Demir verwerpt vernietigend betonrapport: “cijfers achterhaald”

Volgens het Betonrapport 2024 van Natuurpunt en het kenniscentrum Breekijzer is er tussen 2013 en 2021 elke dag 5 hectare verharding bijgekomen in Vlaanderen. Daarvan belandt 4 hectare in harde bestemmingen (zoals woon- of industriegebieden) en 1 hectare in zachte bestemmingen (zoals landbouw- of natuurgebieden). Om de doelstellingen van de bouwshift te halen, moet elke Vlaming tot 2050 jaarlijks 1 vierkante meter ontharden, luidt het.

Tegeltjes wippen

Volgens Demir benadrukken Natuurpunt en Breekijzer in hun rapport onvoldoende dat het tempo waaraan het ruimtebeslag vordert, de laatste jaren stagneert. Nochtans hebben de organisaties dit wel degelijk weergegeven, zowel in hun gepubliceerd cijfermateriaal als in hun communicatie naar de pers. Let wel: er is een verschil tussen ruimte-inname en verharding. Ruimte-inname gaat om nieuw aangesneden terrein, verharding gaat om bijvoorbeeld de aanleg van een betonstrook, al dan niet in bestaand bewoond gebied. Een vertraging van de ruimte-inname is uiteraard ook niet hetzelfde als een vermindering. Wat wel zo is, is dat de gepubliceerde cijfers slechts lopen tot 2021. Volgens Demir tonen de cijfers van 2022 een veel positievere tendens.

Oppositiepartij Groen is alleszins niet tevreden met de resultaten in het rapport. Op deze manier worden de doelstellingen van de betonstop (of bouwshift) niet gehaald, zegt de partij. "Hier en daar een tegeltje wippen zal deze kwalijke trend niet doen keren. Door haar zwak beleid saboteert de Vlaamse regering de betonstop", stelt fractieleider Mieke Schauvliege.

De partij zegt dat er veel sterkere maatregelen nodig zijn. "Er is een volledige onthardingsstrategie nodig. Wij hebben een plan op tafel gelegd om verharding te stoppen en massaal te ontharden. Begin al met overtollige wegen uit te breken. Help lokale besturen met een verhardingsscan. En leg een fonds aan om burgers en gemeentes financieel te ondersteunen bij ontharding", luidt het bij Groen.

“De Vlaamse regering zou zelf het goede voorbeeld moeten geven door bij de aanleg van nieuwe weginfrastructuur netto geen bijkomende verharding te creëren”, zegt de partij. Elke vierkante meter verharding zou met andere woorden elders moeten worden gecompenseerd.

Demir reageert

In haar reactie benadrukt Demir dat de ruimtebeslagsnelheid intussen is afgenomen tot 3,8 hectare per dag. De minister erkent dat het een uitdaging wordt om de doelstelling van de bouwshift te behalen, die inhoudt dat tegen 2040 geen open ruimte meer mag worden aangesneden in Vlaanderen. Maar de cijfers van Natuurpunt en Breekijzer zijn gebaseerd op "verouderde gegevens die vooral over de vorige bestuursperiode gaan", stelt ze.

"Bekijk je de meest recente gegevens tot 2022, dan zie je dat de ruimtebeslagsnelheid in Vlaanderen de afgelopen drie jaar afnam tot gemiddeld 3,8 ha/dag. In de voorgaande driejaarlijkse perioden was dat nog telkens 5,0 ha/dag. Een daling met 24 procent en dus een goede zaak", aldus Demir.

"Vlaanderen geeft alvast het goede voorbeeld, met de decretale bescherming van alle woonreservegebieden, de bescherming van de watergevoelige openruimtegebieden, de Blue Deal en watertoets om de valleigebieden te beschermen én de beroepen tegen onverstandige vergunningen van lokale besturen", vindt Demir. "Maar uiteraard zal elk bestuursniveau mee de mindshift moeten maken, niet in het minst vele lokale besturen."

"Niet gebaseerd op de laatste trends"

De bouwfederatie Embuild lijkt Demir alvast gelijk te geven. Ook volgens hen neemt de netto verhardingsgraad in Vlaanderen af. Volgens Embuild zijn de conclusies in het rapport "niet gebaseerd op de laatste trends."

De verharde oppervlakte neemt sinds 2020 af. Toen kwam de verharde oppervlakte nog uit op 15,3 procent, meldt de bouwfederatie. Ze verwijst hiervoor naar cijfers van het Departement Omgeving. Bovendien blijkt uit gegevens van de Vlaamse overheid op basis van de aangevraagde vergunningen voor nieuwbouw dat 89 procent van de nieuwe woningen en appartementen in 2023 binnen bestaand ruimtebeslag werd opgetrokken.

Hoewel Vlaanderen nog steeds elke dag open ruimte verliest, vertraagt het tempo van het bijkomend ruimtebeslag. De cijfers zouden zijn afgenomen van 5 ha/dag naar 3,8 ha/dag. "Al die indicatoren evolueren gunstig en wijzen op meer verdichting in Vlaanderen", zegt directeur-generaal Marc Dillen. "De doelstelling tegen 2025 van 3 ha/dag bijkomend ruimtebeslag ligt wel degelijk binnen handbereik", luidt het.