“Finale beheerregeling rond Aziatische hoornaar moet er tegen de zomer zijn”
Het wespenseizoen is begonnen. De kans dat je binnenkort niet alleen wespen maar ook hoornaars spot is groot, want de koninginnen van de Aziatische hoornaar zijn uit hun winterslaap ontwaakt en vliegen momenteel rond om hun nest te stichten. Terwijl de koninginnen hun nesten bouwen om terrein te winnen, is het Agentschap Natuur en Bos (ANB) een beheerregeling aan het organiseren om net daar een stokje voor te steken.
De beheerregeling blijkt ondertussen een race tegen de klok te zijn op lange en korte termijn want niet alleen is de Aziatische hoornaar aan een enorme opmars bezig, het voorjaar is ook ideaal om de hoornaars terug te dringen omdat de nesten nog niet te groot zijn en dus makkelijker te verdelgen. Tot vorig jaar konden particulieren hiervoor terecht bij Het Vlaams Bijeninstituut (VBI). Via een tijdelijk opdracht samen met ANB en het departement Landbouw zette VBI zich in voor de coördinatie van opsporing en verdelging van de exoten. Particulieren konden zo via VBI beroep doen op gratis professionele verdelgers. Het instituut betaalde de verdelgers en werd op zijn beurt gecompenseerd door de overheid.
Omdat deze tijdelijke opdracht stilviel, is er nu geen gecoördineerde bestrijding meer door het VBI. Particulieren worden daarom geadviseerd om zelf contact op te nemen met een professionele bestrijder of brandweer. Het is alvast uitkijken naar een beheerregeling want volgens VBI is de Aziatische hoornaar ondertussen enorm terrein aan het winnen. “Twee jaar geleden hebben we 250 nesten verwijderd, dit jaar worden er 5.000 nesten verwacht om te verdelgen”, aldus voorzitter van het VBI René De Backer eerder dit jaar. VBI trok ondertussen meerdere malen aan de alarmbel en ook parlementslid Stijn De Roo vroeg in de commissie Leefmilieu van het Vlaams parlement aan omgevingsminister Zuhal Demir (N-VA) wanneer de regeling er zal komen en waarom het zo lang duurt.
Parcours van de beheerregeling
De Europese wetgeving voorziet dat invasieve uitheemse soorten die als zorgwekkend bestempeld kunnen worden, zoals de Aziatische hoornaar, bestreden mogen worden. Hiervoor wordt een plan van aanpak ofwel een beheerregeling opgemaakt. Het traject naar een beheerregeling en visie voor de aanpak van de Aziatische hoornaar startte al in 2019 toen het departement Omgeving werd aangesteld als initiatiefnemer om de opmaak van de beheerregeling te organiseren.
Het departement Omgeving werd aangesteld omdat nieuwe introducties van exoten onder de bevoegdheid van hun beleidsdomein vallen. Al moet hier ondertussen een nuance gemaakt worden volgens ANB. “Voor soorten die schade toebrengen aan landbouw heeft de bevoegde minister eveneens initiatiefrecht. Ondertussen wordt de Aziatische hoornaar als een gevestigde soort beschouwd. Dat betekent een verschil in aanpak waarbij een gedeelde verantwoordelijkheid nodig is om overlast te beperken”, aldus ANB.
De beheerregeling kwam in 2021 in de aandacht en kreeg een plotse versnelling toen de problematiek rond de hoornaar meer acuut werd. In afwachting van een definitieve beheerregeling kwam daarom een tijdelijk plan van aanpak om de nieuwe soort het hoofd te bieden. Hiervoor kwam geld vrij vanuit ANB en vanuit het departement Landbouw en Visserij. “Op dat moment hadden we in het departement extra middelen beschikbaar vanuit de nationale Vlaamse Bijenteeltprogramma’s”, aldus het departement Landbouw en Visserij. “In afwachting van de definitieve beheerregeling, konden we tijdelijk geld vrijmaken.” En zo kwam een samenwerking tussen het ANB, het departement Landbouw en Visserij en het Vlaams Bijeninstituut (VBI) tot stand.
