Yara wil ammoniakproductie in België schrappen: “Europese kunstmestindustrie bevindt zich op een cruciaal keerpunt”

“De ammoniak- en kunstmestindustrie in Europa bevindt zich op een cruciaal keerpunt. Yara Tertre wordt geconfronteerd met de noodzaak om de decarbonisatie te versnellen, met hoge en volatiele energieprijzen en met de erosie van het concurrentievermogen als gevolg van de massale import van meststoffen die buiten Europa worden geproduceerd.” Op deze manier verklaart de Noorse meststoffenproducent Yara zijn plannen om in Tertre de productie van ammoniak stop te zetten.

Op de Waalse site wil Yara zijn productie concentreren op de meest concurrerende producten, namelijk hoogwaardige nitraatmeststoffen en industriële stikstofchemicaliën. De plannen zouden inhouden dat in Tetre 115 van de 327 arbeidsplaatsen verloren gaan. “Ondanks de sociale gevolgen voor onze medewerkers en hun families blijven we ervan overtuigd dat deze geplande transformatie noodzakelijk is en dat ze de toekomst van de Tertre-fabriek kan vrijwaren”, zegt Michel Warzée, algemeen directeur van de Yara Tertre-locatie.

Ammoniak is een belangrijke chemische bouwsteen voor onder meer synthetische meststoffen. Vandaag gebeurt de productie van deze kunstmeststof met het Haber-Boschproces. Deze technologie werd in het begin van de 20ste eeuw ontwikkeld en zorgt ervoor dat een mengsel van stikstofgas en waterstofgas door middel van hoge temperatuur en druk wordt omgezet in ammoniak. Yara geeft aan, dat als zijn plannen doorgang vinden, het voor de grondstof ammoniak een beroep wil doen op zijn andere sites in Europa.

Concurrentieel nadeel

Peter Jaeken van BelFertil, de Belgisch-Luxemburgse vereniging van de minerale meststoffenproducenten, wil geen commentaar geven op het specifieke Yaradossier. Wel beaamt hij dat de ammoniakproductie in België en in bredere zin Europa onder druk staat. “Alle sectoren die voor de productie afhankelijk zijn van energie, van staal tot chemie en meststoffen, hebben het moeilijk in Europa omdat energieprijzen hier hoger liggen dan elders in de wereld. Ammoniakproductie is nog sterk gekoppeld aan de gasprijs omdat aardgas momenteel nog de belangrijkste bron is van waterstof. In het eerst kwartaal van 2024 lag de ammoniakproductie in de EU nog altijd 10 tot 20 procent onder het niveau van vóór de energiecrisis.”

Ammoniak wordt nu al in beperkte mate geproduceerd uit waterstof dat opgewekt wordt  met (groene) elektriciteit. Op deze manier zou de afhankelijkheid van aardgas afnemen en de CO2-uitstoot ook drastisch verminderen. “Maar de gegarandeerde beschikbaarheid van een voldoende ruim aanbod aan koolstofarme energie en waterstof tegen competitieve prijzen is daarbij de belangrijkste randvoorwaarde. Momenteel is deze voorwaarde niet vervuld waardoor je te maken hebt met een hogere kostprijs en dat is weer niet interessant voor boeren die het toch al niet makkelijk hebben als er geen terugverdieneffect is”, aldus Jaeken.

Projecten met groene kunstmest

De belangenvertegenwoordiger wijst daarbij als mogelijk alternatief op projecten met verwerkers die boeren compenseren voor het gebruik van koolstofneutrale meststoffen. Onder andere maalderij Dossche Mills en PepsiCo in Veurne passen deze strategie sinds kort toe op kleine schaal om zo de duurzaamheid van hun producten te verhogen, vertelden ze eerder al aan VILT.

Jaeken geeft aan dat de ammoniakproductie in Europa voorlopig zeker nog niet ten dode opgeschreven is. “Productiesites houden stand, maar breiden zeker niet uit.” Maar doordat de wereldbevolking groeit en dus meer voedsel geproduceerd wordt, neemt het Europese aandeel procentueel gestaag af. Hij benadrukt dat de meststoffenproductie en dus ook ammoniakproductie essentieel is voor de voedselvoorziening. “Bij de helft van de voedselproductie worden minerale meststoffen ingezet. Het is nu eenmaal een biologische wetmatigheid: als je met de productie van voedsel stikstof aan de bodem onttrekt, moet je dat op één of andere manier compenseren. Dat kan met groenbemesters, met dierlijke mest, maar kunstmest is wereldwijd nu eenmaal dominant.”