Boslandbouw zit in de lift: kaap van 200 hectare in zicht

Bij boslandbouw, ook wel agroforestry genaamd, wordt het planten en actief beheren van bomen gecombineerd met landbouw of veeteelt op eenzelfde perceel. “Dat biedt heel wat voordelen”, stelt het Departement. Zo trekken de bomen natuurlijke vijanden aan die zorgen voor plaagbeheersing in de gewassen en beschermen ze de teelten tegen hevige zon of wind. Daarnaast verhoogt dit systeem ook de biodiversiteit en de organische stof in de bodem.

Tot 80 procent subsidie

Landbouwers die bomen planten binnen een boslandbouwsysteem kunnen bovendien in het kader van het Vlaams programma voor Plattelandsontwikkeling (PDPO III) een subsidie aanvragen. Dat subsidiebedrag bedraagt maximaal 80 procent van de aanplantkosten en wordt pas uitgekeerd na de aanplant en de indiening van de bewijsstukken.

Er zijn wel een reeks voorwaarden verbonden aan deze subsidieregeling. Zo krijgen boomsoorten voorrang bij de beoordeling van de aanvragen en moet de landbouwer de bomen gedurende tien opeenvolgende jaren na het planten behouden. De subsidie wordt ook enkel gegeven als er tussen de bomen een landbouwteelt wordt toegepast.

Sinds de start van deze maatregel in 2011 hebben al 140 landbouwers een subsidie voor agroforestry aangevraagd. Samen hebben ze bomen geplant op meer dan 125 hectare. Na een stagnatie in de aanplant van de laatste jaren, is er in 2020 een sterke stijging waar te nemen. “Als alle aanplanten dit plantseizoen worden uitgevoerd, dan zullen we de kaap van 200 hectare boslandbouw in Vlaanderen ronden”, zegt Nele Vanslembrouck, woordvoerder van het Departement Landbouw en Visserij.

De combinatie van rijen kastanje- en walnotenbomen met maïs of graan is een voorbeeld van een boslandbouwsysteem dat in Vlaanderen al werd gerealiseerd. Maar ook de uitloopweide van kippen zijn ideaal terrein voor agroforestry. Zo wordt gras gecombineerd met hazelaars of hoogstamfruitbomen met oude rassen van appel, peer of kers.

Onderzoek helpt mee haalbare verdienmodellen ontwikkelen

Na een eerste vierjarig onderzoeksproject over agroforestry in Vlaanderen, is er recent een tweede gestart onder de noemer ‘AGROFORESTRY 2025: veranderingstrajecten voor teelttechnische, ecologische en economische systeemoptimalisatie. “Het hoeft geen betoog meer dat boslandbouw kan inspelen op vele uitdagingen waar de moderne landbouw in Vlaanderen mee geconfronteerd wordt”, klinkt het.

De partners in dit project zijn verenigd in het Consortium Agroforestry in Vlaanderen. Het Instituut voor Landbouw-, Voedings- en Visserijonderzoek (ILVO), de proefcentra Universiteit Gent, Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant, Inagro, Boerennatuur, Bodemkundige Dienst van België, BOS+ en Wervel maken deel uit van de consortium. Het project kan op steun rekenen van het Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen (VLAIO).

“Met dit nieuwe vierjarig onderzoeksproject mikken we erop om de toepasbaarheid van agroforestry binnen de landbouwsector in Vlaanderen te verhogen. Daarom willen  we de verschillende facetten van dit teeltsysteem optimaliseren, ook door haalbare financierings- en verdienmodellen te ontwikkelen”, stelt het Consortium Agroforestry in Vlaanderen.

Een eerste stap in dit nieuwe project is de aanplant van een proefveld voor boslandbouw in Herent. Dat gebeurt door het Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant. De bomen die zijn aangeplant, gaat het zowel om notelaars, hazelaars als populieren en zomereiken. Die zullen vooral gecombineerd worden met gewassen uit de klassieke akkerbouw, zoals tarwe en gerst, maar ook met specialere gewassen zoals oliepompoenen of quinoa.

“Met de proefperceel kunnen onze onderzoekers nauwgezet de interacties tussen de bomen en de landbouwgewassen opvolgen. Zo zullen we nagaan wat de invloed is van de schaduw van de bomen om de ontwikkeling van de gewassen”, legt Monique Swinnen, landbouwgedeputeerde van de provincie Vlaams-Brabant uit. Zij benadrukt tot slot dat grond schaars is. “Als we grond kunnen winnen door aan etagelandbouw te doen, dan is dat een win-winsituatie voor iedereen.”