Driekwart Waalse landbouwers heeft psychologische klachten, ook in Vlaanderen is de nood hoog

In Wallonië hebben twee auteurs wetenschappelijke literatuur bestudeerd, interviews afgenomen en een enquête gehouden onder een steekproef van 133 landbouwers. Daaruit blijkt dat de helft van de ondervraagde boeren (53 procent) matig ernstige tot ernstige symptomen van een depressie vertoont, terwijl 28 procent een hoog risico op burn-out heeft of al in burn-out is. Daarnaast geeft 18 procent van de ondervraagden aan in de maand voorafgaand aan het interview zelfmoordgedachten te hebben gehad.

De Waalse minister van Landbouw Anne-Catherine Dalcq (MR) zal binnenkort de auteurs en hun promotor ontmoeten om de resultaten dieper te analyseren en eventueel maatregelen te nemen.

Ook in Vlaanderen blijft mentaal welzijn een uitdaging

Els Verté van de Vlaamse hulporganisatie Boeren op een Kruispunt vindt de cijfers ernstig, maar niet verrassend. Ook aan onze kant van de taalgrens is landbouw een harde stiel. Troebele wetgeving, financiële onzekerheid, dierziekten en imagoproblemen zijn vaak de druppels te veel in een reeds volle emmer.

In september 2025 kregen de landbouwers binnen het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN) de vraag om hun algemene levenstevredenheid te beoordelen op een schaal van 1 tot 10. Slechts 8 procent van de 489 landbouwers gaven aan zeer tevreden te zijn. 28 procent van de landbouwers noemt zichzelf tevreden, 11 procent noemt zichzelf dan weer ontevreden tot zeer ontevreden. Ter vergelijking: binnen de algemene populatie noemt slechts 5 procent zich ontevreden. Het contrast tussen landbouwers en de gemiddelde Vlaming is dus groot.

Gemiddeld geven landbouwers hun tevredenheid een score van 6,6 op 10. In 2012 bedroeg de gemiddelde score bij de landbouwers nog 7,5. Bij de gemiddelde Vlaming ligt het actuele cijfer van de levenstevredenheid beduidend hoger, op 7,2.

“We merken wel dat het heel erg lastig is voor veel landbouwers. Er is veel stress. We zien ook vaak signalen van suïcide. Meestal ligt er een opeenstapeling van factoren aan de basis”, zegt Verté. “De regelgeving in Wallonië is niet dezelfde als in Vlaanderen. Het stikstofdecreet en de nakende reductiemaatregel van vijf procent voor rundveehouders zijn voor hen niet van tel, maar dat neemt niet weg dat ook zij te maken krijgen met onzekerheid.”

Ook het aanzien van landbouwers binnen de maatschappij kan emotioneel meespelen. Vorige week berichtte het meldpunt Agribashing 57 gegronde meldingen te hebben ontvangen. Vanuit bepaalde hoeken klinkt al snel het verwijt dat landbouwers niet begaan zijn met natuur en dieren. Het effect dat die stigmatisering heeft op iemands welbevinden valt niet te onderschatten, kaderde oprichter van het meldpunt Bart Dochy: “Kinderen worden op school gezien als zoon of dochter van vervuilers.”

Taboe blijft in landbouwsector

Volgens de meest recente cijfers van het Agentschap Landbouw & Zeevisserij gaan de nieuwe aanmeldingen bij Boeren op een Kruispunt in stijgende lijn. Dat wijt Verté ook enigszins aan de toegenomen bewustmaking rond mentaal welbevinden vanuit de organisatie. Na een steile klim van het aantal unieke aanmeldingen in de periode 2020-2022, daalde dat aantal in 2024 naar 246. Vooral binnen de veehouderij en de akkerbouw wordt er hulp gezocht. Bij de tuinbouw blijft het aantal unieke aanmeldingen vrij beperkt. Het aantal aanmeldingen ligt in 2024 het hoogst in de provincie West-Vlaanderen (40%).

De drempel om hulp te zoeken ligt lager, al is het taboe rond psychologische hulp in de landbouwsector nog zeker niet verdwenen. “Als onze adviseurs ter plaatse komen voor een bedrijfsproblematiek en vaststellen dat er ook mentale problemen zijn, dan zijn ze erop getraind om dat ook een stukje bespreekbaar te proberen maken en hen richting psycholoog te begeleiden. Maar soms lukt dat niet. Landbouwers vinden het niet nodig of ze antwoorden dat ze 'niet zot’ zijn, wat er natuurlijk niets mee te maken heeft.”

“Wat we wel zien, is dat de vrouwen in de landbouw eerder openstaan voor psychologische hulp. En dat is al zeer positief. Als we erin slagen om met de vrouw bepaalde problematieken bespreekbaar te maken, zal de man zich ook makkelijker openstellen.”

Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be.

Boeren op een Kruispunt is te bereiken via het gratis nummer 0800 99 138 of via info@boerenopeenkruispunt.be.