"Natuurbeleid nooit eerder zo structureel afgebouwd"

In de aanloop naar een studiedag over de relatie tussen landbouw en natuur in het Vlaams Parlement neemt de zenuwachtigheid bij Natuurpunt toe. "Nooit had onze vereniging zoveel leden, maar toch werd het natuurbeleid op Vlaams niveau nooit zo structureel afgebouwd". Dat zegt Hugo Abts, voorzitter van de afdeling Oost-Brabant en lid van het dagelijks bestuur van Natuurpunt. "Als natuurbeweging moeten we een duidelijk signaal geven dat we niet langer passief toekijken en incasseren", zo luidt het in een vrije tribune aan de VILT-redactie.

Volgens Abts is het sinds 1983 geleden dat het natuurbeleid nog zo sterk in het defensief heeft gezeten. Als voorbeeld neemt hij het afbakeningsproces van het buitengebied. "Aan bereidheid tot overleg geen gebrek. Maar als eenmaal het overlegproces tussen Vlaamse administraties, belangengroepen, provincies en gemeenten is afgerond, wordt plots op een hoger niveau alles op zijn kop gezet en worden zonder enige terugkoppeling zelfs de spelregels gewijzigd. Zeldzame natuur wordt dan plots toch geen natuurgebied en op de gewestplannen ingekleurde natuurgebieden worden geschrapt".

Bij dat afbakeningsproces wordt door de Vlaamse overheid gesteld dat landbouwers in verwevingsgebieden enkel op vrijwillige basis tot agrarisch natuurbeheer kunnen aangezet worden. Voor boeren is dat een geruststelling, terwijl Hugo Abts vreest dat er van de afbakening van die gebieden helemaal niets in huis komt: "Van de geplande 150.000 hectare verwevingsgebied is haast niets afgebakend. Door de Boerenbond wordt luidop gesproken over het laten vallen van deze categorie en door de Vlaamse regering wordt dit in de praktijk gebracht, waardoor de natuurlijke en landschappelijke structuur vogelvrij verklaard wordt".

Volgens Abts gaat het Vlaamse beleid er meer en meer van uit dat jagers, landeigenaars en landbouwers de beheerders van de natuurgebieden van de toekomst zijn. "Wilde natuur wordt geherdefinieerd tot 'natuur waarin ook nog economisch kan geboerd worden' met 'pleksgewijze toepassing van herbiciden' en dit aan een prijs die hoger is dan het in stand houden van een echte en duurzame natuur. Terwijl men grote conferenties houdt over agrarisch natuurbeheer verdwijnen de laatste struwelen en vindt men zelfs geen veldleeuwerik meer".

Beheersovereenkomsten heten een prachtig instrument te zijn voor het behoud van landschaps- en natuurelementen zoals poelen, knotwilgen en akkernatuur, "op voorwaarde dat er gewerkt wordt met meetbare resultaatsverbintenissen die al te vaak uitblijven". Abts benadrukt dat beheersovereenkomsten helemaal niet geschikt zijn om de regie te voeren bij het beheer van de meest bedreigde natuurwaarden en natuurcomplexen. Ook het principe dat alle nieuwe natuur vrije natuur zou moeten zijn, krijgt kritiek: "Voor sommige hoogdynamische leefgemeenschappen zoals akkernatuur gaat dit, maar voor andere natuurgebieden kan de ontwikkelingstijd oplopen tot vele decennia".

De lokale Natuurpunt-voorzitter stelt vast dat zelfs natuurbeschermers het concept van het natuurverwevingsgebied beginnen op te geven, omdat het "nu niet haalbaar is". Maar zelf blijft Abts strijdvaardig: "We moeten als natuurbeweging terug een mobiliserende voortrekkersrol vervullen, en op een redelijke en gemotiveerde wijze tegen de stroom in durven varen. Zo moeten we ertoe bijdragen dat Vlaanderen zijn Europese verplichtingen naleeft", klinkt het tot slot.