Vooral indirecte impact van coronavirus op landbouw

Via Twitter liet Vlaams minister van Economie Hilde Crevits (CD&V) weten dat er een taskforce wordt opgericht die de impact van het coronavirus op de Vlaamse economie in kaart moet brengen. Volgens Boerenbond laat de impact op landbouw zich al voelen, maar gaat het eerder om een indirecte invloed doordat elders de handel stokt. “Er dreigt een potentieel gevaar voor onze landbouwbedrijven, maar de situatie is zeker nog niet dramatisch”, stelt de organisatie na de opmaak van een eerste impactanalyse van het coronavirus op landbouw.

De economie in Vlaanderen is open en internationaal en dat geldt zeker voor de agrovoedingsindustrie. In 2018 exporteerde Vlaanderen voor 38,4 miljard euro aan agrovoedingsproducten. De import bedroeg in datzelfde jaar 32 miljard euro. Wanneer de wereldwijde economie ontwricht geraakt door een pandemie zoals het coronavirus, dan heeft dat gevolgen voor de handel in agrovoedingsproducten, en indirect kan het dus ook een invloed hebben op de prijsvorming van landbouwproducten.

Die invloed van het coronavirus op de Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven heeft Boerenbond in kaart trachten te brengen. Uit een eerste analyse blijkt dat de impact vooralsnog beperkt is, maar dat daar snel verandering in kan komen. Veel hangt bovendien af van de mate van onzekerheid en de duur van de pandemie. “De onzekerheid weegt op de prijsvorming van commodities zoals granen, maar dat heeft zich voorlopig nog niet vertaald in de veevoederprijzen. Tot nader order gaat het om een loutere productieschok die potentieel een grote impact kan hebben op kwartaalcijfers, maar doorgaans volgt nadien een snel herstel omdat de vraag fundamenteel standhoudt”, klinkt het.

Wel is het volgens Boerenbond zo dat hoe langer de onzekerheid aanhoudt, hoe waarschijnlijker het wordt dat dit ook tot een consumptieschok zal leiden die zich langer zal laten voelen doordat de vraag uitvalt en de prijzen zakken. Zo zijn er China bijvoorbeeld verschuivingen in het consumptiepatroon doordat er meer thuisverbruik is. “Maar voorlopig is dat nog niet aan de orde en zien we dat de grootste problemen zich situeren op het vlak van logistiek”, zegt Vanessa Saenen, woordvoerder van Boerenbond.

Zeker in China zijn er logistieke problemen. Heel wat havens liggen stil en de handel is er sterk verstoord. In de besmette regio’s is de vraag ook gedaald. Stilaan sijpelt dit ook tot in Vlaanderen door, vooral door de vertraagde handel in niet-bederfbare producten maar dat heeft tot nog toe niet echt een negatief prijseffect, weet Boerenbond. De bevoorrading van verse groenten en fruit in het land wordt gegarandeerd, maar regionale exporteurs naar China ondervinden wel moeilijkheden. 

Wanneer er een grootschalige Europese uitbraak van het coronavirus komt of wanneer er quarantainemaatregelen getroffen worden, dan kan dit ook hier de logistiek sterk gaan verstoren en de impact daarvan zal wellicht veel groter zijn. “Zo kunnen de kosten sterk stijgen en kan er productieverlies optreden door bederf en dat zal dan wel zorgen voor negatieve prijseffecten op niveau van de land- en tuinbouwer”, stelt Boerenbond.

De landbouworganisatie is daarom vragende partij voor een aantal maatregelen. “Het is cruciaal dat de logistiek en verwerking wordt gegarandeerd van verse producten, zoals melk, groenten, fruit en vlees. Deze producten zijn het meest kwetsbaar en de kosten kunnen hier het hoogst oplopen omdat ze snel bederven”, luidt het. Ook moet er aandacht zijn voor voldoende beschikbaarheid van seizoenarbeiders in de groenteteelt de komende weken en maanden, zodat de gewassen tijdig kunnen geplant en geoogst worden. Daarnaast wil Boerenbond ook dat er ondersteuning komt voor bedrijven die in moeilijkheden dreigen te komen.

