Verloren jaar voor laatste perzikenteler van Vlaanderen

Een wegwijzerbord doet Zuid-Europees aan. “Perziken te koop.” Zijn we in Spanje? Nee aan de rand van de gemeente Aarschot, in Gelrode. Bovendien is de vrucht helemaal niet zo exotisch als vaak gedacht, vertelt Ludo Rosseels (54) vanachter zijn fruitkraam langs een perzikenperceel aan de weg. “In de jaren vijftig leefde heel deze regio van de perzikenteelt.” Vooral de aanwezigheid van ijzerzandsteen verklaart de concentratie van perzikentelers in dit gebied. “Het ijzer houdt de warmte vast en weerkaatst daarbij het zonlicht waardoor de perziken zoeter worden”, legt de Vlaams-Brabander uit.

In de derde week van augustus is de fruitkraam van Rosseels voor de laatste keer open en heeft hij nog een paar dozen fruit uitgestald. Daarna kan de fruitteler, die ook nog een kleine hoeveelheid pruimen, kersen en krieken teelt, de balans opmaken van het teeltjaar 2021-2022. Deze balans is niet bepaald positief. “Door en late winterprik in april - toen het hier min zes graden was in de boomgaard - is de productie voor negentig procent bevroren. Als perziken in bloei staan, kunnen ze maar tot -4 graden verdragen”, klinkt het.

Door de zachte winter is de productie ook nog eens naar voren geschoven, iets wat ook bij andere fruitsoorten speelt. “Dit jaar hebben we al op 17 juni voor het eerst geoogst, waar dat normaal 1 juli is”, vertelt hij.

Stoppen door onzekerheid

De vorstgevoeligheid van perziken bezorgde de regio Aarschot, met plaatsen als Gelrode, Wezemael en Rillaar, ooit een discutabele faam. Tijdens winters stookten de telers oude olie om de vorst uit de boomgaard te houden en stonden gebieden periodes lang onder een laag rook. Inmiddels zijn deze middelen een pak ecologischer, maar Rosseels besloot dit jaar toch om geen vuurpotten in te zetten. “De kosten hiervan liggen rond de 5.000 euro per hectare voor een nacht en met het risico dat er meerdere winterse dagen in april zouden volgen, hebben we besloten dat niet te doen.”

Als gevolg hiervan ging het gros van zijn productie dus verloren. “Juist de hoger gelegen bomen aan de bosrand zijn aan de vorst ontsnapt”, zegt de teler die twee jaar geleden eveneens twee derde van zijn oogst zag bevriezen. “En deze bomen staan hier nu al zeven jaar en hebben de laatste vier jaar niet gegeven.”

Gelukkig voor de Vlaams-Brabander is hij niet afhankelijk van de fruiteelt alleen en dient het meer als appeltje voor de dorst. “In hoofdberoep ben ik vertegenwoordiger van een leverancier van spuitmiddelen voor de akkerbouw en fruitteelt”, verklaart hij. De grote oogstonzekerheid was er in de jaren zeventig overigens debet aan dat veel telers er de brui aan gaven. “Daarbij speelde ook de toegenomen concurrentie uit Zuid-Europa een rol. Gekoeld frigotransport kwam in die jaren op waardoor het mogelijk werd fruit naar Vlaanderen te verschepen”, herinnert Rosseels zich uit zijn kindertijd. “Toen er vanuit Europa een rooipremie aangeboden werd, zijn veel telers daarop ingegaan en overgestapt op de minder onzekere appel- en perenteelt.

Korteketenverkoop als redding

Bij toeval - en een achteraf gezien door een vooruitziende blik - overleefde Rosseels als enige perzikenteler van enig formaat in het gebied. “In 1976 werd langs ons perceel de provinciale de kasseiweg vervangen voor een verbindingsweg naar de E314. Toen kwam er plotseling veel verkeer voorbij en zijn mijn ouders op het idee gekomen om een kraam aan de kant van de weg te plaatsen. Zo is de familie begonnen met korteketenverkoop.

Het is ruim veertig jaar later hetzelfde verkooppunt waar de wegwijzer aan de rand van Aarschot naar verwijst. In deze verbouwde, roestige oude zeecontainer verkocht Rosseels tot vorige week perziken, pruimen en eveneens kleine hoeveelheden krieken en kersen van eigen land. Door de slechte perzikenoogst was het kraam maar één keer per week open, waar hij normaal streeft naar zes dagen in de week. Volgens hem is er potentieel een grote markt voor zijn perziken, maar dan moet het weer dus wel meezitten. “Vijf jaar geleden heeft een brouwerij geuzenbier van mijn perziken gemaakt. Ze bellen sindsdien elk jaar in mei op of ik een grote oogst verwacht, maar ik moet ze de laatste jaren telkens teleurstellen.”

Door de onvoorspelbare oogst en vooral de vergrijzing van zijn ‘personeel’ twijfelt Rosseels over de toekomst. Tijdens de oogstperiode, die gemiddeld loopt van 1 juli tot 1 september, rekent de ondernemer volledig op zijn familie om te helpen bij de pluk. “Mijn vader is 82 en mijn zoon wordt ouder en zijn inzetbaarheid staat hierdoor steeds meer ter discussie. Dit jaar heb ik het door de slechte oogst grotendeels zelf aangekund.”

Maar wat nu als de bomen ooit weer volhangen zoals bijvoorbeeld vier jaar geleden”, vraag de teler zich af. Om te besluiten “Misschien moet ik dan met extern personeel gaan werken. Doordat het land van ons is en we lage kosten kennen, is dit businessmodel voor mij werkzaam.”