Dalende trend in bos- en akkervogels zet zich voort
Het aantal broedvogels in landbouwgebieden lag vorig jaar 29 procent lager in vergelijking met 15 jaar geleden. Ook de bosvogels daalden in aantal. Vorig jaar telden de Vlaamse bossen 8,5 procent minder vogels in 2022 in vergelijking met 2007. “De dalende trend in landbouwgebied is al decennialang bezig en valt niet gemakkelijk om te keren”, zegt Glenn Vermeersch, onderzoeker bij het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO).
Akkervogels
Uit de nieuwste cijfers van de algemene broedindex blijkt er een significante afname van broedvogels in landbouwgebieden te zijn tussen 2021 en 2022. In het bijhorend rapport staat dat vorig jaar bijna alle soorten afnamen, vooral bij de Wulp en Graspieper was er een forse daling op te merken terwijl die soorten in 2021 net een kleine opleving hadden. In vergelijking met 2007 lag het aantal broedvogels 29 procent lager in 2022. Vooral soorten die in de teelten zelf hun broedplaats vinden, staan onder grote druk terwijl soorten die eerder in de perceelsranden broeden eveneens afnemen, maar aan een lagere snelheid.
Het Europees beleid schiet te kort waardoor vogelpopulaties afnemen
De afname van landbouwvogels in Vlaanderen is al decennia lang aan de gang en maakt deel uit van een veel wijdere, Europese trend. “De broedvogels vinden niet genoeg hun plekje op de akkers en graslanden waar het veilig broeden is,” duidt Vermeersch. “Daarvoor is er te weinig grond die lang genoeg onbewerkt blijft. De schaarste aan langdurige onbewerkte grond is al lang een moeilijkheid. Wat ik de laatste jaren wel zag veranderen, is de frequentie van het maaien van graslanden. Het gemiddelde Vlaamse grasland wordt te vaak gemaaid en akkers worden te intensief bewerkt waardoor broedvogels niet genoeg de tijd hebben om te broeden en er hun jongen in groot te brengen.”
Vermeersch benadrukt dat de nu gepubliceerde cijfers de landbouwers op zich niet viseren. “Het is het volledige landbouwsysteem en -beleid dat ervoor zorgt dat de vogelpopulaties afnemen”, legt Vermeersch uit. “Het Europees beleid schiet hierbij erg te kort.”
Tot 80.000 euro voor behoud diersoorten in Vlaams landbouwgebied
2 februari 2023“Er zijn wel enkele maatregelen die een steentje bijdragen”, vertelt Vermeersch. Hij verwijst hierbij naar de Europese subsidies die worden aangereikt wanneer bloemenakkers ingezaaid worden of een ander maaischema gehanteerd wordt. “Ik ben ervan overtuigd dat deze maatregelen lokaal helpen. Maar de trend op grootschalig niveau omkeren, zal hiermee niet lukken”, aldus Vermeersch. De INBO-onderzoeker laat ook nog weten dat hoe kleiner de akkervogelpopulaties zijn, hoe gevoeliger die worden voor verdere afname, waardoor die steeds meer onder druk komen te staan.
Afname bosvogels is complexer
De grafiek van de bosvogels toont aan dat het aantal bosvogels in de periode 2007-2015 min of meer stabiel bleef. Vanaf 2015 volgde een gestage daling tot en met 2020, nadien is er sprak van een significante afname. Het aantal bosvogels lag 8,5 procent lager in 2022 in vergelijking met 2007.
“De afname in bosvogels is complexer dan die van de vogels van landbouwgebieden”, verklaart Vermeersch. “Bij de bosvogels zijn er meer oorzaken voor de afname dan bij de landbouwsoorten. Vooral de langeafstandtrekvogels en naaldhoutspecialisten zoals de goudhaan en kuifmees, dalen het sterkst.”
Vermeersch legt uit dat bij de trekvogels de hoofdoorzaak niet zozeer in Vlaanderen ligt, maar wellicht eerder tijdens de trekperiode en in de overwinteringsgebieden. De afname van de naaldhoutvogels is wellicht deels het gevolg van de afname van sparren (Picea spec) in Vlaanderen. “Door frequentere droogteperiodes en daarmee samenhangende infecties door de letterzetter, een houtkever die sparren aantast, sterven vaak volledige sparrencomplexen af”, licht Vermeersch toe. “De standvogels en de loofhoutsoorten doen het wel vrij goed. Er zijn zelfs bosvogels die uitzonderlijke toenames vertonen maar waarvan de populaties nog te beperkt zijn om ze op te nemen in de bosindicator omdat ze nieuw in Vlaanderen zijn.”
Naast de bosvogels doen ook de broedvogels van diverse leefgebieden, de zogenaamde generalisten, het goed. “Generalisten zijn vogelsoorten die erin slagen om zich al jaren lang aan de menselijke omgeving aan te passen”, duidt Vermeersch. “In 2022 hadden we evenveel generalisten als in 2007, zo blijft de ekster stabiel in aantal en nemen de houtduif en kauw verder toe.”
Bron: Eigen berichtgeving
