Vlaamse boer de digitale toer op

Ieder jaar doen landbouwers hun perceelaangifte via de verzamelaanvraag. Wie tot dusver nog pen en papier gebruikte, moet in 2014 achter de pc kruipen. Voor 87 procent van de Vlaamse landbouwers is dat niet nieuw, zij kennen de voordelen van een elektronische aangifte. Voor de anderen zouden ‘verplichte nummertjes’ zoals de verzamelaanvraag en de Mestbankaangifte een opstapje kunnen betekenen naar intensiever computergebruik. Deze reportage wil land- en tuinbouwers helpen bij hun digitale verkenningstocht. Wij zetten hen op het spoor van handige online rekentools en interessante digitale nieuwsbrieven. Voor wie de smaak te pakken heeft, is een smartphone de volgende stap. Ongeacht waar je je bevindt, kunnen ‘apps’ jou dan updates geven omtrent het weer, een slecht afgestelde meststoffenstrooier of een zieke koe die minder krachtvoeder opneemt aan de melkrobot.

E-loket In 2013 werden 27.255 verzamelaanvragen ingediend via het e-loket Landbouw en Visserij. Dat waren er 37 procent meer dan de bijna 20.000 elektronische aangiftes tijdens de campagne van 2012. De digitale verzamelaanvragen (87% van het totaal) omvatten zelfs 95 procent van alle perceelaangiftes. De Vlaamse land- en tuinbouwers lijken dus klaar om vanaf 2014 de gedetailleerde aangifte van hun percelen en teelten uitsluitend nog elektronisch te doen.

Via het e-loket kunnen boeren ook aankloppen bij het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) voor ondersteuning, een premieaanvraag doen voor zoogkoeien of de overdracht van toeslagrechten regelen. De online toepassingen breiden steeds verder uit en de bedrijfsadministratie wordt er niet minder maar wel eenvoudiger op dankzij de elektronische dienstverlening van de overheid. Niet overtuigd vanwege een gebrek aan computerkennis? Geen nood, geef dan als landbouwer een volmacht aan een landbouworganisatie, consulent of familielid en zij kunnen voor jou op e-loket alle verplichtingen vervullen. 58 procent van de landbouwers deed het in 2013 op die manier.

Mestbankloket Maar denk niet te gauw dat je het zelf niet kan want na de installatie van de kaartlezer voor je elektronische identiteitskaart waarmee je je aanmeldt, heb je het moeilijkste ongeveer gehad. Daarna heb je vanuit je luie zetel niet alleen vlot toegang tot het e-loket Landbouw en Visserij maar ook tot het zogenaamde Mestbankloket. Dat verzamelt alle online toepassingen die met mest te maken hebben: de derogatieaanvraag, de Mestbankaangifte, het verhandelen van mestverwerkingscertificaten, het raadplegen van de mestbalans, het bekijken van mesttransportdocumenten, enz. In 2013 werd reeds 72 procent van de derogatieaanvragen en 35 procent van de Mestbankaangiften digitaal ingediend. De afdeling Mestbank van VLM schat dat de landbouwers zelf 30 procent van de aangiften digitaal hebben ingediend.

Beide elektronische loketten versterken elkaar en behoeden landbouwers door de ingebouwde controles voor fouten. De computer begeleidt als het ware bij het correct invullen van de verzamelaanvraag. Vooral landbouwers die één of meerdere beheerovereenkomsten hebben lopen met de Vlaamse Landmaatschappij - dat waren er 3.800 in 2013 - weten dat te waarderen. Maar liefst 92 procent van hen diende de verzamelaanvraag, met alle beheerovereenkomsten op perceelniveau daaraan gekoppeld, digitaal in op het e-loket van het Agentschap voor Landbouw en Visserij.

Rekentools Op zijn website biedt de Vlaamse Landmaatschappij rekenprogramma’s aan, zoals de balanssimulator die een simulatie maakt van de mestbalans op een veebedrijf en helpt bij het opmaken van een bemestingsplan en -register. Tijdens de winter van 2012-2013 kwamen ongeveer 1.800 landbouwers naar een zitdag, toelichting of praktijksessie van VLM om met programma’s zoals de balanssimulator te leren werken.

