"We zijn de laatste luxe die mensen zich gunnen"

Het deed wat vreemd aan. Wereldwijd stort het financiële systeem in. Mensen zijn diepbezorgd om hun koopkracht. Maar in de beursgebouwen van Paris-Nord Villepinte was schijnbaar niets van dat alles te merken. Integendeel. Over een oppervlakte van 215.000 vierkante meter bulkte het van de voedingsmiddelen uit alle hoeken van de wereld. Liefst 5.500 exposanten stelden hier hun waar tentoon.

Er werd feestelijk gedaan over innovaties als yoghurt met kruiden, espuma's van saladedressings, steaks voor in de microgolf, rozijnen 'zonder suiker' en fruitsapjes met olijfolie. De overdaad en eindeloze variaties doen decadent aan in tijden als deze. Niettemin is ook hier de economische crisis vaak het eerste gespreksonderwerp onder de ondernemers. Cowboyverhalen over ineengezakte volumes en onverkochte containers deden de ronde.

Maar desgevraagd, bleek niemand er zelf al veel last van te hebben. "Onze volumes stijgen nog steeds", zegt Rudi Trippaers van de Limburgse conservenspecialist Scana Noliko. "En onze kostenstijgingen kunnen we nog steeds opvangen met hogere prijzen en efficiëntieverbetering". "Mensen moeten nu eenmaal toch eten", klinkt het overal. Maar als verklaring voor het standhouden van een voedingsbedrijf, volstaat dat niet zomaar.

In economisch moeilijke tijden zijn er immers een pak factoren die de groei tegenwerken. Het eerste wat een consument doet als hij meer op zijn centen moet letten, is het zogenaamde downtrading. Hij gaat niet meer op restaurant, hij koopt een kant-en-klaar gerecht. Of in de plaats van dat bereide gerecht, kookt hij zelf. Hij beslist gewoon dat pak pralines niet te kopen. Of in de plaats van een duur merk, kiest hij een goedkopere variant. In de winkel kiest hij niet voor individuele verpakkingen maar voor een volumeverpakking van hetzelfde product. In de plaats van zijn gewone supermarkt gaat hij naar een hard discounter.

Die bewegingen zijn vandaag duidelijk waarneembaar. En dat is simpelweg slecht nieuws voor de omzet en de marges van de voedingsproducenten. Toch staan ze niet machteloos. "We zien verschuivingen", zegt Johan Talpe, algemeen directeur van het diepvriesgroentebedrijf d'Arta. "We verkopen nu nog maar de helft van wat we normaal verkopen aan een Engelse pubuitbater. Mensen eten minder buitenshuis. Dat merken we, maar het volumeverlies bij die klant vangen we elders op. We zoeken gewoon andere afzetmarkten".

Schuiven in het klantenbestand, nieuwe producten lanceren om de consument opnieuw in verleiding te brengen en creatief verpakken blijken zeer effectief in het bestrijden van de trend naar het 'consuminderen'. De fabrikant haalt de klant over toch iets te kopen, omdat het nieuw is of iets extra heeft. In de plaats van de prijzen op bestaande verpakkingen te verhogen, verkleinen ze de verpakking om aan dezelfde prijs te blijven verkopen. "Dat is geen vuile truc, 5 euro of 10 euro zijn gewoon psychologische pijngrenzen voor de consument", zegt Patrick De Letter van snoepgoedfabrikant Trefin.

De goede kwartaalcijfers die Nestlé en Kraft onlangs publiceerden, bewijzen dat dure merkproducten niet noodzakelijk terrein hoeven te verliezen in tijden als deze. Ook Belgische merkfabrikanten zien dat. "Merken hebben vaak een typische functie", klinkt het. "Ze wekken vertrouwen. Sinds de vele voedselschandalen en met de recente melamineaffaire in China, zoeken veel mensen hun toevlucht bij bekende namen. Bovendien speelt mee dat voeding op zich vrij betaalbaar is. Een televisie kopen is een investering. Voor eten geldt dat niet. Terwijl mensen hun grote bestedingen terugschroeven, willen ze zichzelf nog een beetje verwennen. Wij zijn de laatste luxe die ze zich gunnen".

Tenminste, daar leken de meeste bedrijven op SIAL op te hopen. Een belangrijke test in dat opzicht zal de eindejaarsperiode zijn, vaak een cruciale periode voor voedingsbedrijven. Weinig gespecialiseerde spelers die op een middensegment mikken, lopen het meeste gevaar getroffen te worden. Nichespelers en producenten van basisgoederen lopen weinig risico.

"Mensen blijven groenten eten", zegt Johan Talpe. "Wij zijn niet bezorgd. We investeren trouwens nog steeds: dit jaar hebben we 23 miljoen euro gepompt in een nieuwe fabriek. Daar komt nog eens 5 miljoen euro bij. De nodige kredieten krijgen was geen probleem. Het is een kwestie van vertrouwen. Dat is nu het belangrijkste. Ook bij de consument. Alles moet er aan gedaan worden dat dat vertrouwen terugkomt".(KS)