Per sector werd ook een analyse gemaakt van de prijsverwachtingen door Boerenbond:

Druk op aardappelprijzen. De laatste weken is de druk op de aardappelmarkt toegenomen. Exporteurs blijken volgens Boerenbond duidelijk hinder te ondervinden van het virus. Duizenden containers zouden vastzitten in China en omwille van personeelsproblemen niet kunnen gelost worden. Dat zorgt voor een tekort aan containers, en vooral dan koelcontainers, waardoor producten, en dus ook diepgevroren aardappelproducten, moeilijker verscheept kunnen worden. Dat wordt in De Tijd bevestigt door aardappelverwerkend bedrijf Agristo. "Containers zijn twee tot drie keer zo duur geworden en het is vechten voor een plek op een containerschip", getuigt CEO Filip Wallays.
Afgelopen vrijdag daalde de Belgapomnotering voor aardappelen, maar volgens Romain Cools, secretaris van Belgapom, is dit geen gevolg van het coronavirus. Hij ziet eerder een verklaring in de mededeling van het Proefcentrum voor de Aardappelteelt (PCA) dat de hoeveelheid aardappelen die momenteel nog in de bewaarschuren liggen, hoger dan gemiddeld is. “De marktstemming was de afgelopen weken eerder flauw. En dat vertaalt zich nu ook in de prijs”, stelt hij. Cools sluit wel niet uit dat de verstoorde handel in aardappelproducten op termijn wel impact zal hebben op de prijs, want “de ongerustheid en paniek zullen ongetwijfeld de globale vraag beïnvloeden”.

Zuivelexport ondervindt problemen. De toenemende onzekerheid treft ook de zuivelmarkt. Ook hier worden de noteringen beïnvloed en mogen de potentiële effecten niet genegeerd worden. In december 2019 en januari 2020 heeft China nog een grote hoeveelheid zuivel geïmporteerd. Door de virus uitbraak is er aanzienlijk minder aanspraak gemaakt op deze voorraden dan aanvankelijk verwacht werd. Dit komt vooral omdat veel kleine Chinese distributiecentra gesloten blijven. De algemene verwachting is toch dat China de komende maanden minder behoefte zal hebben aan invoer van zuivelproducten.

Varkensvlees blijft (voorlopig) gespaard. Het coronavirus heeft voorlopig nog geen effect op de export van varkensvlees. Toch wordt verwacht dat het effect voelbaar zal worden, aangezien het virus een grote impact heeft op het dagelijkse leven in China. Anderzijds heeft China door de Afrikaanse varkenspest ongeveer 50 procent van de eigen varkensvleesproductie verloren. België exporteert vandaag geen varkensvlees naar China als gevolg van de uitbraak van Afrikaanse varkenspest in ons land, maar de prijsvorming wordt bepaald door de ontwikkelingen op de internationale markten.

Voorlopig nog geen effect op groente- en fruitprijzen. Terwijl de meeste Chinese bedrijven in de afgelopen weken dicht waren, maakt de overheid uitzonderingen voor leveranciers van verse producten zodat deze nog steeds aan de supermarkten konden leveren. Tot nog toe zijn er geen gevolgen voor de prijsvorming van groenten en fruit op de Europese markt.

Sierteelt: transport mogelijk moeizamer door coronavirus. Als gevolg van de verspreiding van het virus in Europa, is het mogelijk dat het transport van en naar besmette gebieden hinder ondervindt. Er is zeker geen reden tot paniek, maar alert zijn en voldoende communiceren blijven belangrijk. Het virus zorgt in de besmette gebieden, vooral in Italië, voor hinder. Het Algemeen Verbond van de Belgische Siertelers (AVBS) ontving reeds signalen van transporteurs dat zij niet kunnen inschatten of alle transportorders zonder problemen zullen kunnen doorgaan.  

Volgens Boerenbond is het duidelijk dat de hinder vooralsnog beperkt is en dat hij wellicht enkel indirect via de handel te voelen zal zijn. "We zitten dus zeker nog niet in een crisissituatie. We raden iedereen aan het hoofd koel te houden en niet te panikeren, dat kan ons zeker behoeden voor erger", besluit woordvoerder Vanessa Saenen.