Georganiseerd protest gaat hand in hand met spontane acties
ReportageLandbouworganisaties Boerenbond en Groene Kring riep enkele dagen geleden op voor de aftrap van een serie protestacties. De start werd gegeven in Merksplas. Zo’n 400 boeren geven gehoor aan de oproep. Sommige boeren uit de regio Noorderkempen bleken andere plannen te hebben en zetten de ring van Antwerpen vast. “We gaan door tot we een plaats aan de onderhandelingstafel krijgen, totdat we als serieuze economische sector beschouwd worden en niet als milieuvervuilers worden weggezet”, klinkt het strijdvaardig. VILT bracht de motivatie van verschillende boeren in kaart tijdens de actiedag in Antwerpen.
Drie bejaarden aan het Lobroekdok in Antwerpen hadden de visafspraak al weken in hun agenda staan. De boeren aan de overkant van het water, op de Antwerpse ring ter hoogte van het Sportpaleis, wisten tot gisterenavond nog niets. “Er is op het laatste moment besloten om hiernaar toe te gaan”, vertelt Phille Renders, melkveehouder uit Rijkevorsel en voorzitter van Groene Kring Antwerpen.
Door de ring van Antwerpen in de vroege ochtend te blokkeren, stonden Renders en zijn medeactievoerders plotseling in het middelpunt van de nationale aandacht. Veertig tractoren zorgden ervoor dat de wegen rond Antwerpen rood kleurden en vooral het verkeer in de richting van Gent ernstige vertraging opliep. “Boeren uit heel Europa komen in actie. Dan kunnen wij in Vlaanderen niet achter blijven”, aldus Renders die sterke overeenkomsten ziet. “Ook wij krijgen steeds meer regels opgelegd. Vanuit Europa, vanuit België en vanuit Vlaanderen.”
Het laatste beleidsniveau treft zijn bedrijf momenteel het hardst in de vorm van de stikstofplannen. “Door het nieuwe stikstofdecreet is er geen ontwikkeling mogelijk in de sector en op ons bedrijf. Mijn ouders houden het momenteel tegen dat ik in het bedrijf stap. De onzekerheid is moordend en er komt steeds nieuwe wet- en regelgeving op ons af. Om in het bedrijf te stappen, moet ik bij de bank een ontwikkelingsplan overleggen. Maar binnen het PAS-decreet is er geen ontwikkeling mogelijk. Hoe kan ik dan een plan voorleggen?”
Ook technologie biedt geen uitkomst
Medeactievoerder Wout Van Looveren, melkveehouder uit Wuustwezel, heeft dezelfde grieven. In tegenstelling tot Renders heeft hij het bedrijf van zijn ouders al overgenomen. “We melken 80 koeien en om leefbaar te zijn, is een uitbreiding op termijn noodzakelijk. Daarvoor zie ik met de huidige stikstofplannen echter geen mogelijkheid.” Waar anderen het potentieel van technologie benadrukken, is Van Looveren minder optimistisch. “Stel dat een systeem 60 procent stikstof reduceert, dan maakt deze reductie nog maar een kleine uitbreiding van onze veestapel mogelijk. Wij hebben een impactscore van 0,04 procent (de drempel voor een vlotte vergunning ligt in landbouw op 0,025 procent, red.)."
Terwijl de drie Antwerpse vissers, die begrip zeggen te hebben voor de onvrede onder de boeren, in alle rust verder vissen, worden de actievoeders op de ring van Antwerpen door de politie gedwongen om hun biezen te pakken. Om 10 uur verlaten zij onder politiebegeleiding hun post om vervolgens via Brasschaat thuis te geraken. “We wilden graag nog even bij Jan Jambon langsgaan die in Brasschaat woont, maar hij was niet thuis”, vertelt Renders.
"Boeren zijn moedeloos en radeloos"
Juist toen de tractoren uit de Noorderkempen Brasschaat doorkruisten, startte in Merksplas de protestactie van Boerenbond die wel enkele dagen op voorhand gepland was. “Boeren zijn radeloos en moedeloos en vragen zich af of er nog een plek is voor hen en hun kinderen. Jarenlange frustraties zijn opgehoopt en deze emoties hebben zich op enkele dagen na de ondertekening van het stikstofakkoord vertaald in een grote actiebereidheid”, vertelt Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens aan een menigte van honderden boeren.
De actievoerders waren met zo’n 400 tractoren vanuit drie locaties (Hoogstraten, Ravels en Kasterlee) naar het centrum van Merksplas afgezakt. Voor deze locatie was symbolisch gekozen, laat Ceyssens weten. “Enerzijds hebben we hier te maken met gemeentelijk beleid dat de boeren nog een stem aan tafel geeft. Daar zou elders een voorbeeld aan genomen moeten worden. Anderzijds hebben we gekozen voor Merksplas omdat deze locatie dichtbij het Turnhouts Vennengebied symbolisch is voor de rechtsonzekerheid waar boeren al jaren mee kampen.”
Investeren in milieu zonder extra inkomsten
Alhoewel hij niet boert in het Turnhouts Vennengebied, ervaart melkveehouder Jef De Schutter de druk van de natuur en het stikstofdecreet eveneens aan den lijve. Kort voor het stikstofarrest drie jaar geleden stonden alle lichten op groen om zijn bedrijf in Pulle uit te breiden van 70 naar 120 koeien. “Een uitbreiding die noodzakelijk is om toekomstbestendig te zijn”, verklaart de boer.
