Speculanten domineren agrarische derivatenmarkten

In 'Feeding the Financial Hype' laat de Nederlandse onderzoeksinstelling SOMO zien dat er steeds meer bewijs is dat de sterk toegenomen speculatie op de derivatenmarkt voor agrarische grondstoffen zorgt voor buitensporig stijgende voedselprijzen. Vooral de allerarmsten worden hierdoor geraakt. SOMO roept Europa op om financiële speculatie op landbouwgrondstoffen aan banden te leggen.

Agrarische derivatenmarkten stellen landbouw- en voedselverwerkende bedrijven in staat het risico op prijsschommelingen te verminderen. Voedselderivatenmarkten spelen ook een belangrijke rol in ‘prijsontdekking’ omdat de prijzen van ‘futures’ gebruikt worden bij het bepalen van de prijzen op de fysieke (spot)markt en bij het nemen van investeringsbeslissingen. “Enige financiële speculatie is vaak welkom op de derivatenmarkt”, erkent SOMO, “omdat het de nodige liquiditeit kan verschaffen waardoor het makkelijker wordt voor commerciële partijen om een handelspartner te vinden.”

In zijn rapport stelt de onderzoeksinstelling echter vast dat de afgelopen tien jaar speculatieve investeringen in de grondstofderivatenmarkten, inclusief derivaten van voedingsmiddelen, sterk zijn toegenomen. In een decennium tijd is het vermogen dat belegd wordt in grondstoffen gegroeid van een bijna verwaarloosbare hoeveelheid tot bijna 100 miljard dollar in 2005 en tot meer dan 400 miljard dollar op dit ogenblik. “Als gevolg hiervan zijn financiële speculanten nu de dominante partij op veel agrarische derivatenmarkten”, stelt SOMO vast. “Zij bezitten de meerderheid van de contracten, terwijl dit in 2000 maar tien tot twintig procent was.”

Het rapport bevestigt ook dat financiële speculatie heeft bijgedragen aan de recordprijs van voedingsmiddelen in 2008 en 2011. “De allerarmsten, die tot 80 procent van hun inkomen aan voedsel uitgeven, worden in zo’n geval onevenredig hard geraakt. Het gaat vooral om inwoners van arme landen die sterk afhankelijk zijn van voedselimport en voedselhulp”, waarschuwt SOMO. Het rapport concludeert dat de toegenomen speculatie op de grondstofderivatenmarkten meer kwaad doet dan goed.

SOMO roept Europa op om financiële speculatie op de grondstofderivatenmarkten terug te brengen naar het niveau van vóór het jaar 2000. Over nieuwe wetgeving op derivatenmarkten wordt in 2011 en 2012 besloten. “Niet alleen de transparantie op de fysieke voedselmarkt en voedselderivatenmarkt moet vergroot worden”, adviseert SOMO, “maar ook de capaciteit en expertise van de regelgevende instanties die de handelsinformatie moeten verwerken.”

Nieuwe regels zouden het aantal speculanten op de derivatenmarkt strikt moeten verminderen. Een belasting op financiële transacties zou speculatie verder kunnen verminderen en kunnen zorgen voor veranderingen in het landbouwbeleid.

Meer info: Feeding the Financial Hype