Aanhoudende droogte bezorgt industriegroentetelers kopzorgen
duidingDe droogte stelt telers van industriegroenten zwaar op de proef. Zaaigoed van onder andere uien, wortelen, erwten en bonen krijgt nauwelijks de kans om te ontkiemen, terwijl oogstrijpe lentespinazie juist dringend water nodig heeft. In veel gebieden geldt inmiddels een oppompverbod voor grondwater, terwijl aanvoer per vrachtwagen bijzonder duur is. “De droogte is zorgwekkend en zal een impact hebben in delen van Vlaanderen en Noord-Frankrijk”, stelt Tijl Goens, operationeel directeur van diepvriesgroentespecialist Ardo. Praktijkcentrum voor de groenteteelt Viaverda waarschuwt dat “rampscenario’s voor de deur staan".
Kurkdroge regio’s en groeiende zorgen
Sinds maart is in sommige Vlaamse regio’s nauwelijks regen gevallen. Vooral West- en Oost-Vlaanderen – gekend om hun intensieve industriegroenteteelt – kampen met ernstige droogte. “Door onttrekkingsverboden in diverse regio’s kunnen telers hun gewassen amper aan de groei krijgen of houden”, aldus Ellen Dendauw van Viaverda.
Hoewel het volgens Tijl Goens nog te vroeg is om uitspraken te doen over de opbrengsten, bereidt Ardo zich voor op een verminderde aanvoer van erwten en spinazie. “Als de droogte aanhoudt, zullen we ons erwtenprogramma moeten bijstellen. Ook de momenteel geoogste lentespinazie lijdt sterk onder het watertekort.”
Lentespinazie en rabarber kampen met waternood
De problemen spitsen zich toe op twee fronten: groenten die momenteel geoogst worden en veel water nodig hebben, en recent gezaaide gewassen die zonder vocht niet kunnen ontkiemen. In de eerste categorie valt onder meer de lentespinazie, die in september werd gezaaid. “Deze planten hebben water nodig om voldoende blad te ontwikkelen”, zegt Edward Vercruysse, voorzitter van telersvereniging Vegras die 800 leden telt en aan Ardo levert.
Door nu veel water te gebruiken, kan ik bij latere teelten in de problemen te komen
Zelf teelt Vercruysse geen spinazie, maar rabarber – een andere waterminnende industriegroente. “De oogst staat op het punt te beginnen. Bij gebrek aan regen gebruik ik regenwater dat ik in de winter heb opgeslagen in bassins", vertelt de Kortrijkse teler. "Maar door nu veel water te verbruiken, kan ik later in het seizoen in de problemen komen, bijvoorbeeld met koolrabi.” Koolrabi, die in augustus geoogst wordt, heeft in de tweede helft van zijn groeicyclus veel water nodig.
Niet elke teler heeft toegang tot opgeslagen water
Volgens Luc Dewaele van coöperatie Ingro hebben veel telers niet de luxe van wateropslag. Zij zijn afhankelijk van oppervlaktewater, wat in gebieden met een oppompverbod geen optie meer is. “Water aanvoeren per vrachtwagen is een kostelijke zaak. Voor veel telers betekent het kiezen tussen de pest en de cholera: ofwel verlieslatend water aanvoeren, ofwel niet beregenen en het gewas zien mislukken.” Veel telers kiezen voor het eerste, uit trots en om hun leveringsafspraken na te komen.
Water aanvoeren is enorm duur en maakt de teelt verlieslatend. Je kunt er ook voor kiezen om niet te beregenen, maar dan heb je geen opbrengst
Geen regen, geen ontkieming
Ook de opkomst van recent gezaaide gewassen verloopt problematisch. Uien, wortelen en erwten hebben vocht nodig om te kunnen ontkiemen. In WhatsApp-groepen delen telers foto's van akkers waar zaden die in maart of april gezaaid zijn, nog steeds niet opgekomen zijn.
“Veel van deze teelten hebben een korte cyclus van 80 tot 100 dagen”, legt Vercruysse uit. “In tegenstelling tot bijvoorbeeld aardappelen of suikerbieten is er geen tijd meer om eventuele schade later in te halen.”
Uien zijn extra kwetsbaar vanwege hun ondiepe wortelgestel. “Sporadische onweersbuien brengen weinig soelaas. De bovenlaag droogt snel weer uit en dat maakt uniforme opkomst onmogelijk”, aldus Viaverda. Slechte opkomst leidt tot een ongelijk gewas, wat de mechanische en chemische onkruidbestrijding, een heikel punt binnen de uienteelt, bemoeilijkt. Sommige velden zijn daardoor al ondergewerkt.
Ook geplante gewassen raken in de gevarenzone
Zelfs geplante gewassen – doorgaans beter bestand tegen droogte – komen nu in de problemen. “De eerste vruchtbloemkool is al geplant, maar vraagt in sommige gevallen al beregening om verder te groeien”, aldus Viaverda.
De droogte noopt telers tot aanpassingen in het teeltschema. “Spruitkolen worden momenteel geplant, maar als er voorafgaand gras stond, is de bodem extra uitgedroogd. Dan wordt het teeltplan aangepast en verhuist men naar een perceel met een latere teeltstart.”
Er rijzen ook vragen over late teelten zoals bonen, herfst- en winterprei, sluitkool en tweede vrucht bloemkool. “Deze zullen waarschijnlijk irrigatie nodig hebben om goed van start te gaan”, zegt Dendauw. “Het schrale weer blijft de bodem uitdrogen.”
Impact op opbrengst en teelttechniek
Hoewel Ardo nog geen definitieve conclusies trekt over de oogst, is het volgens Dendauw zeker dat de impact van de droogte voelbaar zal blijven. “We verwachten opbrengstverliezen in zowel kwantiteit als kwaliteit, zeker als de droogte nog weken aanhoudt en ook latere teelten worden getroffen.” Ze stelt dat bij telers “rampscenario’s voor de deur staan.”
De droogte beïnvloedt ook andere aspecten van de teelt. “Chemische onkruidbestrijding werkt minder goed in droge omstandigheden, plagen zoals de koolvlieg tasten verzwakte planten harder aan, en sommige plagen – zoals trips in prei – zullen vroeger dan normaal toeslaan”, aldus Dendauw. Tegelijk biedt de droogte ruimte voor meer mechanische onkruidbestrijding, maar niet elke teler is daar voldoende op uitgerust of heeft de mankracht.
Nieuwe technieken om vocht vast te houden
Vercruysse past zijn teelttechniek aan bij gewassen die nu geplant worden, zoals knolselder. “We proberen de grond zo lang mogelijk nat te houden door pas laat te bewerken. Direct na het ploegen – wanneer vochtige grond van 30 centimeter diep naar boven komt – planten we en drukken we de grond stevig aan.”
Toch eindigt Vercruysse met een positieve noot. “Een teelt die droog vertrekt, ontwikkelt diepere wortels en is later beter bestand tegen droogte. Onze pastinaak, een maand geleden gezaaid, heeft baat gehad bij een kleine regenbui en staat er nu behoorlijk bij.”
