Biologische groenteler onder glas merkt geen daling in vraag naar bioproducten

Een groepje seizoenarbeiders plukt tomaten, terwijl andere medewerkers in de nabijgelegen loods de vers geplukte vruchten verpakken op maat van de klant. Even verderop scharrelt een handvol kwartels tussen de pas gerooide komkommerplanten naar insecten en plantjes. We bevinden ons in het serrebedrijf van de familie Van Hauteghem in Zwijndrecht. “Chemische bestrijding is in de biologische teelt niet toegestaan. Daarom zetten we naast biologische middelen in op natuurlijk bestrijders”, verklaart zaakvoerder Koen Van Hauteghem. Sinds kort worden de kwartels ook op het bedrijf uitgebroeid.

Met twee hectare glas en 6.000 meter openluchtteelt behoort Vitaetom tot één van de grootste biologische serrebedrijven van Vlaanderen. In de serres worden verschillende soorten tomaten, paprika’s en komkommers geteeld en op het veld staan courgettes. De roots van het Antwerps groentebedrijf liggen in de jaren vijftig toen grootvader en havenarbeider Maurice startte met de teelt van aardbeien in bijberoep. “Later is hij dat professioneel gaan doen en in de jaren zeventig is mijn vader (Walter, red.) in het bedrijf gekomen. Enkele jaren later zijn ze overgestapt op tomaten omdat de aardbeienteelt te weinig geld opbracht”, vertelt Koen de bedrijfsgeschiedenis.

In 2016 stond het bedrijf andermaal voor een belangrijk kruispunt. “De serres voldeden niet meer om op een professionele manier tomaten te telen en er waren op deze locatie geen mogelijkheden tot uitbreiding.” Na een toevallige ontmoeting met een collega-teler kwamen Koen en zijn vader op het idee van biologische teelt en kort daarop werd de transitie ingezet. “Destijds duurde het maar drie maanden om de overstap te maken van gangbare landbouw naar biologische landbouw.”

Afhankelijker van natuur

Tegen alle verwachtingen in verliep de overstap naar de biologische teelt, waarbij geen belichting wordt toegepast, bijzonder goed. Het bedrijf besloot om de serre uit de jaren zeventig te vervangen. De gloednieuwe serre van 9.500 vierkante meter werd in 2021 opgeleverd. “Bij de bouw in regenachtige omstandigheden hebben de zware machines de bodemstructuur wat aangetast waardoor de paprikaopbrengst het eerste jaar een derde lager lag dan normaal”, vertelt de Antwerpenaar.

Doordat chemische bestrijdingsmiddelen uitgesloten zijn en alternatieve middelen minder effectief zijn, is het biologische bedrijf sterker afhankelijk van de grillen van de natuur. Alhoewel het zeer gewasafhankelijk is, schat Van Hauteghem de biologische productie daarom dertig procent lager dan de productie van gangbare teelt. Maar tegenover de risico’s van de natuur, staat de stabiliteit van de markt. “Er is meer vraag naar biologische groenten dan aanbod”, vertelt de teler.

Dit marktevenwicht resulteert in vaste contracten met de retail. De producten worden op vraag van de handel geteeld en afgezet bij BelOrta onder het keurmerk BelOrta Bio. “Tachtig procent van de productie is op voorhand gekocht waardoor onze omzet voor een groot deel vast staat, vertelt Van Hauteghem. Mede door deze financiële zekerheid noemt hij de overstap van gangbare naar biologische serreteelt “de beste beslissing in zijn carrière”.

Veel voldoening

“Ook geeft de biologische teelt veel voldoening. Je teelt met de seizoenen mee en zit letterlijk en figuurlijk met je vingers in de aarde”, vult zijn zus Annelies aan. Zij zit samen met vader Walter ook in het bedrijf en neemt de personeelszaken voor haar rekening. Op dit moment roostert zij mensen in voor de tomatenpluk. “Door het sombere voorjaar met weinig zon loopt de productie wat achter”, vertelt Annelies. “In het hoogseizoen hebben we tot 30 mensen aan het werk.”

Alhoewel de vraag naar biologische komkommers toch wat tegenvalt dit jaar, hebben de telers nog geen structurele aanwijzingen dat de bioconsumptie slabakt als gevolg van de dalende koopkracht. Deze constatering wordt bevestigd door statistieken van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). Dat liet 6000 Belgische gezinnen bevragen. Daaruit kwam naar voren dat de totale biobestedingen in 2022 met 2,6 procent daalden. Bij bestedingen van verse bioproducten bleef de daling beperkt tot 0,7 procent. Vergeleken met 2019 (voor corona) zijn de totale biobestedingen in België gestegen met 16,5 procent en in de versafdeling zelfs met ruim 31 procent.

Met het groeiend maatschappelijk belang voor duurzaamheid, ziet de familie Van Hauteghem de toekomst positief in. Het bedrijf fungeert ook als zorgbedrijf en ontvangt meerdere zorgasten per week. Vitaetom beschikt over een vergunning voor een aanbouw van 0,7 hectare serre maar de ondernemers twijfelen nog. “Zoals het nu gaat kunnen we onze boterham verdienen. Waarom zouden we steeds meer willen”, vraagt Koen zich af.

Het PFAS-verhaal bemoeilijkte ook de opstart van de boerderijautomaat die er kwam op verzoek van omwonenden. “Een week nadat we de automaat geplaatst hadden, brak het PFAS schandaal uit. De juist opgestarte automaatverkoop stortte helemaal ineen daardoor”, vertelt Annelies die aangeeft dat de grootste onrust inmiddels is overgewaaid. “Mensen weten ons terug te vinden en gelukkig maar. We doen het immers voor hen”, besluit ze met een glimlach.

Kengetallen van Vitaetom:

Teeltoppervlakte: 20.000m² serre en 6000m² openluchtteelt.

Productie: 120 ton tomaat, 110 ton paprika, 600.000 komkommers en 21 ton courgettes per jaar.

Arbeidskrachten: ongeveer 30 personeelsleden.