Dit was 2021: agribashing en het tegengeluid
Een aantal thema’s beheerste dit jaar overduidelijk de landbouwactualiteit. VILT pikt er de komende weken de belangrijkste trends uit en blikt erop terug met iemand die het vanop de eerste rij allemaal beleefde. Ons derde verhaal focust op ‘agribashing’: boeren voelen zich onbegrepen door de maatschappij die hen van allerlei problemen de schuld geeft. In 2021 lieten landbouwers ook een tegengeluid horen. Pluimveehoudster Mariëlle Schalk is onbedoeld de spreekbuis geworden van boeren op sociale media.
“De landbouw laat te weinig zijn stem horen”, begint Mariëlle Schalk, kippenhoudster uit Meer, tegen de Nederlandse grens, haar jaaroverzicht 2021. Zelf bewijst zij het tegendeel door bijzonder actief te zijn op Twitter en Facebook, waar ze duizenden mensen bereikt en invloedrijke mensen als Hilde Crevits en de Nederlandse politieke partij BoerBurgerBeweging tot haar volgers mag rekenen. Wekelijks post zij tientallen informatieve berichten van gebeurtenissen of situaties op haar bedrijf en laat zij haar stem horen als de landbouw weer eens negatief in de media is.
Eén van haar recente berichten op Twitter is een videopost van haar 7-jarige dochter Nienke die ingepakte eieren opstapelt in dozen. “Nienke vindt het erg leuk om te helpen en ik laat de passie van onze familieleden voor het werk graag zien. Dat geeft een gezicht aan ons bedrijf. We zijn meer dan alleen een producent van eieren”, vertelt Schalk die constateert dat de landbouw een abstract imago heeft en burgers vaak geen kennis hebben van het verhaal achter landbouwproducten.
Zij legt uit: “Er bestaat in de maatschappij een grote onwetendheid over de landbouw, over de herkomst van vlees, kaas, eieren en andere producten. Door beelden en verhalen van het bedrijf te delen, kan je als landbouwer jouw kant van het verhaal vertellen, over hoe het er werkelijk aan toe gaat en hoe landbouwers hard werken om de voedselvoorziening te waarborgen en hun dieren met liefde en respect behandelen. Door dit keer op keer te doen met zo veel mogelijk boeren, kunnen we het negatieve sentiment ombuigen.”
Boeren zijn kop van Jut
De negatieve berichtgeving over landbouw, vaak als het gaat om milieu of dierenwelzijn, heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen, aldus Schalk. Er wordt daarom wel eens gesproken over agribashing, een term die is over komen waaien uit Frankrijk en ook een enorme impact op het mentale welzijn van de boer. Dat het daar niet altijd even goed mee gesteld is, bewijst ook de situatie in Frankrijk waar het aantal zelfdodingen onder landbouwers sterk is toegenomen het afgelopen jaar.
“Wij krijgen de laatste tijd overal de schuld van, bijvoorbeeld van de klimaatproblemen. Wij zijn maatschappelijk gezien steeds kop van Jut”, verwoordde een akkerbouwer het sentiment onder de boeren voorafgaand aan het boerenprotest begin december. Het gevoel van onbehagen was voor duizenden landbouwers reden om mee te doen in het tractorprotest van Boerenbond dat officieel in het teken stond van het stikstofarrest.
Artikelenreeks in de Standaard over megastallen als kantelpunt
Volgens Schalk was eind 2020 een kantelpunt als het gaat om agribashing toen De Standaard een reeks artikelen over de megastallen in de Kempen publiceerde en een aantal boeren ook bij naam noemde. “Deze berichtgeving heeft ook aan de basis gelegen van het stikstofarrest en heeft de publieke opinie negatief beïnvloed”, vertelt de kippenhoudster die opmerkt dat het vitten op boeren voordien vooral beperkt bleef tot sociale media.
De Standaard buigt zich over megastallen
30 november 2020Artikelen met titels als “Vlaamse megastallen zijn als Aziatische textielfabrieken” zoomden in op vermeende wantoestanden op de megabedrijven in de omgeving Hoogstraten en waren volgens Schalk subjectief en eenzijdig van aard. “Negatieve berichten over de landbouw wordt goed gelezen”, gist zij naar de motieven van de krant. “Maar het heeft wel een grote impact op de publieke opinie die zich hierdoor tegen de landbouw keert.”
Schalk wijst op de andere kant van de medaille die in de berichten in De Standaard niet of nauwelijks aan bod kwamen. “De afgelopen jaren en decennia is veel landbouwgebied verdwenen en is de bedrijvigheid geconcentreerd op een kleiner gebied. Voor onze regio is dat Hoogstraten. Van hieruit wordt de voedsel van Antwerpen en de rest van de steden voorzien”, vertelt zij. “Bovendien moet je ook niet vergeten dat er vaak een aantal families hun boterham moeten verdienen op het bedrijf.”
