Grote kloof tussen klimaatbeloftes en beleid

Het rapport geeft eerst een stand van zaken van de klimaatproblematiek en richt zich vervolgens op maatregelen die nodig zijn om de opwarming van de aarde te begrenzen. Zo was de gemiddelde jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen tussen 2010 en 2019 "hoger dan in eender welk voorgaande decennium" en bestaat er nog een grote kloof tussen de klimaatbeloftes van landen en het beleid dat ze hebben uitgevoerd.

Toch is een beperking van de opwarming tot 2 en zelfs 1,5 graden Celsius in vergelijking met het einde van de 19e eeuw (afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs in 2015) nog altijd mogelijk, zeggen de IPCC-experten. Daarvoor zijn wel "snelle, ingrijpende en in de meeste gevallen onmiddellijke verminderingen van de uitstoot van broeikasgassen in alle sectoren" nodig, en mogen de emissies ten laatste in 2025 pieken. Zonder bijkomende inspanningen stevenen we af op een opwarming van zowat 3,2 graden tegen 2100, waardoor onder meer de zeespiegel fors zou stijgen, extreme weersomstandigheden gebruikelijker zouden worden en veel dier- en plantensoorten zouden uitsterven.

Verschillende scenario’s

De klimaatexperten van de IPCC stippen verscheidene maatregelen aan die kunnen bijdragen aan een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Naast de vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen en een overgang naar duurzame energie, gaat het onder meer om een efficiënter gebruik van materialen en energie in de industrie, en het verhogen van grondstoffenefficiëntie in verstedelijkte gebieden. Maar ook ingrepen aan de vraagzijde zijn nodig, zoals het inzetten op elektrische auto's en biobrandstoffen. Daarnaast kan aangepaste infrastructuur mensen helpen om duurzamer te leven en moeten gedragsveranderingen teweeg worden gebracht. Positief is alvast dat de prijzen van groene energie en heel wat duurzame technologieën de laatste jaren zijn gedaald.

In alle scenario's is het inzetten op CO2-verwijdering wel noodzakelijk om een nettonuluitstoot te bereiken, benadrukt het rapport. Het gaat onder meer om herbebossing, oceaanbemesting en CO2-afvang en -opslag. Hoe en in welke mate CO2-verwijdering zal moeten worden toegepast, hangt af van hoe snel de verschillende sectoren erin slagen om hun uitstoot te verminderen.

Tweesprong

De IPCC-experten wijzen ook op het belang van wereldwijde samenwerking voor een succesvol klimaatbeleid. Ze benadrukken dat de impact op bijvoorbeeld ontwikkelingslanden en biodiversiteit niet uit het oog mag worden verloren.

Wat de bijbehorende kosten betreft, raamt het rapport die voor de periode van 2020 tot 2030 op "drie tot zes keer" meer dan wat publieke én private partijen momenteel doen, voor scenario's waarbij gemikt wordt op maximaal 1,5 tot 2 graden. Daarvoor is "voldoende globaal kapitaal" beschikbaar, luidt het. Ondanks de veel hogere investeringen op korte termijn liggen de wereldwijde economische voordelen op de lange termijn volgens de meeste modellen hoger dan de kosten, benadrukken de experten bovendien.

"We staan op een tweesprong. De beslissingen die we nu maken, kunnen een leefbare toekomst verzekeren", vat IPCC-voorzitter Hoesung Lee samen. "Ik ben bemoedigd door de klimaatinspanningen die worden ondernomen in vele landen. Er zijn beleidsmaatregelen, regulering en marktinstrumenten die doeltreffend blijken te zijn. Als deze worden opgeschaald en breder en eerlijker worden toegepast, kunnen ze ingrijpende uitstootverminderingen ondersteunen en innovatie stimuleren."

Klimaatcoalitie roept overheden op om met duidelijk actieplan op de proppen te komen

De Klimaatcoalitie, een vzw die meer dan 80 organisaties verenigt rond klimaatrechtvaardigheid, roept de verschillende overheden in ons land op om "diepgaande structurele en maatschappelijke veranderingen mogelijk te maken". "Het is aan onze politici om levensvatbare en eerlijke alternatieven op tafel te leggen", stelt vicevoorzitter Zanna Van Renterghem.

De Klimaatcoalitie verwijst daarvoor naar haar tienpuntenplan. Daarin worden naast meer energie-efficiëntie en minder energieverbruik, ook sectorale oplossingen naar voren geschoven. Ook dient er een Marshallplan voor de renovatie en isolatie van gebouwen te komen, net als investeringen in ruimtelijke ordening, kwalitatief openbaar vervoer, fietsinfrastructuur en autodelen. "Onze economie moet af van een model dat gebaseerd is op de wedloop naar overconsumptie, overproductie en kortetermijnwinst en zich opnieuw toespitsen op sociale en ecologische grenzen", stelt Van Renterghem.

Ten slotte mag ook internationale solidariteit niet uit het oog worden verloren. "De klimaatcrisis stopt niet aan de Belgische grenzen", onderstreept Van Renterghem. "België moet fors zijn bijdrage voor de internationale klimaatfinanciering verhogen, zodat ook lage-inkomenslanden de transitie kunnen maken."

Het IPCC-rapport is online te raadplegen.