Voor zowat elke vraag inzake mest waarover een landbouwer zich het hoofd kan breken, bestaat vandaag de dag een rekentool. Je kan er de dierlijke mestproductie op een bedrijf mee berekenen, de noodzakelijke mestopslagcapaciteit, inschatten hoeveel de mestverwerkingsplicht zal bedragen, enz. Voor akkerbouwers en groentetelers zit er iets speciaal in de pijplijn: de Demetertool die zowel het organische stofgehalte in de bodem bekijkt als een optimale nutriëntenvoorziening voor de gewassen berekent. Je mag bemesting immers niet los zien van de bodemvruchtbaarheid.

Nog meer online tools De Vlaamse Landmaatschappij is lang niet de enige die online rekentools aanbiedt op maat van land- en tuinbouwers. Landbouwers die willen weten hoe rendabel de aanplant van korteomlopenhout voor energieproductie is, kunnen daarvoor de online rekentool van Inagro en POM West-Vlaanderen gebruiken. Onder impuls van Boerenbond en het kwaliteitslabel Certus ontwikkelde de Universiteit Gent de gratis webtool ‘ABcheck’ waarmee een varkens- of pluimveehouder zijn antibioticumgebruik kan meten, en dat kan vergelijken met andere veebedrijven. De prestaties van één bedrijf vergelijken met die van anderen doet ook ‘Pigs2win’ van onderzoeksinstelling ILVO. Met dit instrument kan een varkenshouder simuleren wat het economisch effect is van een verbetering van één of meerdere kengetallen. Heb je ondersteuning nodig bij het bestrijden van rundveeparasieten, dan surf je best eens naar de tools die het Laboratorium voor Parasitologie van de UGent daarvoor ontwikkelde.

Toen bekend geraakte dat de hervorming van het Europees landbouwbeleid flink zou inhakken op de directe inkomenssteun informeerde eerst Boerenbond en daarna ook ABS de leden-landbouwers met behulp van een rekenprogramma over de financiële gevolgen specifiek voor hun bedrijf. Boerenbond biedt zijn leden tevens een MAP-rekenprogramma aan waarmee zij het overzicht behouden op de mestbalans op hun bedrijf. Met behulp van computer en internet houden de leden van Boerenbond elkaar op de hoogte over de veeprijzen. Zij wisselen (anoniem) de prijzen uit die zij ontvangen voor biggen, kalveren, vleesvee en konijnen. Hoe meer veehouders hieraan deelnemen, hoe transparanter het marktgebeuren wordt. Meer transparantie, maar dan omtrent de aardappelprijs, dat is ook de ambitie van het prijsinformatiesysteem POMMAK. Via de webapplicatie geven deelnemers hun verkoopgegevens door en in ruil krijgen zij toegang tot actuele informatie over de vrije aardappelmarkt op basis van gedane transacties. Dat moet hen toelaten de markt beter in te schatten.

Digitale nieuwsbrieven Meer nog dan rekentools vind je op het internet e-nieuwsbrieven van divers pluimage. Vaak ziet de uitgever dat als een aanvulling op zijn website. Nieuwe informatie wordt op de website geplaatst en extra in de kijker gezet door het te verzenden naar een elektronisch adressenbestand. Websites beginnen opsommen, is onbegonnen werk want elke zichzelf respecterende organisatie heeft er tegenwoordig één. Met het gevaar dat we menig boer en tuinder vastkluisteren aan de pc, vestigen we toch even de aandacht op populaire zoekertjessites zoals Kapaza en 2dehands.be. Dagelijks worden daar honderden machines, dieren en toebehoren online te koop aangeboden.

Zonder volledig te willen zijn, snuisteren we door het interessante aanbod aan e-nieuwsbrieven voor land- en tuinbouw. Aangezien je deze reportage leest, gaan we er van uit dat je vertrouwd bent met de dagelijkse nieuwsbrief met landbouwactualiteit van VILT en de wekelijkse duiding die we iedere maandag verzenden en die je nu aan het lezen bent. Ook andere dienstverleners houden hun achterban op gezette tijdstippen op de hoogte door middel van nieuwsbrieven. Denk bijvoorbeeld aan de nieuwsbrieven van Boeren op een Kruispunt, Innovatiesteunpunt, Steunpunt Hoeveproducten, Steunpunt Groene Zorg, enz.