Frustraties over steeds grotere regeldruk, druk op de landbouwgrond en een gebrek aan toekomstvisie vanuit het beleid brachten hem met de tractor tot Merksplas. “Ik wordt dadelijk gedwongen te investeren in emissiereducerende technieken, technieken die veel geld kosten, maar financieel niets bijdragen aan het bedrijfsinkomen.”
Waar De Schutter het bedrijf heeft overgenomen, hoopt de familie Wouters-Verbreuken hun melkveebedrijf in Wuustwezel op termijn over te laten aan hun kinderen. Maar of het zover komt, staat inmiddels ter discussie. “Onze zonen twijfelen door de regeldruk en het gebrek aan rechtszekerheid sterk over de overname van het bedrijf en dat baat ons grote zorgen”, vertelt Els Verbreuken. Het echtpaar had juist enkele jaren geleden geïnvesteerd in een nieuwe stal om daarmee het bedrijf klaar te stomen voor een toekomstige overname.
Voedselzekerheid is niet het enige dat op het spel staat als jonge boeren niet langer het bedrijf van hun ouders willen overnemen. “Boeren hebben vaak nog andere functies dan alleen het produceren van voedsel. Wij hebben bijvoorbeeld een zorgboerderij. De onzekere toekomst die de boeren boven het hoofd hangt, raakt niet alleen ons, maar ook onze zorggasten. Ook zij hebben er slapeloze nachten van”, stelt Verbreuken die boven op foto met haar man (uiterst rechts) poseert met twee zorggasten.
Heel mijn leven voor niets gewerkt
Ton van den Broek, die samen met zijn zoon een melkveebedrijf in Melkplas runt, kreeg in 2019 nog net op tijd een vergunning voor een bedrijfsuitbreiding tot 140 koeien. Met een nieuwe stal is de toekomst van het familiale melkveebedrijf redelijk zeker. Toch gaf ook hij gehoor aan de oproep van Boerenbond. “Ik ben hier om mijn ongenoegen te uiten. Het is inmiddels wel duidelijk geworden dan de politiek geen interesse heeft in landbouw.”
Een andere aanwezige – een vleesveehouder uit de regio Turnhout – is dan weer einde carrière. Stoppen zit er voorlopig echter nog niet in. Drie jaar geleden deed hij nog een investering in zijn stal die onder normale omstandigheden volgens eigen zeggen 400.000 euro waard is. Maar hij twijfelt sterk of zijn aflopende vergunning voor lange tijd hervergund raakt. “Zonder vergunning is mijn bedrijf helemaal niets waard en moet ik geld bijleggen om het te slopen”, zegt de teleurgestelde boer die van een andere kalverhouder hoort dat er gewerkt wordt aan wetgeving om in het kader van dierenwelzijn meer ruimte per kalf te voorzien. “Dan moet ik zeker weer mijn stal aanpassen.”
Op het centrale plein in Merksplas sprak ook burgemeester Frank Wilrycx (Open Vld) de demonstranten toe. Hij hing zijn bot aan de paal als signaal en betuigde zijn steun aan de aanwezige boeren. Deze actie was de start van een communicatiecampagne onder de noemer ‘Zet de boer niet botweg aan de kant’. Boerenbond roept haar leden op om in elke Vlaamse gemeente de laarzen aan de haak te hangen en uit te leggen waarom zij geen toekomst meer zien in Vlaanderen.
Start van waaier aan acties in heel Vlaanderen
“In onzekere tijden is het de boer die het voedsel op de tafel brengt. Iedereen lijkt vandaag de vriend van de boer, maar dat is niet wat wij de voorbije jaren gevoeld hebben. Boeren vragen minder betutteling van de overheid, eerlijke vergoedingen, en rechtszekerheid. Dit is een slechts het begin van een waaier aan acties in heel Vlaanderen”, kondigde Ceyssens aan.
Boeren vragen minder betutteling van de overheid, eerlijke vergoedingen en rechtszekerheid
Later op de dag had Boerenbond ook nog een ontmoeting belegd met premier Alexander De Croo (Open Vld) en met federaal landbouwminister David Clarinval (MR) “Het is hoog tijd dat de politiek luistert naar de boeren en samen met hen aan tafel gaat zitten. Wij zullen aan de premier uitleggen waarom de boeren zich aan de kant gezet voelen en wat de gevolgen van die tsunami van regelgeving voor hen betekent. Wij vragen aan alle beleidsmakers op alle niveaus om op een respectvolle manier met de landbouwsector om te gaan en werk te maken van een beleid dat ruimte voor onze boeren biedt”, stelt Ceyssens.
Ook Phille Renders toonde zich strijdbaar na de actie op de Antwerpse ring. Hij denkt dat de boeren nog maar aan het begin staan met hun acties. “We zullen pas stoppen als we een eerlijke plek aan de onderhandelingstafel krijgen. Het moet gedaan zijn met agrobashing en het onterecht framen van landbouwers als milieuvervuilers. Wij eisen respect en willen in de gesprekken gezien worden als een economische sector en niet als een stelletje milieuvervuilers.”
