Helft van alle Vlaamse akkergronden ligt op 200 meter van natuur

Eén blik op de kaart van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) die de Tijd publiceerde, volstaat om te zien hoe alles kriskras door elkaar ligt. Alles en iedereen zoekt een plekje op een erg beperkt aantal vierkante kilometers. “Het gevecht om ruimte in Vlaanderen wordt alsmaar groter, hierdoor komen belangengroepen steeds meer lijnrecht tegen over elkaar te staan”, aldus De Tijd. Deze maatschappelijke verdeeldheid vertaalt zich in een ellenlange lijst van discussies in de Vlaamse regering. Denk maar aan de betonstop, het geven van vergunningen voor landbouwbedrijven en industriebedrijven of het bouwen van grote winkelcentra, het omzetten van landbouwpercelen naar natuurgebieden,…

Lappendeken

Uit de studie van VITO kan afgeleid worden dat de landbouwsector bijna een derde van de totale oppervlakte inneemt. Dit is een combinatie van alle akkers waar groenten, fruit en boomgaarden groeien en de oppervlakte van alle stallen en loodsen. Graslanden, onder meer weides voor koeien en bermen, omvatten nog eens een vijfde van Vlaanderen. Alle bossen, struiken, heide, duinen en water samen zijn goed voor iets meer dan 16 procent van het totaal. Samen tellen ze voor een derde van de koek. Het andere derde wordt ingenomen door huizen en tuinen (12,5%), weg-, spoorweg- en luchthaveninfrastructuur (6%) en kleinere categorieën zoals industrie, handel en diensten, en recreatiegebieden.

De veelheid aan landgebruikstypes, opgeknipt in kleine stukjes die elkaar continu tegenkomen, leidt tot conflicten en uitdagingen. De helft van de akkergrond ligt op minder dan 200 meter van bos, water of heide. Die nabijheid maakt de relatie met natuur er niet gemakkelijker op. De botsing tussen boer en bos is onvermijdelijk. Volgens critici ontbreekt het Vlaanderen aan een doordacht, constructief stappenplan waarin gezond ondernemen op het platteland en het afdoend beschermen van groen, bos en natuur op elkaar zijn afgestemd.

“Welke plaats heeft het platteland in de hele puzzel?”

Eén ding is zeker: keuzes moeten worden gemaakt, hoe moeilijk ook. “Natuur en landbouw kunnen best hand in hand gaan”, stelde Vlaams parlementslid Gwendolyn Rutten (Open Vld) vrijdag in het duidingsprogramma De Afspraak op één. In het debat rond stikstof verwees ze naar de conflicten die de beperkte ruimte en versnippering in Vlaanderen met zich meebrengt. “Het stikstofdossier gaat ook over hoe we met ruimtegebruik in Vlaanderen omgaan”, aldus Rutten. “We hebben een enorm versnipperd ruimtelijk ordeningsbeleid met havens, industrie, een grote bevolkingsdichtheid en landbouw met daar overal rond snippertjes natuur. Als we niet opletten dan kunnen we binnenkort helemaal niets meer. Met het dossier rijst de fundamentele vraag: waar doen we wat en welke plaats heeft het platteland in die hele tekening? De natuur en landbouw tegen elkaar opzetten, daar zijn we dus niets mee.”