Vlaanderen timmert verder aan nieuwe landbouwsubsidies

De vrijdag voor Kerstmis keurde de regering een conceptnota goed die beschrijft hoe Vlaanderen de Europese hervorming van de directe steun aan landbouwers wil implementeren. De nota geeft een goed beeld van wat er verandert door de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Of net niet, want we lezen dat het weinig waarschijnlijk is dat pensioenboeren uitgesloten kunnen worden van inkomenssteun.

Het nieuwe systeem voor directe landbouwsteun komt er in 2015, wat betekent dat er in 2014 de nodige wetgevende stappen moeten gezet worden. De timing is een jaar achteruitgezet omdat het op Europees niveau lang wachten was op een akkoord over het nieuwe gemeenschappelijke landbouwbeleid voor de periode 2014-2020.

Alhoewel de inkomenssteun aan landbouwers ook na de GLB2020-hervorming in grote mate Europees bepaald wordt, beschikt Vlaanderen over enige flexibiliteit bij de implementatie van het nieuwe systeem. De conceptnota vat goed de accenten samen die Vlaanderen daarbij wil leggen.

Zo is onderzocht of de beperking van begunstigden van landbouwsubsidies tot 'actieve landbouwers' een oplossing kan bieden voor de problematiek van de pensioenboeren die grond vasthouden en toeslagrechten opstrijken. Het ziet er niet naar uit dat deze GLB-hervorming een doorbraak betekent op dat vlak want bij het schrijven van de nota had Vlaanderen geen goede opties gevonden om pensioenboeren uit te sluiten van de nieuwe betalingsrechten zonder op juridische bezwaren te botsen.

In 2015 verdwijnen de oude toeslagrechten en zal Vlaanderen nieuwe 'betalingsrechten' toekennen aan land- en tuinbouwers. Ook wie geen directe steun kreeg in 2013, maar in dat jaar wijn, sierplanten of groenten en fruit teelde, komt in aanmerking. Om te berekenen op hoeveel betalingsrechten een landbouwer recht heeft, zal de overheid kijken hoeveel subsidiabele hectaren hij aangaf in 2013 en 2015 en het laagste van beide getallen nemen.

Als gevolg van Europese budgettaire keuzes moeten Vlaamse landbouwers rekening houden met een aanzienlijke daling van de waarde van een betalingsrecht en van de totale steun die op het einde van het jaar op hun rekening wordt gestort. Dat zal niet van het ene op het andere jaar zijn volle impact hebben omdat Vlaanderen kiest voor het Ierse model, waarbij een landbouwbedrijf nooit meer dan 30 procent aan steun kan verliezen, en voor een variabele vergroeningspremie. Het zeer kleine aantal begunstigden dat meer dan 150.000 euro opstrijkt, ziet dat wel maximaal afgeroomd worden.

Om het plattelandsbeleid te versterken, zal Vlaanderen op termijn een deel van het budget van pijler I naar pijler II overhevelen. Dit zal gebeuren volgens een stappenplan: vijf procent transfer in 2015, 7,5 procent transfer in 2016 en tien procent vanaf 2018. Belangrijk om weten is dat de middelen enkel overgeheveld worden naar plattelandsmaatregelen waar landbouwers rechtstreeks de begunstigden van zijn.

Vlaanderen zal jongeren aanmoedigen om te starten als land- of tuinbouwer door de betaling die Europa voorziet voor jonge landbouwers maximaal in te vullen. Dat wordt een vast extra bedrag per hectare, voor maximaal 90 hectare. De toeslag zal 25 procent bedragen van het gemiddelde directe steunbedrag in Vlaanderen.

Bij de hervorming van het Vlaamse directe steunsysteem in 2015 zal gekoppelde steun voorzien worden voor de volgende sectoren: rundvlees (10% van de directe steun enveloppe) en vleeskalveren (1%). De optie van gekoppelde steun voor vezelvlas en hennep wordt niet weerhouden, in de plaats daarvan komt er een nieuwe agromilieu- en klimaatmaatregel voor de teelt van vezelvlas en vezelhennep met verminderde bemesting.

Verder lezen we nog in de conceptnota dat Vlaanderen geen alternatief systeem voorziet voor kleine landbouwers, de herverdelende betaling niet invoert en geen gebruik maakt van het extraatje dat kan uitbetaald worden aan landbouwers met een bedrijf in een gebied met natuurlijke beperkingen. Dat laatste is beter bekend als de 'bergboerenregeling', waarmee meteen ook gezegd is waarom Vlaanderen die kelk aan zich laat passeren.

Deze conceptnota vormt de basis voor het uitwerken van de Vlaamse regelgeving in de komende maanden en garandeert dat het nieuwe systeem van directe steun op 1 januari 2015 in werking kan treden. De volgende stap is de omzetting van de door de Vlaamse regering goedgekeurde conceptnota in een voorontwerp van besluit. Daarnaast wil de overheid ook alle landbouwers op tijd informeren en de nodige administratieve voorbereidingen treffen.

Meer info: conceptnota Vlaamse implementatie GLB2020