Gezocht: betaalbare grond voor jonge boeren

Keren we even terug naar 27 september 2021. Minister-president Jan Jambon opent het politieke jaar, toen nog zonder vertraging en met een regering die samenhangt. Hét politieke voorstel van die septemberverklaring: de halvering van de registratierechten bij de aankoop van de enige eigen woning. Meer dan logisch natuurlijk, want jonge mensen kunnen door hemelhoge huizenprijzen amper nog een woning kopen en moeten huren, waardoor het op termijn nog moeilijker wordt om een spaarpot op te bouwen. Als we de Vlaamse jeugd nog een woning gunnen, zorgen we er maar beter voor dat ze het ook kunnen betalen.

Jonge huizenkopers zijn niet de enige precaire doelgroep die zo’n voordeel geniet. Het is zelfs niet enkel ter ondersteuning van kwetsbare doelgroepen, maar ook in functie van een maatschappelijk belang dat er gelijkaardige voordelen gegeven worden. Denk maar aan de aankoop van een sociale woning, de aankoop van erfgoed, de korting voor beroepsverkopers of zelfs de volledige vrijstelling bij aankoop van een natuurgebied met beheerplan. Samengevat: voor ieder wat wils, tenzij je voedsel produceert voor de maatschappij.

Vreemd als je weet dat in 2015 al 82 procent van de jonge boeren op zoek was naar grond om op te boeren. De laatste jaren is het probleem enkel toegenomen. De prijs van landbouwgrond schoot pijlsnel de lucht in – met maar liefst 23,5 procent in de afgelopen 5 jaar – tot gemiddeld 63.000 euro per hectare. Uitschieters gaan ondertussen naar meer dan het dubbele. Dat zijn prijzen die de vastgoedmarkt bij momenten zelfs niet kan volgen en die niets meer te maken hebben met de landbouwrendabiliteit van de grond. Het zijn prijzen die jonge boeren vaker niet dan wel kunnen betalen.

Voor boeren veranderde er echter niets in de voorbije jaren. Zij bleven 10 procent verkooprechten betalen. De toegang tot grond voor jonge boeren wordt dus in geen geval verhoogd. Zonde. Boeren die niet aan grond kunnen, dat wil ook zeggen dat jonge boeren niet kunnen starten, niet kunnen verduurzamen, niet kunnen ondernemen en dat de lange termijn niet verzekerd is. De grootste slachtoffers zijn net de boeren die we als maatschappij willen stimuleren: jonge, biologische, duurzame, alternatieve of grondgebonden boeren. Als maatschappij beslissen we dus dat we hen wel graag willen, maar niet willen ondersteunen.  

Toch is het simpel en betaalbaar op te lossen. Zorg voor een verlaging die ertoe doet en die het verschil kan maken. Halveer, net zoals voor jonge gezinnen, voor actieve boeren de registratierechten. En doe dat zowel voor actieve boeren die grond kopen als voor iedereen die zich ertoe engageert om gronden voor lange tijd aan actieve landbouwers te verpachten. Hierdoor zal de toegang tot grond wel verhoogd worden en geven we boeren de broodnodige langetermijnszekerheid over hun belangrijkste productiefactor: grond. Een wereld van verschil voor boeren, met een minieme kost voor de bevolking.  

Dit is hét moment om in actie te schieten. We spreken ondertussen al even over een transitie van de landbouw in Vlaanderen. Die landbouw van morgen zal niet zonder grond kunnen. Het zijn net de boeren die we willen steunen, die weggeconcurreerd worden door speculanten en grote investeerders. Maatschappelijk absoluut niet wenselijk, maar wel de realiteit. De trend is gezet en het zal jaren duren om die te keren. Als we morgen gronden in handen van onze boeren willen om hier duurzaam en lokaal voedsel te produceren, dan moeten we vandaag beginnen met die boeren te ondersteunen.

Met dit opiniestuk wil de auteur een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

De Auteur

Maarten Moermans is melkveehouder in Dilsen-Stokkem en ondervoorzitter van Groene Kring, de landbouworganisatie voor jonge boeren in Vlaanderen.