Antibioticagebruik in veehouderij daalt verder, wel extra aandacht voor alarmgebruikers

Al sinds 2016 werkt AMCRA, het kenniscentrum voor antibioticagebruik en -resistentie bij dieren in België, aan het terugdringen van het antibioticagebruik in de veehouderij. Het sloot daarover een antibioticaconvenant af met de federale overheid en met de andere betrokken partijen. Hoewel de dierlijke sector mooie resultaten kan voorleggen en er een forse daling was van het antibioticagebruik, werden niet alle vooropgestelde doelstellingen tegen 2020 volledig gehaald. Toch kwam er een nieuw convenant voor de periode 2021-2024 waarin de doelstellingen nog verder werden aangescherpt.  

Verkoop en gebruik daalt verder

Nu het eerste jaar achter de rug is van dit nieuwe convenant, lijken een aantal doelstellingen al bereikt of in zicht. Zo daalde de verkoop van kritisch belangrijke antibiotica in 2021 met 42,8 procent tegenover 2020. Daarmee is de doelstelling van 2024 die een daling van 75 procent tegenover 2011 vooropstelt, al gehaald. De verkoop van met antibiotica gemedicineerde voeders daalde vorig jaar met 12,9 procent. De cumulatieve daling sinds 2011 komt daarmee op 74,2 procent te staan en daarmee lijkt het doel van -75 procent duidelijk in zicht.

De verkoop van colistine mag volgens het convenant tegen 2024 maximum 1 milligram per kilo biomassa bedragen. In 2021 ging het om 1,17 milligram of een daling van 12,3 procent tegenover 2020. Gecumuleerd sinds 2012 gaat het om een daling van 75,4 procent. De grootste uitdaging blijft overeind voor de globale verkoop van alle antibiotica. Wanneer het convenant afloopt, moet die met 65 procent gedaald zijn. In 2021 werd een verdere daling opgetekend (-8,4%), maar tegenover 2011 blijft de daling voorlopig beperkt tot 44,6 procent.

Alarmgebruikers coachen

In het nieuwe convenant werden ook specifieke reductiedoelstellingen vastgelegd voor varkens, vleeskippen en vleeskalveren. Om dat te bereiken zijn de veehouders verplicht om hun antibioticagebruik op bedrijfsniveau te registreren in het nationale datacollectiesysteem Sanitel-Med. “Voor al deze diersoorten zien we een belangrijke daling in het gebruik van antibiotica in 2021 ten opzichte van 2020, en ook tegenover het eerste jaar dat cijfers werden geregistreerd (2018)”, legt AMCRA-coördinator Fabiana Dal Pozzo uit.

Toch waarschuwt ze ook voor zogenaamde “alarmgebruikers”. “Bij varkens- en vleeskalverenbedrijven zien we dat respectievelijk 9 en 12 procent op structurele wijze veel antibiotica gebruikt. Bij vleeskippen bedraagt dat percentage slechts 0,4 procent”, klinkt het. AMCRA wil dit aandachtig opvolgen via antibioticacoaching om zo de beoogde reductie te bereiken. Tegen eind 2024 mogen alarmgebruikers immers niet meer dan 1 procent van het totaal aantal veehouders uitmaken.

Er is nog niet voor alle diersoorten een reductiepad vastgelegd. Daarom wordt het later dit jaar wettelijk verplicht om antibioticagebruik bij alle runderen en bij alle pluimveesoorten te registeren in Sanitel-Med. Ook voor gezelschapsdieren wil AMCRA een stap verder gaan. “De voorwaarden voor het gebruik van de kritisch belangrijke antibiotica zullen ook voor deze dieren worden toegepast. Met sensibilisering willen we hierover alle betrokkenen inlichten”, luidt het.

Antibioticaresistentie neemt af

Op vlak van de monitoring van antibioticaresistentie is het kenniscentrum positief. “We zien dat het aantal multiresistente E. coli-stammen afkomstig van voedselproducerende dieren in 2021 verder daalt”, aldus Dal Pozzo. “En ook de resistentie tegen kritisch belangrijke antibiotica zet zich verder door.” Bij andere bacteriën afkomstig van voedselproducerende dieren ziet men een stabilisatie of een lichte daling in het voorkomen van resistentie.

AMCRA-voorzitter Jeroen Dewulf is tevreden met de resultaten op vlak van antibioticagebruik en – resistentie in 2021. “Maar de analyse per diersoort leert ons dat er nog belangrijke uitdagingen zijn richting 2024. Met benchmarken, de identificatie van grootgebruikers en de coaching van alarmgebruikers willen we het tij keren.” Hij acht verdere sensibilisering en communicatie nodig om de betrokken op de hoogte te houden van de nieuwe wettelijke verplichtingen en andere belangrijke initiatieven.