag in de provincie Limburg en maait daar nu 120 kilometer hagen op jaarbasis. Meer dan 100 kilometer is nodig om rendabel te zijn en op termijn een vervangingsinvestering te kunnen doen”, vertelt Bart Schoukens van het Agrobeheercentrum. De steun van de overheid is volgens hem verantwoord omdat er geen commercieel aanbod is. “Tuinaannemers werken met handgereedschap, en grote aannemingsbedrijven specialiseren zich liever in groenonderhoud langs autowegen. “Onze hagendorser moet aan de slag rond hoogstamboomgaarden en langs holle wegen en andere krappe veldwegen. Aannemers verdienen hun boterham liever met andere hagen”, aldus Schoukens.
De coöperatie Werkers huurt de hagendorser van het Agrobeheercentrum Eco². De unieke formule waarbij landbouwers in hun ‘vrije tijd’ aannemingswerken verrichten, levert specifiek voor dit werk een aantal voordelen op. Schoukens: “Staat de machine stil, dan hoeft er geen vast personeelslid betaald te worden. Met een landbouwer aan het stuur ben je ook zeker dat er zorg gedragen wordt voor het dure materiaal. Bovendien zal het kennersoog van een landbouwer bacterievuur in een meidoornhoog herkennen zodat we ziekteverspreiding kunnen vermijden. Om die reden wordt de hagendorser na iedere snoeibeurt ook ontsmet.” Dat moet een geruststelling zijn voor de fruittelers in het Hageland die deze besmettelijke plantenziekte ver weg van hun plantages willen houden.
Voor een snoeibeurt betaalt een eigenaar 45 eurocent per lopende meter haag, wat een marktconform tarief is volgens Schoukens en tegelijk goedkoop genoeg om heel wat private eigenaars en lokale besturen aan het denken te zetten. Drie landbouwers – vennoten van Werkers, een geregistreerde aannemer in de groene sector – kruipen afwisselend aan het stuur van de tractor. Hun handigheid zorgt er samen met de aangepaste machine voor dat het resultaat mag gezien worden. De haag ziet eruit alsof ze manueel gesnoeid is terwijl een klepelmaaier die dikwijls voor dit werk wordt ingezet een ‘uitgerafelde’ haag achterlaat. Naar ziektedruk toe is dat allesbehalve ideaal, waarschuwen de Regionale Landschappen, wat voor de provincie Vlaams-Brabant een extra reden was om de hagendorser financieel mogelijk te maken. In totaal werd 130.000 euro via het plattelandsontwikkelingsbeleid (ELFPO) gefinancierd.
Op de demonstratie aanwezige ambtenaren en schepenen waren behalve door het snoeiresultaat ook gecharmeerd door de blazer die de snoeiresten onder de haagplanten deed verdwijnen. Zo heeft de groendienst er geen opkuiswerk aan, en kunnen de planten de voedingsstoffen recupereren. Als het van Monique Swinnen en Bart Schoukens afhangt, dan gaat de hagendorser veel plattelandsgemeenten en landbouwers ontzorgen op vlak van groenbeheer. Voor achterstallig onderhoud aan een haag blijven de landschapsteams van de Regionale Landschappen het best geplaatst. Daarna weet de Hagendorser ieder jaar wel raad met de jonge twijgjes op de haag. Om te vermijden dat de tractor opgetrommeld wordt voor tuinhaagjes zet Schoukens de voorwaarden nog even op een rij: “Het moet gaan om een haag van minstens 50 meter lang in landelijk gebied, en er mogen zich geen draden of palen buiten het profiel van de haag bevinden. Voor hakhoutbeheer is deze machine niet geschikt. Elk landschapselement stelt immers specifieke eisen aan de machines voor beheer.”
Op de VILT-Facebookpagina kan je de hagendorser in een korte video aan het werk zien.
