“Boeren kunnen door energiedelen een belangrijke rol spelen in energietransitie”
Sinds 1 juli mogen twee partijen energie met elkaar delen. Vanaf 1 januari is het zelfs mogelijk energie met meerdere partijen te delen. Ondanks de wettelijke mogelijkheid, kent energiedelen in de praktijk veel obstakels waardoor initiatieven uitblijven. Boerenbond en andere betrokkenen zien desondanks een enorm potentieel. “Boeren hebben de ruimte om groene energie te winnen dat in een stedelijke omgeving gebruikt kan worden”, klinkt het. In Hal, een gehucht bij Minderhout, nemen burgers en boeren een voorschot op de toekomst met de energiegemeenschap Halnet.
“Landbouwbedrijven zijn ideale sites voor de productie van hernieuwbare energie. Grote daken zijn ideaal voor zonnepanelen, biomassa zoals mest kan worden ingezet in pocketvergisters en de open ruimte creëert kansen voor windenergie. Deze troeven zorgen ervoor dat landbouwers een belangrijke rol kunnen spelen in energiegemeenschappen, waar burgers energie met elkaar delen.”
Aan het woord is Tom Schaeken, energieconsulent bij Boerenbond, die een groot potentieel ziet voor boeren hij het opwekken van groene energie voor de grotere gemeenschap. Hij reageert hiermee op de Vlaamse wetgeving die stapje voor stapje het delen van energie dichterbij brengt. De Vlaamse wetgever volgt daarmee de Europese Unie. De goedgekeurde EU-richtlijnen van het “Clean Energy for all Europeans Package” stellen dat leden van een energiegemeenschap het recht hebben om zelf energie te produceren, op te slaan en deze energie te delen met elkaar of te verkopen op de (lokale) energiemarkt.
Samenwerking in energiegemeenschappen draagt ook bij aan het dichten van de kloof tussen burger en boer
Weerbarstige praktijk
Stroom die opgewekt wordt in landelijk gebied kan in een stedelijke omgeving geconsumeerd worden waarbij de ontvanger alleen betaalt voor het gebruik van de infrastructuur van het stroomnet en niet de energiekost draagt. In theorie klinkt dat mooi. Maar de praktijk is weerbarstiger, aldus Schaeken: “Volgens de wet is het vanaf 1 juli mogelijk om met een andere partij je stroom te delen, maar er zijn een hoop beperkende omstandigheden en vraagtekens waardoor wij adviseren om eerst uitgebreid vooronderzoek te doen voordat je ermee begin.” Eén van de voorwaarden is bijvoorbeeld dat de energiedelers dezelfde energieleverancier moeten hebben.
Een belangrijke onduidelijkheid, wat nog niet in de wet is vastgesteld, zijn de voorwaarden omtrent de facturatie en de kosten die de leverancier mag doorrekenen voor de service. “Daarom is het ook best om altijd eerst een offerte aan te vragen”, vervolgt Schaeken die voorspelt dat het nog enige tijd gaat duren voordat de praktijk van het energiedelen in lijn ligt met de theorie.
In voorbereiding hierop werd een jaar geleden een operationele groep opgericht waarin de mogelijkheden van energiedelen geëxploreerd worden. In deze groep zitten onder andere experts van Boerenbond, Halnet en het departement van Landbouw. In het kader van deze groep werd vorige week een inspiratie- en netwerkdag georganiseerd waarbij deelnemers samen op zoek gingen naar actieve praktijkvoorbeelden die aan landbouwer en burger inspiratie kunnen bieden over hoe energiedelen op een betaalbare en duurzame manier georganiseerd kan worden.
Leren van innovatieve voorbeelden
Tijdens de dag werd onder andere een bezoek gebracht aan het ‘Terhills resort’, een project waarbij een zonnepark en installatie van drijvende zonnepanelen het vakantiepark Center Parcs van groene energie voorziet. Ook Agropolis Kinrooi, een innovatiehub voor de agrovoedingsindustrie, werd aangedaan. De bezoeken omvatten eveneens brainstormmomenten waarbij bekeken werd hoe de technologieën zouden kunnen leiden tot nieuwe verdienmodellen voor de energiegemeenschap.
Tot de deelnemers van het netwerkevent behoorden onder andere afgevaardigden van Halnet. Halnet is een energiecoöperatie uit het gehucht Hal, bij Minderhout, waarbij 30 burgers en 19 boeren zich verenigd hebben in een energiegemeenschap. Een aantal boeren heeft zijn daken vol gelegd met zonnepanelen en wil op termijn het overschot aan stroom delen met de andere deelnemers in de gemeenschap.
Door de Vlaamse beperkingen van de wetgeving is Halnet momenteel wel een productiecoöperatie, maar kan ze de zelf geproduceerde energie nog niet met de leden delen of aan de leden verkopen. Maar ook hier komt verandering in op 1 januari. “Dan wordt het namelijk mogelijk om energie met meerdere partijen te delen of aan elkaar te verkopen”, vertelt Schaeken die aangeeft dat Halnet aanvankelijk is opgericht met het oog op energiezekerheid. “Er was een aantal jaar geleden sprake dat de inwoners van Hal bij gebrek aan (nucleaire) stroom als eerste van het net zouden worden afgesloten. Dat zou funeste gevolgen hebben voor de dieren. Zonder ventilatie zouden varkens bijvoorbeeld kunnen sterven.”
Energiegemeenschap in Hal
Theoretisch zou Halnet vanaf januari volgend jaar actief energie kunnen delen of verhandelen met zijn leden, maar volgens de betrokkenen staat de praktijk nog helemaal niet op punt. In voorbereiding op een lancering van de eigen handelsactiviteiten ergens volgend jaar, zijn de initiatiefnemers gestart met een simulatie van het stroomdelen om zo te bepalen op welke manier de energie het best opgewekt en verdeeld kan worden. Ook de komst van een opslagbatterij, die de komende dagen arriveert, is onderdeel van Halnet. Het project symboliseert volgens Schaeken de mogelijke rol van boeren in het energievraagstuk van de toekomst. "Samenwerking in energiegemeenschappen draagt ook bij aan het dichten van de kloof tussen burger en boer", stelt hij.
Daarnaast ziet hij ook veel mogelijkheden voor energiedelen op sectorniveau. “Neem een fruitteler die gelegen is naast een slachthuis. Door bijvoorbeeld Agrovoltaics (het dubbel gebruik van landbouwgrond voor zowel gewasproductie als voor het opwekken van zonne-energie via zonnepanelen, red.) kan de fruitteler naast zijn teelt tegelijkertijd stroom opwekken in de zomer. Zelf heeft hij de meeste behoefte aan stroom in het najaar als hij zijn fruit moet stockeren. Bij het slachthuis is de stroombehoefte in het najaar minder groot dan in de zomer, wanneer er flink gekoeld moet worden. Op deze manier kunnen de stroomopwekking en het gebruik slim op elkaar afgestemd”, besluit hij.
Bron: Eigen berichtgeving
