"Verbod op doden eendagshaantjes zonder realistische alternatieven ondermijnt Vlaamse pluimveehouderij”
ReportageHet Verbond van Belgische Broeierijen trekt binnenkort naar het kabinet van de Vlaamse minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) om de bezorgdheden uit de sector te bespreken over het nakende verbod op het doden van eendagshaantjes. Volgens Weyts moet euthanasie van deze kuikens verboden worden zodra technieken voor geslachtsbepaling in het ei economisch haalbaar zijn. Maar volgens de sector zijn die technieken vandaag nog onvoldoende betrouwbaar én onbetaalbaar zonder compensatie, wat de internationale concurrentiepositie van de Vlaamse leghennenhouderij in gevaar brengt.
“Het doden van ééndagshaantjes wordt verboden op een door de Vlaamse regering te bepalen datum. Die datum wordt bepaald van zodra de geslachtsbepaling van kuikens in het ei economisch haalbaar is voor dag 12 na incubatie. De Vlaamse Regering kan uitzonderingen op het verbod voorzien.” Zo klinkt de ambitie van minister Ben Weyts in het Vlaams regeerakkoord.
Deze maatregel heeft grote implicaties, in het bijzonder voor broeierijen die leghennen uitbroeden. Omdat enkel vrouwelijke kuikens bruikbaar zijn voor eierproductie, worden de mannelijke eendagskuikens doorgaans geëuthanaseerd. Ze kunnen niet worden ingezet voor vleesproductie vanwege hun genetische profiel: ze groeien te traag en verbruiken te veel voer. Momenteel worden de haantjes ingevroren en gevaloriseerd als voeder voor dieren in dierentuinen of voor reptielen.
Economische druk op broeierijen
Vepymo uit Ravels is één van de grote broeierijen in België en broedt jaarlijks zo’n 12 miljoen hennetjes uit. Het bedrijf stelt 45 mensen te werk in Ravels en heeft ook vestigingen in Nederland en Duitsland. Het grootste deel van de ééndagskuikens gaat naar leghennenbedrijven in België en Nederland, het andere deel is voor de export binnen Europa en zelfs tot in landen als Ghana. “Een broeierij vergt een grote investering en in sommige landen is het te duur en het klimaat niet ideaal om moederdieren op te zetten”, klinkt het tijdens een rondleiding.
De rondleiding kadert in de tweejaarlijkse “Pluimveetour” van de Landsbond Pluimvee, waar ook beleidsmakers op uitgenodigd worden. Tijdens deze editie waren diverse leden van de parlementaire commissies Dierenwelzijn en Landbouw aanwezig, waaronder Bart Dochy, Stijn De Roo (beiden cd&v), Stefaan Sintobin en Leo Pieters (beiden Vlaams Belang) om de uitdadingen en ontwikkelingen in de sector met eigen ogen te aanschouwen.
Bij Vepymo, het eerste gastbedrijf van de tour, werd onder meer het systeem van “in ovo sexen” toegelicht, een techniek waarbij via PCR het geslacht van het kuiken op dag 12 wordt bepaald door een kleine hoeveelheid vocht uit het ei te halen.
Hoewel deze techniek inspeelt op maatschappelijke bezorgdheden, is Vepymo niet overtuigd van de effectiviteit. “De foutenmarge is te hoog, de kostprijs immens. In juli stoppen we ermee”, zegt commercieel adviseur Christophe Decroos. Jaarlijks vertrekken er zo’n miljoen van deze ‘in ovo’-kuikens naar Nederlandse bedrijven, voornamelijk voor de Duitse markt, waar de retail de meerkost compenseert.
Ongelijk speelveld in Europa
Sinds 2022 is het doden van eendagskuikens verboden in Duitsland. Frankrijk verplicht geslachtsbepaling voor bruine rassen, mét retailcompensatie. Nederland heeft een sectorakkoord waarbij de techniek wordt gefaciliteerd op voorwaarde dat de meerkosten gedragen worden door de afnemers. In Vlaanderen blijft dat grotendeels uit. Enkel Colruyt – via Bio-Planet – betaalt momenteel een meerprijs voor kuikens met geslachtsbepaling, een uitzondering binnen de sector.
Volgens Decroos is dat problematisch: “Zonder compensatie vanuit de retail is het systeem niet houdbaar. Vooral buiten het hoogseizoen (in de zomermaanden ligt de verkoop van tafeleieren op 30% van de periode oktober tot Pasen, red.), zijn pluimveehouders aangewezen op de industrie, die niet bereid is om extra te betalen.”
Techniek nog niet op punt
Volgens de sector is de geslachtsbepalingstechnologie nog onvoldoende ontwikkeld en niet conform de voorwaarden van het Vlaamse regeerakkoord. Decroos benadrukt ook de wetenschappelijke discussie over het pijngevoel van embryo’s vóór dag 12. “Producenten van deze technologie spelen in op het publieke sentiment en zetten politici onder druk met zogezegde oplossingen die nog niet voldoende onderbouwd zijn.” Broeierijen betalen momenteel een vergoeding per broedei aan deze technologiebedrijven, zonder garantie op betrouwbaarheid.
De Landsbond Pluimvee verzet zich dan ook tegen een verplichte invoering van vroegtijdige geslachtsbepaling zolang er geen Europees gelijk speelveld bestaat. “Als Vlaanderen eenzijdig strengere regels invoert, maar tegelijk eieren uit landen met minder strenge normen blijft invoeren, verhoog je alleen de kost voor je eigen producenten zonder werkelijk iets te verbeteren aan dierenwelzijn.”
Eendagskuikens belanden op het dierentuinmenu
Toch ziet Decroos mogelijkheden op langere termijn, bijvoorbeeld via genetische technieken zoals CRISPR-Cas, momenteel in ontwikkeling in Australië. De genen van de moederkip worden aangepast met het zogenaamde 'yellow fish gen'. Daarbij zouden bevruchte eieren met mannelijke embryo’s fluoresceren en onmiddellijk kunnen worden uitgesorteerd. “Maar het is nog maar de vraag of zulke genetische technieken ooit aanvaard worden in Europa”, merkt hij op.
Tot die tijd pleiten de broeierijen voor behoud van het huidige systeem, dat ze als circulair bestempelen: haantjes worden meteen na euthanasie ingevroren en verkocht aan Europese dierentuinen. “Als deze reststroom verdwijnt, moeten dierentuinen muizen gaan kweken om aan voedsel te komen”, aldus Decroos.
Oproep aan de politiek
Tijdens de Pluimveetour kreeg Decroos bijval van meerdere politici. “We leven in één Europa, maar elke lidstaat legt eigen regels op, dat is gewoonweg oneerlijk”, stelde Stefaan Sintobin. Bart Dochy bedankte de sector voor de transparantie. “Het siert jullie dat we mee konden kijken achter de schermen. Deze inzichten zijn essentieel voor ons beleid.”
Beeld: Vepymo
