4 tips voor een beter bodemleven in je tuin
Hoe bevorder je de bodemkwaliteit en het bodemleven in je tuin? Naar aanleiding van het burgerwetenschapsproject ‘Bodemleven’ van Het Belang van Limburg, geeft bodemexpert Sofie Thijs (UHasselt) enkele tips hoe je als tuinier de kwaliteit van je grond kan verbeteren en het bodemleven kan stimuleren. Thijs stelt dat minder werken in de tuin en onkruid laten groeien gunstig zijn voor de bodemgezondheid.
De krant Het Belang van Limburg heeft samen met UHasselt en het Departement Omgeving een groot burgerwetenschappelijk onderzoek naar de kwaliteit van Limburgse tuingrond opgezet. In 1.000 tuinen werd het voorbije jaar onder andere gepeild naar micro-organismen, vochtigheid en chemische stoffen aan de hand van theezakjes, bodemsensors en bodemstalen.
Vocht
Vocht is cruciaal voor een gezond en actief bodemleven. Het onderzoek in 1.000 tuinen toont aan dat een goede vochtigheidsgraad van de grond voor meer bodemleven zorgt. Een goede vochtigheidsgraad bevindt zich in de zone tussen de veldcapaciteit, waarbij wortels toegang hebben tot water, en het kritisch punt, waarbij wortels niet meer aan water kunnen. Afhankelijk van het bodemtype kunnen deze grenzen verschillen.
Te weinig vocht in de grond kan het bodemleven en bijgevolg ook de plant schaden. Onder zeer droge omstandigheden kan het bodemleven afsterven of grotendeels inactief worden. Anderzijds raden experten af om de bodem volop te irrigeren. “Als je meer water geeft zodat je vochtigheidsgraad boven de veldcapaciteit stijgt, verspil je water. Het overtollige water verdampt of zinkt dieper weg in de bodem waar plantenwortels er niet meer bij kunnen. Irrigatie is lang niet altijd nodig”, vertelt Sofie Thijs van het Centrum voor Milieukunde van UHasselt aan Het Belang van Limburg. Maar hoe hou je het bodemvocht dan op peil zonder te irrigeren? Thijs geeft vier tips.
1. Minder laten verdampen
Door de bodem te bedekken met een mulchlaag voorkom je uitdroging en geef je bovendien onkruiden minder kans. Een mulchlaag bestaat doorgaans uit organisch materiaal zoals bladeren, hooi of stro en verrijkt de bodem doordat het waardevolle voedingsstoffen afgeeft aan de bodem en bodemorganismen.
2. Meer opvangen
Na een regenbui is het belangrijk dat het water makkelijk in de grond kan sijpelen. Daarom is het belangrijk dat het grondoppervlak los is en niet vastgekoekt. Je tuin neemt dan het water op als een spons.
3. Minder onttrekken
Wanneer je de tuin wil irrigeren, doe je dit best niet tijdens de warme uren. Het water gaat de stoffige toplaag van de grond nat maken en dan snel verdampen. Om waterverspilling tegen te gaan irrigeer je het beste ’s ochtends vroeg of ’s avonds wanneer de temperaturen opnieuw dalen.
4. Minder afvoeren
Het water vloeit minder snel weg wanneer je wat greppeltjes of dijkjes rond planten maakt zodat ze water beter vasthouden en het water meer tijd heeft om in de grond te dringen.
Voedingsstoffen
Organische stoffen in de grond zorgen voor een goed functionerende bodem en plantengroei. Hoe meer organische stoffen in de grond, hoe meer bodemleven. Daarnaast hebben planten ook mineralen nodig om te groeien. Het zijn essentiële voedingsstoffen die de plant samen met water langs zijn wortels opneemt uit de bodem. Een gebrek aan mineralen in de bodem resulteert snel in beperking van de plantengroei.
“De concentratie van die individuele stoffen in de bodem is van tel maar hun onderlinge verhouding is zeker ook belangrijk”, zegt Thijs. Een goede chemische analyse leert je over de toestand van de bodem. “Elk element moet in een streefzone zitten, afhankelijk van je type grond. Als dat niet zo is, kan je in de handel producten kopen om je grond weer op peil te krijgen”, aldus de bodemdeskundige.
Minder werken in de tuin
Uit het burgerwetenschapsproject ‘Bodemleven’ blijkt ook dat minder tuinonderhoud zorgt voor meer bodemleven. Zo kan veel spitten en woelen in de tuin zelfs contraproductief zijn voor het leven onder de grond want het verstoort de mycorrhiza’s, dat is de samenwerking tussen schimmels en plantenwortels. In gazons wordt niet gespit, maar ze worden wel gemaaid. “Als je minder maait, kan het gras meer energie investeren in wortels. Bij maaien gaat die energie naar bovengroei.”
Daarom hadden siertuinen in de studie van 1.000 percelen gemiddeld een betere gezondheidsindex dan gazons of moestuinen. “We laten siertuinen het meest met rust. Daar ga je doorgaans het minst in spitten”, zegt Thijs. “Anderzijds hebben gazons het meeste bodemleven. Dat gras is er constant, bodemleven heeft graag continu levende planten om tussen die wortels te zitten. Planten die afsterven op het eind van een seizoen, daar verdwijnt het bodemleven ook.”
Diversiteit
Tot slot is diversiteit van planten in de tuin belangrijk. “Zet best verschillende planten naast elkaar die verschillende worteldieptes en wortelstructuur hebben. Elke plant zet een ander type suiker af, ze geven dat vrij via hun wortels. Met verschillende planten met wortels op verschillende diepte, zorg je dus voor een divers voedselaanbod waar bodemleven zich graag rond nestelt. Als er te weinig plantenvariatie en dus eenzijdige suiker is, ga je minder micro-organismen hebben en raken de planten meer vatbaar voor infecties”, vertelt Thijs. “Vermijd kale, onbeplante plekken, daar heeft bodemleven niks aan. Gewasrotatie helpt ook. Een goed groenbemestersmengsel werkt als therapie voor de bodem.”
Compost en organische bodemverbeteraars toevoegen en mulchen is positief voor het bodemleven. “Ga niet als een gek elk sprietje onkruid wegwroeten. Het is een ouderwets idee dat een tuin compleet onkruidvrij zou moeten zijn”, besluit Thijs.
Bron: Eigen berichtgeving / HBLV