Boerenbond stemt zijn nieuwsbrieven, met daarin onder meer marktinfo, af op de sector waarin de lezer actief is. Ook de Vlaamse landbouwadministratie communiceert al enige tijd rechtstreeks met land- en tuinbouwers via een eigen nieuwsflash. Daarmee houden ze jou op de hoogte van nieuwe regelgeving, premieaanvragen, brochures of studiedagen. Heel wat onderzoekscentra gebruiken een e-nieuwsbrief om te informeren over nieuw en afgerond onderzoek en om studiedagen aan te kondigen of er verslag van uit te brengen. Het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek noemt dat zijn ‘nieuwsgolf’. Het West-Vlaamse onderzoeks- en adviescentrum Inagro biedt een hele rist nieuwsbrieven aan: de ‘groentemail’ met onderzoeksresultaten en actuele info voor tuinbouwers, de ‘champignonberichten’, de ‘hopberichten’, de ‘CCBT-nieuwsbrief’ voor bioboeren en tot slot de ‘nieuwsbrief melkveehouderij’.

Ook de proefbedrijven van de provincie Antwerpen hebben elk hun nieuwsbrief: Hooibeekhoeve@boer voor melkveehouders en de nieuwsbrief van het Proefbedrijf Pluimveehouderij voor leghennen- en braadkippenhouders. De ‘plantaardige’ praktijkcentra werken veelal met een gratis of te betalen mailing die actuele info verschaft omtrent rassenkeuze, teelttechniek, bemesting en gewasbescherming. Het Landbouwcentrum Granen (LCG) doet het zo, net zoals de Nationale Proeftuin voor Witloof, het Proefcentrum Hoogstraten, het Interprovinciaal proefcentrum voor de Aardappelteelt (PCA), het Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen (PCG), enz.

Het Proefcentrum voor de Sierteelt in Destelbergen maakt handig gebruik van Twitter zodat telers die buiten aan het werk zijn toch op de hoogte blijven van de laatst gesignaleerde parasieten. Ook het Proefcentrum Fruitteelt in Sint-Truiden speelt kort op de bal en wel door sms’jes naar fruittelers te sturen die willen weten wanneer een nieuw waarschuwingsbericht in hun mailbox valt. Alle kennis rond energiebesparing en hernieuwbare energie verzamelen de verschillende onderzoekscentra via Enerpedia, de agrarische energie-encyclopedie. Een e-zine houd je inzake energie driemaandelijks op de hoogte van alle nieuwigheden.

Applicaties voor smartphone en tablet Meer dan 80 jaar oud en toch eigentijds, zo zou je het Koninklijk Belgisch Instituut tot Verbetering van de Biet (KBIVB) kunnen omschrijven. Het onderzoeks- en voorlichtingscentrum ontwikkelde samen met bieteninstituten uit de buurlanden applicaties, zogenaamde “apps”, voor suikerbietentelers met een smartphone. Daarmee kan de identificatie van onkruiden, ziekten en plagen in het veld gebeuren, wat uiteraard makkelijker is dan met staaltjes van die belagers achter de pc kruipen om via de online modules uit te vissen om welke boosdoener het gaat.

Niet overtuigd? Een ander voorbeeld. Je twijfelt of het weer goed zit om een snede gras te maaien of de aardappelen te spuiten? Voor de gekende computertoepassing Buienradar hoef je niet per se naar de pc in de woonkamer te hollen. Met een smartphone in je broekzak check je dat waar en wanneer je wil. In Nederland is het gebruik van een smartphone al redelijk goed ingeburgerd in de landbouwsector. Volgens de ICT-afdeling van Dienstencentrum Agrarisch Markt (DCA) maken boeren vaak gebruik van algemene apps, die toelaten om de smartphone te gebruiken als zaklamp of kompas of om percelen op te meten met behulp van smartphone en gps.

