Ontwormingsmiddelen schadelijk voor biodiversiteit

Een aantal ontwormingsmiddelen die gebruikt worden bij runderen, paarden en schapen, zijn schadelijk voor kevers en vliegen die in de mest van die grazers leven en op die manier ook voor vogels en andere dieren. Vlaams volksvertegenwoordiger Gwenny De Vroe (Open VLD) vroeg Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) naar de aanpak van die negatieve impact van ontwormingsmiddelen op de biodiversiteit.

Mestkevers en -vliegen gebruiken mest als voedsel, voor beschutting en voor voortplanting. Op hun beurt zijn zij voedsel voor vogels en andere dieren. Een gezonde mestfauna draagt dus bij aan de biodiversiteit en is goed voor het ecosysteem. In de mest van grazers zijn evenwel ontwormingsmiddelen terug te vinden die nefast zijn voor de vliegen en kevers.

Andere dieren zien hun voedsel verdwijnen of lopen het risico vergiftigde vliegen en kevers te consumeren. “In rapporten uit het verleden werden ontwormingsmiddelen al aangeduid als oorzaak van de verdwijning van akkervogels en vleermuizen. Ook op de populatie kikkers, padden en salamanders kunnen die middelen een negatieve invloed hebben”, aldus volksvertegenwoordiger De Vroe.

“De schadelijke effecten van de huidige generatie ontwormingsmiddelen op niet-doelorganismen zijn relatief goed onderzocht”, antwoordt minister Schauvliege. Uit de repliek van de minister blijkt dat die middelen voor mestafhankelijke geleedpotigen, zoals kevers en vliegen, dodelijk kunnen zijn. Een aantal insectenetende vogelsoorten ondervindt indirect negatieve effecten door een verlaagd voedselaanbod. In het watermilieu kunnen de middelen een risico vormen voor vissen, amfibieën, schaaldieren en insecten.

Vanwege de sterke aanwijzingen dat het intensief gebruik van ontwormingsmiddelen voor een aantal groepen dieren schadelijk is, acht Schauvliege het raadzaam om het voorzorgsprincipe te hanteren. De minister noemt daarbij een aantal alternatieve methoden om worminfecties bij vee tegen te gaan. Dat kan gaan van het vermijden van permanente beweiding van percelen, vaccinatie van vee, in quarantaine plaatsen van natuurbegrazers buiten het natuurgebied tijdens de ontwormingsperiode, inzetten van schimmels ter bestrijding van parasieten, biologische ontwormingsmiddelen tot en met genregulatie van parasieten.

“Op dit moment wordt met deze problematiek vooral rekening gehouden in het geval dat grazers worden ingezet voor het beheer van natuurdomeinen”, zegt Schauvliege. “Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de terreinbeherende verenigingen zoeken in hun intern beleid een evenwicht tussen de gezondheid van de natuurbegrazers (schapen of runderen, nvdr) enerzijds en de effecten van ontwormingsmiddelen op andere organismen anderzijds.”

Volgens Schauvliege worden langwerkende actieve stoffen voor ontwormen weinig of niet meer gebruikt bij dieren die het ANB en de terreinbeherende organisaties zelf voor natuurbeheer inzetten. “De begrazingsdruk op de eigen terreinen is ook zo laag dat er weinig gevaar bestaat voor overbemesting en de uitscheiding van ontwormingsmiddelen navenant is”, aldus Schauvliege.