Jagers met drones helpen landbouwers reekalfjes op te sporen in grasvelden

Zaterdag, 6u30 's morgens. We bevinden ons aan de rand van Heist-op-Den-Berg, niet ver van natuurdomein de Averegten. Op een grasveld, waarvan de randen al zijn gemaaid, turen vier mannen naar een klein beeldscherm dat wordt vastgehouden door Cedric De Haes, technische medewerker van Hubertus Vereniging Vlaanderen (HVV). Het gaat om de afstandsbediening met videoscherm van een drone die is uitgerust met een warmtebeeldcamera. 

“Zie je die witte stippen aan de rand van het veld. Dat zijn weidepalen die boven het gras uitsteken en hierdoor eerder opwarmen door de vroege zon en dus door de camera worden uitgelicht”, vertelt De Haes. Om deze reden voeren de wildspotters hun activiteiten in de vroege ochtend uit. “Als de zon het gras verder opwarmt, onderscheidt de lichaamstemperatuur van het wild zich niet meer voldoende van het gras. De dronepiloot stuurt het vliegtuigje verder over het veld. Even later merkt hij een witte vlek op midden in de weide. “Mogelijk ook een paaltje”, vraagt hij zich af zich af terwijl hij de drone laat zakken. “In het midden van het veld?”, brengt een andere jager er tegenin. 

Even later banen twee jagers zich naar de betreffende locatie waar de drone op een hoogte van acht meter blijft rondzweven. “Loos alarm”, becommentarieert Mil Van Craen terwijl hij een weidepaal met daaraan bevestigd een stuk ijzer vasthoudt. De drone zweeft verder en wij lopen terug naar de andere heren. Even later daalt de drone voor de voeten van De Haes op een soort zeil dat dienst doet als mobiele landingsbaan. 

Landbouwvoertuigen zijn een geduchte vijand voor reeën die in mei en juni hun jongen werpen. Dat is net de periode waarin intensieve maaiwerkzaamheden op het veld uitgevoerd worden. “Landbouwvoertuigen zijn steeds groter geworden en boeren merken het bij het maaien vaak niet eens op als zij per ongeluk jong wild in de maaimachine krijgen”, klinkt het. Hoewel statistieken ontbreken, schat de jagersvereniging dat mogelijk 40 procent van de kitsen vroegtijdig om het leven komt door maaischade. 

De Meutter is de initiator van de wilddetectie-operatie. Hij zag de avond ervoor dat een naburige melkveehouder voorbereidingen trof voor het maaien van enkele percelen en trommelde vervolgens enkele collega-jagers op. Het onbemande vliegtuigje is eigendom van de naburige wildbeheereenheid Zuiderkempen. “Wij hebben de drone met warmtecamera twee jaar geleden aangeschaft”, vertelt Thierry Toussaint, voorzitter van de betreffende WBE en tweede dronepiloot die ochtend. 

Toussaint brengt de drone naar een tweede perceel dat zich op loopafstand bevindt. Een witte stip op het verder donkere scherm blijkt weer vals alarm, hoewel het nu wel om levend wild gaat. Als Mil weer in de richting van de drone loopt, ziet hij plotseling een haas wegrennen, het naburige bosje in. “Hazen en volwassen reeën kunnen zich prima redden. Als zij de maaimachine horen aankomen, vluchten zij gewoon naar een ander perceel en komen ze eventueel nadien terug.” 

“Leuker dan jagen”

Bij een derde perceel lijkt het wel raak. De Haes spot op zijn camera twee bewegende lichtpunten. “Kitsen liggen vaak bij elkaar”, vertelt de jonge jager. De spanning in het gezelschap stijgt zienderogen. “Dit is eigenlijk nog leuker dan jagen. Je kan het eerder vergelijken met vissen. Je zoekt naar een grote vis en als je hem gevangen hebt, laat je hem weer in het water”, verklaart Mil de spanning. Dit keer stappen ze met zijn drieën op het potentiële reeënnest af.  Als we het nest naderen, springen twee volwassen reeën het bos in. De witte stipjes op het camerabeeld zijn ook verdwenen. 