Een jaar later werd die voorlopige samenwerking verlengd: VBI krijgt opnieuw de coördinerende rol en er werd extra geld voorzien, terug door beide partijen.
En zo leidt de beheerregeling zich naar 2023 waar men volgens minister Demir achter de schermen de laatste loodjes aan het leggen is aan een aanpak en visie op lange termijn. Als neveneffect hiervan valt op korte termijn ondertussen wel de coördinerende rol stil. “Een gebrek aan coördinatie is een ernstige bedreiging voor zowel de biodiversiteit als de volksgezondheid in Vlaanderen”, liet De Backer eerder in een interview weten.
“Tegen de zomer moet er een finale beheerregeling rond de Aziatische hoornaar zijn”, vertelde minister Demir in een commissie eerder deze maand. “Er moet wel nog even met het Departement voor Landbouw en Visserij worden afgestemd. Maar in ieder geval werd overeengekomen dat de formele goedkeuringsprocedure kan worden opgestart. Naar wat er in de finale beheerovereenkomst zal staan is het nog gissen.
Geen coördinerende rol meer voor VBI
In afwachting van de definitieve beheerregeling wordt nu al 200.000 euro vrijgemaakt bij ANB om onder meer Vespa-Watch verder uit te rollen. “Vespa-Watch werd opgericht door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) als burgerwetenschappelijk platform om de populatie van Aziatische hoornaar op te volgen”, legt communicatieverantwoordelijke bij ANB, Frank Van Swalm uit. “De meldingen en de gegevens van Vespa-Watch spelen niet alleen een centrale rol in de opsporing van nesten en de aansturing van de bestrijding ervan, maar ook in de communicatie. Het systeem is door de vele meldingen uit zijn voegen gebarsten en wordt geüpdatet. De flow van gegevens van melding tot verdelging moet nog vlotter verlopen.”
Daarnaast zal ook een aanspreekpunt opgericht worden dat de bestrijding van de Aziatische hoornaar in Vlaanderen zal coördineren. Een rol die VBI in de voorgaande samenwerking op zich nam maar nu blijkt uitgespeeld te zijn. “Momenteel is er een grote versnippering op het terrein. Zo hebben de meeste provincies en brandweerkorpsen vaak een eigen aanpak”, gaat Van Swalm verder. “Omdat de Aziatische hoornaar meer en meer opduikt, werd de situatie voor de definitieve beheerregeling geëvalueerd en zijn nieuwe noden bepaald. Aan deze noden komen we nu het best tegemoet met de aanpak waarin structureel overleg mogelijk is tussen verschillende partijen met een directe lijn naar de overheid: landbouw, brandweerkorpsen, de provincies, steden en gemeentes, professionele bestrijders. Met een nieuwe coördinator hopen we dit meer gestroomlijnd en op elkaar afgestemd te krijgen. Daarnaast zal de coördinator ook als taak krijgen om vragen van burgers te beantwoorden.”
Een Aziatische hoornaar gespot?
Er is veel verwarring tussen inheemse wespensoorten, de Aziatische hoornaar en Europese hoornaar. Een Aziatische hoornaar is sowieso al veel groter dan gewone wespen en hebben, anders dan de Europese soort, een donkere kop en bovenlichaam en bleke, gele poten. De Europese hoornaar heeft een geel gestreept uiteinde en donkere poten. Indien je niet zeker bent, kan je altijd op de website van Vespa-Watch het verschil controleren.
Koninginnen vliegen deze weken uit en vestigen zich graag in dakranden, garages en tuinhuisjes. Het nest van de koningin zal momenteel nog niet groot zijn. Over een drietal weken komen de werksters de koningin helpen en groeit het nest snel tot de grootte van een basketbal. “Een nest zelf verdelgen is geen goed idee”, zegt Patrick Van Ende aan VRT NWS. Hij is zelf imker en lokaal coördinator bij Vespawatchers, een vrijwilligersgroep die zich toespitst op het opsporen van nesten van Aziatische hoornaar. “Het kan gevaarlijk zijn, en het is werk voor specialisten. Afhankelijk van waar je woont, kan je er al dan niet de lokale brandweerdienst voor inschakelen, of anders een team van experts.”
Bron: Eigen berichtgeving, VRT NWS
