Grootmoeders keuken populair in tijden van crisis

In tijden van crisis grijpen mensen terug naar voedingsmiddelen die ze kennen uit het verleden. Uit historisch onderzoek van Anneke Geyzen aan de Vrije Universiteit Brussel blijkt een duidelijke relatie tussen crisis en de populariteit van vertrouwde smaken en oude recepten "van bij ons". De historica analyseerde culinaire artikels en receptenrubrieken uit drie vrouwenbladen uit de periode 1945 -2000.

Geyzen analyseerde 40.000 recepten en culinaire artikels uit het maandblad van de Belgische Boerinnenbond, later KVLV (De Boerin/Bij de Haard/Eigen Aard), het maandblad van de Socialistische Vooruitziende Vrouwen (Stem der Vrouw) en het weekblad Het Rijk der Vrouw. In de periode 1945-2000 was het crisiselement de rode draad bij het oprakelen en vormgeven van zogenaamde 'tradities' en 'grootmoeders keuken', stelt ze vast.

De moeilijke naoorlogse jaren, economische crises en verscheidene politieke impasses hadden veel invloed op artikels en recepten in de vrouwenmagazines. Tijdens economische crises voerde de overheid een landbouwpolitiek om de eigen productie te promoten en import tegen te gaan, aldus de onderzoekster. In vrouwenmagazines werd dan ook campagne gevoerd voor "vertrouwde smaken" en recepten "van bij ons". Het aantal verwijzingen naar buitenlandse recepten nam in die periode aanzienlijk af.

Wanneer de consument wordt geconfronteerd met voedselcrises die zijn verbonden met geïndustrialiseerde voedselproductie, zoals de dioxinecrisis in de jaren '90 of de recente EHEC-epidemie, neemt een sluimerend wantrouwen de bovenhand. Een zoektocht naar vertrouwen en zekerheid is volgens Geyzen het resultaat.

Naast de globalisering en industrialisering van de voedselketen spelen echter ook andere factoren mee die een verlangen naar vertrouwde smaken aanwakkeren. "Economische en politieke crises brengen eveneens onzekerheden", weet Geyzen, "wat op culinair vlak vertaald wordt in termen als 'op ambachtelijke wijze' of 'op grootmoeders wijze'." Vooral na de Tweede Wereldoorlog en in de jaren '60 was dit het geval in Vlaanderen. In die perioden werd voortdurend gebruik gemaakt van recepten 'van bij ons'.