Coronamutatie bij Deense nertsen zorgt ook in ons land voor ongerustheid

Woensdag kondigde de Deense regering aan dat alle nertsen in het land, zo'n 15 tot 17 miljoen dieren, gedood moeten worden omdat er bewijs was dat nertsen drager zijn van een gemuteerd coronavirus. Bovendien werd vastgesteld dat dit zogeheten Cluster-5-virus overdraagbaar is van dieren op mensen, aldus het Deense gezondheidsinstituut SSI.

Zo'n 200 van de 214 van de gevallen die besmet zijn met deze coronamutatie, zijn vastgesteld in de regio Noord-Jutland, waar veel nertsenkwekerijen zijn. Het covid-19-virus is al ontdekt in 216 fokkerijen in het hele land. De coronamutatie zou niet gevaarlijker zijn, maar het risico bestaat dat de vaccins die momenteel worden ontwikkeld minder effectief zijn tegen deze variant.

Omdat het voortzetten van de nertsenfokkerij een aanzienlijk risico voor de volksgezondheid vormt tijdens de aanhoudende coronapandemie, heeft het Deense gezondheidsinstituut geadviseerd om alle nertsen te laten vergassen. “Een groot aantal fokkerijen leidt tot meer besmettingen bij mensen en een groot aantal geïnfecteerde nertsen verhoogt het risico op virusmutaties, aldus het SSI.

En die virusmutaties betekenen een potentieel gevaar voor een vaccin waar onderzoekers over heel de wereld aan werken. Het risico bestaat immers dat een mutatie het effect van een toekomstig vaccin verzwakt, of in het slechtste geval ondermijnt.

Nood aan maatregelen in Vlaanderen?

Vlaamse wetenschappers noemen het nieuws uit Denemarken zorgwekkend. Volgens viroloog Johan Neyts die bij het Rega Instituut in Leuven sleutelt aan een vaccin tegen het coronavirus, kan er een pandemie in de pandemie ontstaan. Ook Steven Van Gucht van Sciensano is beducht voor zo’n scenario. “Het doden van 17 miljoen nertsen lijkt een drastische ingreep, maar wel een noodzakelijke”, zegt hij in De Morgen.

Hoewel in ons land het coronavirus nog bij geen enkele nerts werd aangetroffen, begint door de vaststelling in Denemarken, toch de vraag te rijzen of er niet moet besloten worden om de nertsenhouderij vervroegd stop te zetten, zoals ook Nederland beslist heeft. Daar moeten alle 120 nertsenbedrijven tegen 21 maart 2021 stopgezet worden. Dat is drie jaar vroeger dan de verplichte stopzettingsregeling die in 2024 moest ingaan. Ook in Vlaanderen is overeengekomen dat de sector – die vandaag nog 8 bedrijven telt – er tegen 2023 mee stopt. In Wallonië is er al een verbod op het kweken van nertsen voor bont.

Virologen Neyts en Van Gucht vinden een versneld uitdoofbeleid minstens het overwegen waard. “Het is pijnlijk voor de sector, maar ik vrees dat een volledige opruiming de beste optie is, mits er in een compensatie wordt voorzien natuurlijk”, stellen zij.

In Het Belang van Limburg wijst Vlaams dierenwelzijnsminister Ben Weyts (N-VA) erop dat nertsenhouderijen die er vroeger mee willen stoppen, een hogere compensatiepremie krijgen. “Sinds de invoering van het uitdoofscenario in 2018 zijn er al vijf bedrijven die hun activiteiten hebben stopgezet”, klinkt het bij zijn kabinet.

Nochtans werden tot op vandaag nog geen besmettingen vastgesteld op de Vlaamse nertsenbedrijven, hoewel het Voedselagentschap een uitgebreid bewakingsplan op poten heeft gezet. Dat houdt onder meer in dat op elke Vlaamse nertsenhouderij dieren getest werden, zowel op besmettingen op dat moment als in het verleden. Bovendien worden ook virologische tests uitgevoerd op dode nertsen. “Tot op vandaag zijn alle uitgevoerde testen negatief”, zo zei het FAVV begin oktober.

Het agentschap wijst er op dat het coronavirus sinds eind juni ook opgenomen is in de officiële lijst van aangifteplichtige dierziekten. "Die geldt voor alle houders van dieren, dierenartsen en labo's, dus ook voor houders van nertsenkwekerijen", zegt FAVV-woordvoerder Hélène Bonte. "Bij een ernstige verdenking van de ziekte of positieve resultaten voor het virus zijn ze verplicht dit te melden."

Door het ontbreken van positieve testen en gezien de kleine schaal van de nertsenhouderij in Vlaanderen, noemt Paul Pardon, voorzitter van de Risk Management Group, de preventieve ruiming van alle nertsenbedrijven voorbarig. “Maar we volgen de situatie wel nauwlettend op.” Het FAVV laat weten dat het binnenkort een wetenschappelijk advies van de Risk Assessment Group-Covid Animals verwacht.

WHO is alert

Ondertussen heeft ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) laten weten dat het onderzoek zal doen naar bioveiligheid in landen met nertsenhouderijen. “De overdracht van het virus tussen dieren en mensen is een punt van zorg. We werken samen met regiokantoren waar nertsenbedrijven zijn en kijken daar naar de bioveiligheid om besmettingen van dier op mens te voorkomen”, aldus Maria van Kerkhove, technisch leider van de WHO voor covid-19. Ze benadrukte nog dat mutaties van het virus normaal zijn en dat de WHO er al sinds het begin van de pandemie onderzoek naar voert.