Eén van de reeën - zo maken we op uit de warmtebeelden - blijft aan de rand van het perceel staan. “Een teken dat het jong zich in de buurt bevindt, anders zou de ree wel verder weggerend zijn”, is de stellige overtuiging van De Haes. Voor de zekerheid laat hij de drone nog over de naburige akker vliegen, een akker die nog niet op de planning staat om gemaaid te worden. Maar ook hier is het nest niet te vinden. De ochtend eindigt dus zonder vruchtbaar resultaat. “De volgende keer beter”, stelt de jonge jager die desalniettemin een kostelijke ochtend heeft beleefd. 

De jagers vertellen dat het gebruik van drones voor wilddetectie in Vlaanderen nog in de kinderschoenen staat, maar een groot potentieel heeft. "Hier zijn boeren nog niet vertrouwd met het fenomeen en hebben daardoor niet de reflex om voor het maaien een detectiedrone in te schakelen. Daarbij zijn er ook nog niet zo veel drones met warmtebeeldcamera’s beschikbaar. Wij zijn in de regio één van de weinige WBE’s die zo'n camera heeft”, aldus Toussaint. 

Bekendheid opbouwen

Voor het potentieel van de technologie wijst hij naar de Waalse vzw Sauvons Bambi die al jaren actief is en door boeren gratis ingeschakeld kan worden voor wilddetectie. “Zij zijn daar erg bekend onder de landbouwers en worden veelvuldig gevraagd. Ze rukken dagelijks met meerdere drones uit en vinden tot 15 kitsen op een dag. In ons geval zijn we aangewezen op leden en hun vrienden en familie die toevallig van onze drone afweten."

Hoewel er ook commerciële dronebedrijven zijn voor wilddetectie, stellen De Haes  en Thierry hun diensten kosteloos ter beschikking. “Het is ook in het voordeel van de jagers. Door minder maaischade kan het wildbestand zich op een natuurlijke wijze reguleren en ontstaat er een natuurlijke biotoop”, verklaart De Haes, die aangeeft dat het schieten van dieren voor vleeswinning maar een klein onderdeel van de jacht is. “Jagers zorgen ook voor de natuur. Zij leggen bijvoorbeeld wildakkers aan om biodiverse omgeving tot stand te brengen waar verschillende soorten elkaar in balans houden.”

Botulisme

Toussaint hoopt en verwacht dat de drones voor wilddetectie de komende jaren een opmars maken op de Vlaamse velden die voor het gros bestaan uit landbouwgronden. Ook de landbouwers hebben volgens hem baat bij wilddetectie. “Vaak blijft de wildschade bij het maaien onopgemerkt waardoor de restanten van het wild in het hooi belanden. Als dit vervolgens aan het vee gevoerd wordt, kan er botulisme verspreid worden, met economische schade als gevolg.” Botulisme is een verlammende ziekte die dodelijk kan zijn en vooral bij runderen kan toeslaan.  

De voordelen zijn dus talrijk. Toch is er een belangrijke, belemmerende factor voor de samenwerking tussen de wildspotter en de boer of loonwerker. Dan gaat het over de grillige agenda van de landbewerker die soms enkele uren op voorhand kan veranderen. “Om dan nog een dronepiloot te vinden is niet altijd evident”, vertelt De Haes.

Een derde element dat bij kan dragen aan het succes van het gebruik van drones voor wilddetectie, is de publieke opinie. “Door jong wild te redden, kan veel dierenleed voorkomen worden en dat is uiteraard ook een wens van de maatschappij”, vertelt De Haes die stelt dat de jacht hierdoor ook haar imago kan oppoetsen. “Jagers hebben soms een slecht imago, terwijl ze juist noodzakelijk zijn voor wild- en natuurbeheer.” Het gebruik van drones bewijst dat het de jagers niet alleen te doen is om vlees op het bord te krijgen.

Voordat de heren zich na een vangstloze ochtend aan de ontbijttafel zetten bij Jan De Meutter, doet Thierry Toussaint eerst zijn auto op slot. “Is dat wel nodig hier op het platteland? “Normaal gezien niet, maar met een drone van 5.000 euro in de auto wil ik geen risico’s nemen”, besluit hij met een glimlach.