60 jaar ABS: “Het kernprobleem, de manke prijsvorming, is hetzelfde gebleven”
Het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) viert op 11 november zijn 60ste verjaardag. “Ook toen waren het woelige tijden voor land- en tuinbouwers”, merkt voorzitter Hendrik Vandamme op terwijl hij terugblikt op de voorbije zes decennia. Hoewel er op andere fronten werd gestreden, trekt Vandamme ook enkele rake parallellen met vandaag.
De landbouworganisatie werd opgericht in 1962 als onafhankelijke organisatie vanuit het ongenoegen dat leefde onder de boerenbevolking over de gang van zaken in de sector zelf en de politiek errond. “Het waren harde tijden en er werd geen deftig inkomen gehaald uit de noeste arbeid. Er waren toen nog 150.000 boeren en tuinders in België, vandaag zijn dat er nog 35.000”, aldus Vandamme. “Er was nood aan een duidelijke en krachtige stem die opkwam voor de Vlaamse boeren en tuinders en aan directe syndicale acties om de belangen van de boeren te verdedigen.”
Vandamme wijst naar het groeiend ongenoegen over de gang van zaken in de landbouwwereld. “Die werd toen overwegend klerikaal geïnspireerd en gestuurd. Men was niet tevreden over de wijze waarop één en ander bedisseld werd achter de schermen en in pluche salons.”
Het feit dat openlijk de vraag gesteld werd waarom er harde syndicale drietandacties opgezet werden in Wallonië en Vlaanderen, was volgens de ABS-voorzitter de spreekwoordelijke druppel die de emmer deed overlopen en een aantal mensen samenbracht om te starten met een eigen structuur, los van rang en stand. “Om het mogelijk te maken om als groep op te treden en hun ongenoegen te uiten op een meer gestructureerde manier was er duidelijk nood aan een onafhankelijke organisatie met actieve land- en tuinbouwers aan het roer. Anno 2022 is dat niet anders”, stelt Vandamme. “Ik ben er me van bewust dat syndicale belangenverdediging van toen niet meer hetzelfde is als syndicale belangenverdediging van vandaag. Maar het pure boeren-bestuurdersengagement en de overtuiging dat je vanuit de basis zaken ten goede kan doen keren blijft ook vandaag overeind en blijft onze leidraad.”
In de beginselverklaring van ABS staan onder meer vaststellingen opgelijst zoals motivering voor de opstart van de organisatie: de productiekosten stijgen stelselmatig maar de verkoopprijzen blijven dezelfde, de boer krijgt in sommige gevallen nog niet de helft van de prijs die de distributie aan de verbruiker aanrekent, de schuld van de landbouw stijgt angstwekkend,… Hier ziet Vandamme parallellen met vandaag. “Ook nu zijn dat knelpunten”, zegt hij. “Maar dat betekent niet dat er niets veranderd is sinds 1962, maar het kernprobleem blijft wel hetzelfde: de prijsvorming loopt mank in de landbouwsector en de boer krijgt geen loon naar werk.”
Vandamme verwijst in deze context ook naar de start van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, ook in 1962, vanuit de betrachting om boeren een volwaardig inkomen te geven en met die landbouwers overal in Europa voldoende voedsel te voorzien. “We weten allemaal dat die eerste doelstelling nog steeds niet waargemaakt werd en vandaag loopt er toch op heden een rode draad door het GLB over extra’s vanuit de sector voor een groener Europa. De realiteitszin ontbreekt vandaag nog steeds in dat grote Europese verhaal.”
Van drietand in de hand naar overleg
De erkenning van ABS als officiële landbouworganisatie en als gesprekspartner in de toenmalige federale beslissingsorganen liep trouwens niet van een leien dakje. “Het was in de eerste tientallen jaren een echte strijd om bij overheidsinstanties en verwerkende bedrijven binnen te geraken en het was zelfs bijna onmogelijk om mandaten op te nemen. Vandaar dat de jaren ’60 en ’70 gekenmerkt werden door harde syndicale acties waarbij we met de drietand in de hand onze eisen afdwongen. Het duurde tot 1997 vooraleer ABS werd erkend als gesprekspartner door het kabinet van de toenmalige CVP-minister van Landbouw Karel Pinxten.”
Vanaf dat moment werd een verschuiving ingezet van de syndicale acties naar meer overleg. “Daarbij kon mijn voorganger zijn terreinkennis eindelijk aan tafel uitspelen. Onder mijn voorzitterschap zette die omslag naar het overlegmodel zich verder. Intussen betrekken alle beleidsdomeinen op Vlaams en federaal niveau die ook maar enig raakvlak met land- of tuinbouw hebben, ons bij het overleg”, klinkt het.
Op vandaag is het aantal landbouwers fel geslonken. Vandamme merkt op dat dat hun positie binnen de maatschappij ontegensprekelijk verzwakt heeft. “Maar we zijn en blijven een essentiële sector voor elke burger. Wij zijn de belichaming van hun platteland, van hun voedselproducent, van hun plattelandsverzorger.”
“Ook al is de maatschappelijke discussie vandaag niet meer op dezelfde leest geschoeid als 60 jaar geleden en moeten de landbouwers nog meer bordjes in de lucht houden, blijf ik er rotsvast van overtuigd dat ABS ook de volgende decennia een rol te spelen heeft in het belang van elke Vlaamse land- en tuinbouwer”, besluit Vandamme. “De waarden waar we voor staan blijven onverloochenbaar: vrijheid en onafhankelijkheid, ongebonden en wars van invloeden uit zuilen, rangen of standen.”
Bron: Eigen verslaggeving
