"Varkenssector draait goed en ook de vooruitzichten zijn uitstekend"
Met een standaardprijs van 81 euro begin april noteren de Vlaamse biggen een nieuw verkooprecord dit voorjaar. Hoewel dit drukt op de rentabiliteit van de pure vleesvarkensbedrijven die hun biggen extern aankopen, zit het financieel wel goed in de Vlaamse varkenshouderij. Dat blijkt uit de periodieke conjunctuurbarometer van KBC. De bank ziet ook de toekomst rooskleurig in. “Er is een schaarste aan varkens en door verschillende milieumaatregelen in een aantal Europese landen neemt de Europese varkensstapel verder af.”
De goede conjunctuur in de varkenshouderij van 2023 blijft aanhouden in het eerste kwartaal van 2024. Dit blijkt uit de conjunctuurbarometer intensieve veehouderij van KBC, die elk kwartaal gepubliceerd wordt. Hieruit is op te maken dat de varkenshouderij vanaf eind 2022 te maken heeft met opnieuw positieve beschikbare cashflows. Cashflow, het verschil tussen de reële inkomsten en uitgaven (wat er dus netto overblijft), is volgens de bank de meest adequate parameter om de rendabiliteit van een bedrijf of sector uit te drukken.
De varkenshouderij is traditioneel op te splitsen in drie types bedrijven: de zeugenhouderij, waar biggen gefokt worden om nadien te verkopen; de vleesvarkensbedrijven waar biggen aangekocht worden om dan opgekweekt te worden tot slachtvarkens; en de gesloten varkensbedrijven waar biggen gefokt en opgekweekt worden tot slachtrijpe vleesvarkens. KBC analyseerde in zijn conjunctuurbarometer de rendabiliteit op elk van deze drie types bedrijven afzonderlijk.
Zeugenhouderij en gesloten bedrijven boeren goed
Wat opvalt is dat de biggenprijzen het record van juni 2023 (77 euro, red.) uit de boeken stoten. Met een standaardprijs van 81 euro begin april (circa 105 euro inclusief premies, red.) ontvingen zeugenhouders nog nooit zoveel voor hun biggen. Het staat in schril contrast met de biggenprijs van eind 2021 toen er maar 10 euro standaardprijs werd betaald en de sector een diepe crisis doormaakte.
Mede door de hoge biggenprijzen en de verder dalende voederprijzen hadden de zeugenhouders in het eerste kwartaal van dit jaar een nooit geziene cashflow van 1600 euro per zeug (op jaarbasis). Het traditionele najaarsdipje van 2023 lijkt hiermee vergeten. KBC verklaart de hoge biggenprijs door de onbalans tussen vraag en aanbod. Enerzijds is er extra vraag maar biggen vanuit Spanje, Duitsland en Polen. “In het laatste land kampt men nog steeds met de Afrikaanse varkenspest en in Spanje richt een PRRS-variant veel schade aan bij zeugen en de biggen. Er gaan daarom nog steeds veel biggen naar Spanje”, aldus Jan Leyten, economist Agro bij KBC.
Tegenover de goede vraag, staat een dalend aanbod. Door de lange en zware crisis (2020-2022) en de verstrengde milieumaatregelen daalde de zeugenstapel in een aantal Europese landen waaronder Vlaanderen.
Ook de gesloten bedrijven doen goede zaken met een gemiddelde beschikbare cashflow van 50 euro per afgeleverd vleesvarken in het eerste kwartaal 2024. Dat is een stuk beter dan de voorbije vijf jaar (2019-2023) toen de gemiddelde beschikbare cashflow 18 euro per afgeleverd vleesvarken bedroeg. Dit is vergelijkbaar met de cashflow van 2023, die toen gemiddeld op 52 euro lag met een piek in mei (80 euro) en een dip in het najaar van vorig jaar en begin dit jaar (40 euro).
Dunne marges in de vleesvarkenshouderij
Het type varkensbedrijf dat de laatste tijd het slechtste boert, maar nog steeds een positieve cashflow kent, zijn de pure vleesvarkensbedrijven. Deze sector heeft te maken met hoge prijzen voor de biggen die zij moeten aankopen en een vleesvarkensprijs die vanaf de najaarsdip van 2023 weer steeg naar 1,58 euro per kilo levend (Danis), maar wel onder het record niveau ligt van juni vorig jaar (1,83 euro). Daar tegenover staat dat de voederprijs wel sterk daalde, zo’n 25 procent ten opzichte van anderhalf jaar geleden.
In het eerste kwartaal van 2024 resulteerde dit voor de zuivere vleesvarkenshouderij in een beperkte cashflow van ongeveer 10 euro per afgeleverd vleesvarken. Dit is nog wel beter dan het voorbije vijfjarige gemiddelde toen de beschikbare cashflow 8 euro bedroeg. Over 2023 bedroeg de beschikbare cashflow ongeveer 20 euro per afgeleverd vleesvarken, waarmee dat bedrijfstype volgens KBC een “redelijke rendabiliteit” noteerde.
De dunne marges kunnen er op termijn wel toe leiden dat de vleesproductie in Vlaanderen tijdelijk afneemt. “Bij dalende vleesprijzen en stabiel blijvende of sterker stijgende biggenprijzen kunnen vleesvarkenshouders ervoor kiezen de opzet van varkens uit te stellen. Dit zal de biggenprijs doen temperen. De biggen zijn er en moeten immers hun weg in de markt vinden”, vertelt Wouter Wytynck, expert bij Boerenbond.
Meer stoppers onder zeugenhouders
Wytynck merkt op dat deze grotere flexibiliteit van vleesvarkenshouders er de voorbije twee jaar voor heeft gezorgd dat het aantal vleesvarkensplaatsen minder is gedaald dan het aantal zeugenplaatsen. “Tijdens de crisis in de varkenshouderij, toen de biggenprijs lange tijd historisch laag lag, zijn relatief meer zeugenhouders ermee gestopt.” Deze tendens ziet hij ook in andere Europese landen zoals Duitsland en Denemarken. Deze disbalans leidt er volgens hem toe dat de hoge biggenprijs mogelijk structureel is.
Alhoewel het aantal zeugenplaatsen relatief sterker verminderde, is ook de daling van de vleesvarkens aanzienlijk. Vlaanderen kende bijvoorbeeld 11 procent minder slachtingen in 2023 ten opzichte van 2022. In Europa daalde het aantal slachtingen in 2023 met 7,6 procent. Hier ziet KBC voorlopig geen verandering in komen. Sterker nog, door milieumaatregelen in verschillende landen kan de varkensstapel nog verder dalen de komende jaren. Om deze reden is Leyten positief over de vooruitzichten op lange termijn van de Vlaamse varkenshouders. “De vraag naar varkensvlees daalt licht, maar het aanbod daalt veel sterker.”
