5 misverstanden over wegwerpplastic

Er bestaan nogal wat misverstanden over plastic voor eenmalig gebruik, stelde professor Shelie Miller van de universiteit van Michigan (VS) vast. In een artikel in het goed aangeschreven wetenschappelijke blad Environmental Science & Technology probeert ze vijf van die misverstanden de wereld uit te helpen. Ze beroept zich daarbij op 71 wetenschappelijke studies.

Cruciaal daarin zijn de zogeheten 'levenscyclusanalyses' (LCA's). Die brengen de milieu-impact van een product in kaart, van de ontginning van de grondstof over de productie en het gebruik tot de afvalverwerking. Daarbij worden energiegebruik, uitstoot van broeikasgassen, landgebruik, effect op luchtvervuiling, toxiciteit, enzovoort in rekening gebracht.

“Veel heersende opvattingen stroken helemaal niet met de wetenschappelijke kennis”, schrijft Miller. “Er wordt te veel nadruk gelegd op het afval. Andere, minder zichtbare aspecten blijven buiten beeld. Daardoor dreigen we uit te komen op beleid dat ongewenste neveneffecten creëert en de problemen gewoon verschuift.”

Misverstand 1: De verpakking bepaalt de milieu-impact van een product

“Klopt niet”, zegt Miller. “De verpakking maakt hooguit enkele procenten van de milieu-impact van een product uit. Het product zelf heeft bijna altijd een veel grotere impact. Maar consumenten hebben de neiging om vooral naar de verpakking te kijken.”

Meer nog: soms kan verpakking de levensduur verlengen en dus de milieu-impact verkleinen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij voeding.

Misverstand 2: Van alle verpakkingen is plastic het minst milieuvriendelijk

Uit verschillende LCA's blijkt dat plastic minder weegt op de meeste milieufactoren dan glas of metaal. Vergeleken met karton is het beeld meer diffuus. De goede score van plastic is meestal te danken aan zijn lagere gewicht - waardoor er minder uitstoot is tijdens het transport - en aan het feit dat er minder van nodig is.

Misverstand 3: Herbruikbare materialen zijn altijd beter dan wegwerpplastic

“Alleen als ze heel vaak hergebruikt worden, zijn die materialen te verkiezen”, aldus Miller. “Als je ze moet wassen, komt er een nadelig effect bij. Een vaak geciteerde studie van het Deense milieubureau toont dat je een katoenen tas bijna drie jaar moet gebruiken vóór ze beter scoort op broeikasgassen dan een wegwerpzakje van plastic.”

Er dreigt voor Miller zelfs een worstcasescenario wanneer producten die bedoeld zijn voor langdurig gebruik, snel weggegooid worden door de gebruikers.

Misverstand 4: Recycleren krijgt altijd de voorkeur

Tijdens het recyclageproces gaat materiaal verloren of wordt het kwalitatief minderwaardig. Recycleren is voor Miller uitstel van executie. “Ooit komt het materiaal toch bij het afval terecht. Recyclage heeft zeker voordelen, maar is niet het summum van milieuvriendelijkheid. Het heeft alleen impact als het kan vermijden dat er vers ('maagdelijk') materiaal gebruikt wordt.”

Misverstand 5: Een evenement met zero plastic afval heeft de kleinste milieu impact

“Toch niet”, zegt Miller. Ze heeft de vergelijking gemaakt in wat ze een 'gedachte-experiment' noemt. “De gunstigste milieu-impact doet zich voor als je de rundsburgers op een festival vervangt door vegetarische alternatieven. Dan spaar je 386 kilogram CO2 uit per persoon. De porties vlees verkleinen is de op een na beste ingreep: een CO2-winst van 96 kilogram. Naar zero afval streven levert drie kilogram uitgespaarde CO2 op en je plasticafval voor honderd procent recycleren 1,4 kilogram minder koolstofdioxide.”