Colruyt-plannen botsen op felle reacties van ABS en Boerenbond

Colruyt Group ontvouwde gisteren zijn plannen om met de nieuwe vennootschap Agripartners zijn bestaande landbouwgronden verder te exploiteren en nieuwe te verwerven. Het is daarbij niet de bedoeling om de gronden zelf te bewerken, dat zal gebeuren in samenwerking met lokale landbouwers. “Wel willen we verzekeren dat de producten die op onze gronden worden geteeld, zoveel als mogelijk in onze winkels terechtkomen”, klonk het.

Maar Boerenbond vreest dat de supermarktketen hiermee de samenwerking eenzijdig verankert. “Colruyt riskeert een brug te ver te gaan”, zegt Vanessa Saenen, woordvoerder van Boerenbond. “Goed, pionieren met nieuwe vormen van samenwerking is op zich positief want er is absoluut nood aan meer samenwerking, afspraken op langere termijn en een betere verdeling van kosten en baten. Maar in deze zijn de intenties misschien goed, de consequenties zijn dat in geen geval. Door structureel te veel rollen tegelijk op te nemen in de keten dreigt Colruyt het ondernemerschap doorheen de keten te breken. In elk geval zal het al grote onevenwicht in de keten verder vergroten. Op langere termijn wordt (bijna) niemand daar beter van.”

Terug naar de middeleeuwen?

Ook ABS-voorzitter Hendrik Vandamme is niet te spreken over de plannen. “Dit is niet het nieuwe verdienmodel waar de Vlaamse land- en tuinbouwer op zit te wachten”, stelt hij. “Wanneer een eigenaar beveelt wat waar, wanneer en hoe moet geteeld worden, is dat meer dan een stap terug in de tijd.”

Hij verwijst naar de bioboerderij in het West-Vlaamse Alveringem die in 2018 door de familie Colruyt werd gekocht. “Daar mogen de landbouwers enkel telen op commando van Halle. De boeren worden daar teruggezet naar de tijden waarin de kleine pachter ten koste van eigenwaarde en zelfbeeld verplicht werd om te luisteren, te beven en te knikken voor de grondeigenaar.”

Dubbele rol

Ook Boerenbond vreest dat het een bijkomende uitdaging wordt voor de boer om zijn vrij ondernemerschap te vrijwaren. “Grondeigenaren die niet enkel een financieel rendement voor ogen hebben, maar ook productie- en andere doelstellingen zullen de bedrijfsvoering en het teeltplan hoe dan ook in hun richting duwen”, zegt Saenen. “De dubbele rol van de grondeigenaar zorgt hoe dan ook voor onevenwicht in elk gesprek met de gebruiker, hoe open, constructief en goedbedoeld dat ook mag zijn. Een evenwichtige win-win ligt helemaal niet voor de hand.”

Voor Vandamme zijn er andere manier om een duurzame relatie met producenten op te bouwen. “De voorbeelden zijn legio van contractuele overeenkomsten tussen producenten en afnemers, in alle sectoren. Zo’n preferentieel samenwerkingsmodel kent bijval in de landbouwsector en er valt iets voor te zeggen om op deze wijze afzet- en inkomenszekerheid te borgen op een aantal land- en tuinbouwbedrijven. Verticale integratie kan anders ingevuld worden dan de manier waarop deze retailer dat vandaag ziet.”

“’Boerderij te koop’ was tot gisteren een aanlokkelijke advertentie voor kapitaalkrachtige stedelingen op zoek naar de rust van het platteland”, besluit Vandamme. “Vandaag blijkt het een opportuniteit voor een retailer. En morgen?”