Flexibele en motiverende beheerovereenkomsten leiden tot meer resultaat

Het onderzoeksproject ‘Contracts2.0’ heeft vier jaar lang onderzoek gedaan naar agromilieumaatregelen. Zowel bestaande vormen van beheerovereenkomsten werden daarbij onder de loep genomen als mogelijke nieuwe en betere vormen. Dat gebeurde op basis van wetenschappelijk onderzoek en participatieve processen tussen landbouw, natuurbehoud en administratie. Alle conclusies uit het onderzoek zijn gebundeld in een handboek dat ook heel wat aanbevelingen bevat voor het ontwerpen van ecologisch doeltreffende, economisch haalbare en praktisch haalbare agromilieuregelingen.

Collectieve versus resultaatsgebaseerde aanpak

Vanuit Vlaanderen waren INBO en Boerennatuur Vlaanderen betrokken. “Op vier plekken hebben we geëxperimenteerd met nieuwe contracttypes. De collectieve aanpak bleek zeer succesvol, onder meer in Maarkedal, en veelbelovend in Gulpdal-Voeren”, klinkt het in een gezamenlijk persbericht. Boerennatuur Vlaanderen ging dan weer aan de slag met resultaatsgebaseerde betalingen. Via het praktijklab ‘Koolstofboeren’ werden landbouwers betaald op basis van de hoeveelheid koolstof die ze in de bodem hebben opgeslagen.

In Beverhoutsveld, tussen Oostkamp en Beernem, werd de collectieve en resultaatsgebaseerde aanpak gecombineerd. Een groep landbouwers kreeg er betalingen gebaseerd op een verhoogde graslandbiodiversiteit. “Werken met collectieven blijkt meer resultaten op te leveren. Het maakt het mogelijk om van elkaar te leren en het landschap wordt er efficiënter beheerd”, aldus INBO en Boerennatuur Vlaanderen.

Vanuit het oogpunt van de landbouwers is het van groot belang dat milieu- en biodiversiteitsdoelstellingen op een uitvoerbare en flexibele manier gehaald kunnen worden. In de toekomst moeten innovatieve benaderingen zoals resultaatsgerichte betalingen en collectieve regelingen mogelijk worden gemaakt. Ze moeten ook zo ontworpen worden dat ze flexibel, motiverend en zo eenvoudig mogelijk uitvoerbaar zijn. Dat is één van de talrijke aanbevelingen voor beleidsmakers op Europees, federaal en deelstaatniveau.

“Ons project heeft kunnen aantonen dat de vele economische en ecologische voordelen die nieuwe types van beheerovereenkomsten kunnen opleveren, de initiële inspanningen waard zijn. Landbouwers zijn bereid innovatieve benaderingen toe te passen, maar dan moeten ze wel motiverend en betrouwbaar zijn in plaats van beperkend en vaag”, concluderen de projectpartners uit Contracts2.0.

Kennis en expertise van boer gebruiken

Volgens Sven Defrijn van Boerennatuur Vlaanderen toont het project aan dat landbouwers effectief hun verantwoordelijkheid willen nemen met betrekking tot natuur en milieu, en meer betrokken willen worden als volwaardige partner hierin. “Het is duidelijk dat ze de bestaande beheercontracten vaak als te rigide beschouwen en daardoor soms moeilijk uitvoerbaar. Beheercontracten kunnen efficiënter ingezet worden wanneer zij meer gebruik maken van de kennis en expertise van landbouwers en hen stimuleren om gebiedsgericht samen te werken”, aldus Defrijn.

Dat erkent ook Francis Turkelboom van INBO. “Het betrekken van de verschillende soorten expertise, en het stimuleren van co-creatie is één van de sleutels bij het vinden van meer aangepaste agromilieuregelingen in het kader van het Europese landbouwbeleid. In de praktijk betekent dit dat de bureaucratie moet worden vereenvoudigd, dat de landbouwers actief moeten worden betrokken bij het opstellen en monitoren van de contracten, en dat de betrokkenheid van intermediaire deskundigen zoals landbouwadviesdiensten moet worden versterkt”, besluit hij op basis van vier jaar durende onderzoek.

Later deze week publiceert VILT een interview met Sven Defrijn en Francis Turkelboom waarin we dieper ingaan op de resultaten uit het onderzoek.