Voor het eerst Oekraïense seizoenarbeiders actief in Vlaamse land- en tuinbouw

De inzet van Oekraïners als seizoenarbeiders is mee mogelijk gemaakt door Boerenbond dat vorig jaar met VDAB en de dienst Arbeidsmigratie van de Vlaamse overheid een vereenvoudiging van de procedure overeen is gekomen. De landbouworganisatie merkte dat de interesse van Polen terugliep en zag mogelijke alternatieven in het voormalige Sovjetland Oekraïne dat aan Polen grenst. “Polen zijn steeds moeilijker aan te trekken omdat in hun thuisland de economie en lonen ook groeien en men de voorkeur geeft aan een dienstverband in eigen land”, vertelt Chris Botterman van Boerenbond.

Boerenbond voert intensief campagne om Belgische seizoenarbeiders te koppelen aan de land- en tuinbouw. “Het inzetten van mensen uit eigen land heeft absoluut onze prioriteit”, benadrukt Botterman die ook mogelijkheden ziet bij Vlamingen die in tijdelijke werkloosheid zitten. Tot eind september konden tijdelijke werklozen met gedeeltelijk behoud (74%) van hun uitkering werken in de land- en tuinbouw.  “Zo’n 4.000 Vlamingen hebben zo in de sector gewerkt vorig jaar.”  

Het hoofd sociale zaken bij Boerenbond schat de markt van seizoenarbeiders op 68.000. Een derde daarvan zijn Belgen, terwijl twee derde uit Midden- en Oost-Europa komen. “Ongeveer 20.000 zijn Polen, gevolgd door 15.000 Roemenen en daarna Bulgaren.” Omwille van de economische opleving in het land neemt het aandeel Polen de laatste tijd af. Hun plaats wordt ingenomen door Roemenen en Bulgaren die in steeds grotere getalen naar Vlaanderen komen.

Vereenvoudigde procedure voor arbeidsvergunning

Omdat ook een groei van binnenlandse seizoenarbeiders de krapte op de arbeidsmarkt wellicht niet zal kunnen oplossen, blijft Oekraïne volgens Botterman de komende jaren een interessante optie. Daarbij biedt de vereenvoudigde procedure die Boerenbond is overeengekomen met de Vlaamse overheid, een uitkomst. Botterman vertelt dat dit jaar 1700 Oekraïners in Vlaanderen gewerkt hebben als seizoenarbeiders.

Om een Oekraïner (voor maximaal 3 maanden) in dienst te nemen, moeten land- en tuinbouwers eerst een vacature plaatsen op de website van de VDAB. Als hier na drie weken geen respons op volgt, kan er een elektronisch dossier worden aangemaakt bij de dienst Economische Migratie van het Departement Werk en Sociale Economie. Na anderhalve week volgt dan een arbeidsvergunning voor de werkgever en een arbeidskaart voor de betrokken werknemer. “Door de verkorte procedure kunnen tuinders op korte termijn aan de nodige seizoenarbeiders komen voordat de oogst begint”, aldus Botterman.  

Terwijl de niet-Europeanen hetzelfde loon uitbetaald krijgen als de andere seizoenarbeiders, schuilt er wel een addertje onder het gras: de werkgever moet woongelegenheid voorzien. “Maar veel tuinbouwers die met seizoenarbeiders werken, voorzien al jaren huisvesting voor hun Oost-Europese werknemers. Er is vaak infrastructuur aanwezig”, weet Botterman. Ook de taal geldt als een mogelijk barrière, omdat velen geen westerse taal machtig zijn.

Appels, peren, zachtfruit en de sierteelt

De meeste Oekraïners vonden dit jaar hun weg naar de appel- en perenteelt waarbij vooral de laatste teelt seizoensgebonden is en in een termijn van een vijftal weken geoogst dient te worden. “Een tweede segment waar Oekraïners terecht zijn gekomen is de aardbeienteelt vanaf april, mei en ook in de bloemisterij en de boomkwekerij zijn zij werkzaam”, vervolgt Botterman.

Een bedrijf dat recent is opgestart met Oekraïense werknemers is boomkweker Sylva Nurseries van de familie Van Hulle in Lievegem. Het bedrijf heeft gemiddeld 37 mensen op de loonlijst staan, maar tijdens het voor- en najaar piekt dat tot 55 werknemers. Dit jaar waren er ook zes Oekraïners onder de tijdelijke werknemers.  Zaakvoerder Tim Van Hulle beaamt dat het steeds moeilijker is om Polen aan te trekken waardoor Oekraïners een interessant alternatief vormen. “Een moeilijkheid is wel is dat velen uit de grootsteden komen en niet altijd affiniteit hebben met de land- en tuinbouw.”

Botterman vertelt dat de Oekraïners via mond-aan-mond reclame bij de Vlaamse bedrijven terecht komen, alhoewel er ook bemiddelingskantoren actief zijn. “Wegens de groeiende economie en het arbeidstekort in Polen zijn daar twee miljoen Oekraïners aan het werk. Via de huidige Poolse seizoenarbeiders en hun connectie met het moederland worden zo de contacten met Oekraïners gelegd”, legt hij uit.