Fijn stof door industrie, veeteelt, maar vooral verkeer

De grootste fractie fijn stof ontstaat in Vlaanderen door chemische reacties van stoffen afkomstig uit het verkeer, de industrie en de veeteelt. Het verkeer speelt een belangrijke rol bij lokale verhogingen van fijn stof in de lucht. Dat blijkt uit het tweede grootschalige onderzoek naar de samenstelling van fijn stof, gepubliceerd in een nieuw rapport van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM).

De VMM onderzocht een jaar lang de samenstelling van fijn stof op zes "hotspots", met name in Zwevegem, Oostrozebeke, Roeselare, Evergem, Borgerhout, Zwijndrecht, en op drie "achtergrondlocaties", zijnde Moerkerke, Aarschot en Retie. Op dergelijke hotspots wordt de Europese daggrenswaarde voor fijn stof vaak overschreden.

De resultaten bevestigen dat de samenstelling van fijn stof op alle plaatsen min of meer hetzelfde is. "Fijn stof bestaat gemiddeld voor 31 procent uit anorganische componenten die ontstaan door chemische reacties tussen uitgestoten stikstofoxide (verkeer), zwaveldioxide (industrie) en ammoniak (veeteelt)", aldus Philippe D'Hondt, hoofd van de afdeling Lucht, Milieu en Communicatie bij de VMM.

De tweede en derde grootste fracties van fijn stof zijn organische massa (20%) en mineraal stof (13%). "Organische massa is onder meer afkomstig van verkeer, verwarming van gebouwen en industrie. Mineraal stof bestaat vooral uit opwaaiend bodemstof", legt D’Hondt uit. Op de vierde en vijfde plaats staan zeezout (10%) en elementaire koolstof (4%). Die laatste is afkomstig van dieselroet en wordt beschouwd als de gevaarlijkste fractie van fijn stof.

Verder toonde het onderzoek aan dat de grovere fijnstofdeeltjes (tussen 10 µm en 2,5 µm) vooral uit mineraal stof, zeezout en natriumnitraat bestaan. De deeltjes kleiner dan 2,5 µm bestaan vooral uit elementaire koolstof, organische massa, ammoniumsulfaat en ammoniumnitraat.

Op de "hotspots" zijn de concentraties vaak beduidend hoger dan op de achtergrondlocaties. "Het verkeer speelt een belangrijke rol bij deze lokale verhogingen. Voertuigen stoten niet alleen roetdeeltjes en organische massa uit, maar doen ook veel bodemstof opwaaien, wat volgens medische studies ook schadelijk is voor de gezondheid. Roetfilters alleen zijn niet voldoende om gezondheidsaspecten van fijn stof door verkeer aan te pakken", waarschuwt D’Hondt.

Meer info: Chemkar PM 10 ‘hotspots’: Chemische karakterisatie van fijn stof in Vlaanderen 2008-2009