Bodemdegradatie grijpt snel om zich heen in Europa
nieuws
Open ruimte staat in Vlaanderen en bij uitbreiding in Europa enorm onder druk. Behalve door betonnering worden bodems ook bedreigd door erosie, overstromingen, aardverschuivingen, verontreiniging en verdichting. Een analyse door Nederlandse, Spaanse en Duitse onderzoeksinstituten leert dat bodemdegradatie een aanzienlijk probleem is in Europa. Op 22 procent van de bodems komen water- en winderosie voor, 45 procent van de minerale bodems hebben een laag organisch koolstofgehalte, drie miljoen locaties zijn vervuild en 32 tot 36 procent van de bodems is zeer gevoelig voor verdichting.
De lidstaten van Europa beheren hun bodem op verschillende manieren. Deels omdat er geen juridisch Europees kader voor de bodem is, maar ook omdat kennis en inzichten tot op heden onvoldoende zijn gedeeld. Het Nederlandse onderzoeksinstituut Deltares heeft in samenwerking met Europese landgebruik- en bodemonderzoekers het gebruik van de bodem tegen het licht gehouden. Hun vaststellingen zijn weinig geruststellend. Bodemdegradatie blijkt een groot probleem. De belangrijkste oorzaken zijn een laag organisch koolstofgehalte, verontreiniging, verdichting en erosie.
Belangrijke oorzaken van bodemdegradatie zijn verstedelijking, plattelandsvlucht en de intensivering van landbouw. Het is duidelijk dat we allemaal baat hebben bij een beter bodem- en landbeheer. “Helaas is er geen standaardrecept voor”, zegt bodemwetenschapper Linda Maring (Deltares). “Wat goed bodem- en landbeheer is, hangt af van lokale omstandigheden en de benodigde ecosysteemdiensten. Niet alle Europese bodem- en landbeheerders zijn op de hoogte van de meerwaarde van duurzaam beheer of de gevolgen en kosten als dit niet gebeurt. De rapporten uit onze SOILS4EU-studie bieden hen inzicht in diverse aspecten van bodem- en landbeheer.”
De rapporten tonen onder meer aan dat bodemdegradatie door niet-duurzaam beheer gevolgen heeft voor de gezondheid van mens en ecosysteem. Ze doen ook inzien dat bodemkwaliteit een aspect van belang is voor ruimtelijke ordening. En ze geven de voordelen weer van het implementeren van duurzaam bodembeheer. De onderzoekers trachten het complete plaatje aan bodemgerelateerde ecosysteemdiensten duidelijk te maken om te vermijden dat men minder evidente aspecten over het hoofd ziet. Beroep doen op de ene dienst kan de capaciteit van de bodem verkleinen om andere ecosysteemdiensten te leveren. Wordt er aan een bodem te veel water onttrokken, dan verdwijnt bijvoorbeeld het vermogen van planten om hun temperatuur te regelen door verdamping.
Beeld: ZLTO