Apps voor akkerbouw Het aantal commerciële toepassingen van specifiekere ‘landbouwapps’ is ondertussen niet meer bij te houden, en het goede nieuws is dat je ze meestal gratis kan downloaden. We grasduinen even in het aanbod. Zadenfirma KWS promoot een Maïsmanager App die relevante teeltinfo tevoorschijn tovert op smartphone, tablet of pc. Naargelang het tijdstip van het jaar varieert dat van de nieuwste proefveldresultaten tot het juiste oogsttijdstip. Een zogenaamde MaisManager treffen we ook aan bij concurrent Limagrain. Aan de hand van een drogestofinschatting geeft de MaisManager een ‘oogstalarm’ wanneer de optimale oogstdatum daar is, rekening houdend met eventuele oogstrisico’s, weersvooruitzichten en specifieke wensen zoals bestendiger zetmeel.

Bayer CropScience geeft via apps gerichte adviezen om gewasbeschermingsmiddelen effectiever en veiliger in te zetten. Met de Bayer Apps kan je onder meer het effect inschatten van een bespuiting met een insectide op de nuttige insecten die je zo veel mogelijk wil sparen. Met een andere app van het bedrijf kun je zien wat voor effect een bepaald herbicide heeft op een bepaald onkruid. Ook kunstmestproducent Yara heeft een heuse ‘app store’ voor telers die precies willen bemesten. Yara CheckIT is een fotodatabase die landbouwers toelaat om gebreksverschijnselen bij gewassen sneller te herkennen. Meer gesofisticeerd is Yara ImageIT. Met de smartphone neem je foto’s van een gewas waarna de app op basis van onder andere de bladkleur de stikstofopname en -behoefte voorspelt.

Apps voor mechanisatie Machinefreaks kunnen bij John Deere hun hartje ophalen met de PowerAssist, een app die jou toelaat om de barcode op de tractormotor in te scannen en alle motorgegevens op de smartphone af te lezen. New Holland kiest voor een ruimere dienstverlening via de ‘farming weather forecast and services’-app voor smartphones. De app voorziet klanten van een lokaal weerbericht dat advies geeft inzake irrigatie, een newsfeed die markt- en andere info oplevert en een zoekfunctie voor wie de dichtstbijzijnde dealer van New Holland nodig heeft. Bij machinefabrikant Amazone kruip je met een tablet-pc achter het stuur van de tractor en leer je via een e-learning module werken met een zaaimachine, meststoffenstrooier of spuittoestel van het oranje-groene merk. Bij een oudere meststoffenstrooier hoort meestal nog een vergeeld boek met daarin de strooitabellen. Dat het anders kan, bewijzen de fabrikanten Kverneland en Rauch met een app die boeren altijd en overal voorziet van de actuele strooitabellen.

Agritechnica in Hannover bood tijdens zijn jongste editie een app aan waarmee je een bezoek aan de grootste mechanisatiebeurs ter wereld beter kon plannen. Op je smartphone kon je een plattegrond van de hallen oproepen of een route laten uitstippelen die je langs alle standhouders voerde die je zeker gezien wou hebben. Ook vermeldenswaard is dat een aantal fabrikanten op de beurs toonden dat hun machines aangestuurd kunnen worden met een iPad. Als dat de standaard zou worden, dan hoeft een tractorbestuurder niet langer plaats te zoeken in zijn cabine voor de zoveelste console van een werktuig dat elektronisch aangestuurd wordt.

Apps voor veehouderij Melkveehouders die hun koeien melken met een robot van Lely kunnen het managementpakket T4C sinds enkele maanden ook op hun smartphone gebruiken. Dat houdt in dat ze de prestaties van de melkrobot kunnen opvolgen, individuele koegegevens zoals het aantal melkbeurten en de krachtvoederopname kunnen raadplegen, en dat ze herinnerd worden aan de noodzakelijke onderhoudsbeurt van de robot. Bijdehands en leuk is de ‘Lely Bunjee’, een simpele elastiek om de smartphone aan je kledij te bevestigen. Dankzij deze ‘lowtech’ oplossing hoeft een landbouwer niet meer te vrezen dat zijn dure telefoon uit zijn overall en in de mestput verdwijnt. Ook bij concurrent Delaval communiceren melkrobot en smartphone via een app. Afsluiten doen we met de Veemanager App van CRV die onder andere van de identificatie en registratie van de veestapel een minder tijdrovende klus voor rundveehouders maakt.