Om haar argument kracht bij de zetten, wijst zij op haar eigen situatie. “Ook wij hebben een groot bedrijf, maar we moeten hier met drie gezinnen van leven. Ik en mijn gezin, mijn broer en zijn gezin en onze ouders. Omdat er niet ruimte genoeg is in Vlaanderen kon er niet uitgeweken worden naar verschillende locaties.”
Wij willen onze stem laten horen en het landbouwimago opvijzelen zodat er weer respect is voor ons beroep. Voor mij persoonlijk is dat zelfs een soort van levensdoel
Kempense boeren komen samen
Volgend op de negatieve berichtgeving is een aantal boeren uit Hoogstraten bij elkaar gaan zitten en werd een spandoekenactie uitgedacht. “We hebben deze spandoeken met foto’s van verschillende landbouwers en hun gezinnen opgehangen in de buurt om onszelf zo een gezicht te geven en zo een tegengeluid te bieden aan de negatieve berichtgeving die een aantal boeren enorm geraakt heeft.”
Ook de ‘Natte Bottentocht’ in april werd georganiseerd om de band tussen burger en boer te versterken. Het ging hier om een wandeltocht in de regio Hoogstraten langs verschillende landbouwbedrijven en recht door akkers en weilanden. Schalk zocht op Twitter contact met de Vlaamse minister van Landbouw Hilde Crevits en tot ieders verbazing beloofde deze mee te doen. “Op het laatst heeft ze moeten annuleren omdat het overlegcomité uitgelopen was, maar er waren wel andere vertegenwoordigers van het kabinet”, aldus Schalk die meegeeft dat het evenement met een opkomst van 6.000 mensen een groot succes was.
Een succes dat mogelijk een vervolg krijgt. “Ik heb nu een Leaderproject ingediend waarbij we een fietstocht door de regio willen organiseren.” Deze fietstocht zal volgens hetzelfde principe als de Natte Bottentocht georganiseerd worden: door de landbouwregio langs verschillende boerderijen waarbij de deelnemers onderweg QR-codes kunnen scannen en vervolgens filmpjes te zien krijgen over het landbouwleven.
Bij deze verschillende projecten springt de samenwerking tussen de plaatselijke landbouwers in het oog. “Wij zijn hier in de regio met een hele groep jonge boeren die op hetzelfde punt in hun carrière staan en net het bedrijf van hun ouders hebben overgenomen en een heel boerenleven voor zich hebben. Wij willen onze stem laten horen en het landbouwimago opvijzelen zodat er weer respect is voor ons beroep. Voor mij persoonlijk is dat zelfs een soort van levensdoel”, vertelt Schalk die op internet uitgroeide tot de digitale spreekbuis van landbouwers.
De geboorte van agro-influencers op social media
Over positieve reclame gesproken, wijst de 33-jarige boerin naar het nieuws dat Colruyt vanaf 2026 enkel nog traag groeiende kippen in de winkel wil hebben die meer ruimte en daglicht krijgen. “Maar veel van onze boeren hebben deze aanpassingen al doorgevoerd, maar hebben hierover nooit gecommuniceerd. Het is echt niet zo dat onze kippen slecht opgroeien zonder het daglicht te zien. Met de marketing van verschillende winkelketens staat de sector eigenlijk weer in een slecht daglicht, hetgeen dus helemaal niet nodig is als wij onze stem laten horen.
Alhoewel agribashing de landbouw in 2021 parten speelde, heeft het op lange termijn misschien ook positieve gevolgen. “De activiteit van landbouwers op sociale media is het voorbije jaar sterk toegenomen. Wat dat betreft is 2021 ook echt een kantelpunt”, vertelt Schalk die doelt op de boeren Thomas Linsen, Christophe Decaigny, Sabina Vandeweyer en Philip Fleurbaey die op Facebook regelmatig hun mening laten horen. Zelf is zij vanaf 2008 al actief op social media.
“Hoe meer we van ons laten horen, hoe meer de andere kant van de landbouwmedaille tot de mensen doordringt. Dat wij nodig zijn voor de voedselvoorziening en ons werk met passie en respect uitoefenen. Zonder ons zouden de feestdagen een karige bedoeling zijn”, vertelt Schalk die aangeeft dat sociale media een zeer krachtig wapen zijn omdat met één enkel bericht duizenden mensen kunnen worden. “En mensen hoeven je bericht niet perse te liken. Als het alleen al langskomt, heeft het onbewust een effect.”
Ook op fysiek vlak wil zij het verhaal van de landbouw blijven vertellen. Behalve de fietstocht door de regio en de verkoop van lokale producten en eieren in een hoeveautomaat wil zij dit jaar ook de verkoop op lokale markten voortzetten “Dit jaar hebben we voor het eerst deelgenomen op een lokale boerenbelevingsmarkt in Hoogstraten. Dat soort korteketenverkooppunten zijn de ideale gelegenheid om ons verhaal te vertellen en bijvoorbeeld uit te leggen aan mensen dat witte eieren beter zijn voor het milieu omdat de kippen minder voeder eten en langer meegaan”, besluit de onderneemster.
Bron: Jerom Rozendaal
