Varkenskop sterk veranderd op 100 jaar tijd

De varkensrassen die we kweken en eten, hadden in het verleden meer weg van wilde zwijnen. Het varken had vroeger zwartbruine borstelharen, een kleinere bouw en een spitse snuit, en toont dus aanzienlijke verschillen tegenover het directe nageslacht. Volgens een team van de Martin Luther Universiteit Halle-Wittenberg (MLU) is dit waarschijnlijk te wijten aan nieuwe fokpraktijken aan het begin van de 20e eeuw. De onderzoekers analyseerden 3D-scans van 135 schedels van wilde zwijnen en tamme varkens uit het begin van de 20e en 21e eeuw. Verrassend genoeg kunnen dezelfde effecten zelfs worden waargenomen bij soorten die apart werden gehouden.

Selectief fokken

Nochtans is de veehouderij niet nieuw. De veehouderij is zo’n 15.000 jaar oud, en de eerste sporen van gedomesticeerde varkens in Europa dateren van 8.000 jaar geleden. Maar in het verleden waren fokprogramma’s lang niet zo gericht. “De vraag naar varkensvlees in Duitsland steeg aanzienlijk aan het begin van de 20e eeuw en fokkers werden aangemoedigd om hun dieren te optimaliseren. Ze moesten snel groeien, goed vlees leveren en vruchtbaar zijn”, legt Dr. Renate Schafberg, hoofd van de huisdierencollectie aan het MLU, uit. Voor het huidige onderzoek analyseerden zij en dr. Ashleigh Haruda van de Universiteit van Oxford 135 schedels van drie verschillende rassen: Deutsches Edelschwein, Deutsches Landschwein en wilde zwijnen, die als controlegroep fungeerden. De oudste schedels kwamen uit het begin van de twintigste eeuw, anderen waren slechts een paar jaar oud.

Zelfs binnen dit korte tijdbestek, vertoonden de twee tamme varkensrassen significante veranderingen: de snuiten van de dieren werden aanzienlijk korter en platter, terwijl de schedels van de modernere dieren niet langer een licht naar buiten gebogen voorhoofd hadden. “We hadden niet verwacht dat er binnen een tijdsbestek van slechts 100 jaar zulke uitgesproken verschillen zouden optreden”, zegt Schafberg. Opmerkelijk genoeg ondergingen beide tamme varkensrassen dezelfde veranderingen, ondanks het feit dat ze apart werden gehouden. “Deze veranderingen traden op ondanks het feit dat fokkers de dieren niet specifiek selecteerden op hun schedelvorm, omdat deze eigenschap niet belangrijk was voor het fokken. In plaats daarvan lijken de veranderingen een onbedoeld gevolg te zijn van het selecteren op de gewenste eigenschappen”, zegt Schafberg.

Sneller dan Darwin voor mogelijk hield

Een andere reden voor de veranderingen zou gerelateerd kunnen zijn aan veranderingen in het dieet van de dieren. Voeding beïnvloedt de groei en ontwikkeling van een dier, en speelt dus ook een cruciale rol binnen de veehouderij. Tegenwoordig krijgen varkens voornamelijk eiwitrijk voer in hun trog. Hoewel varkens net als mensen omnivoren zijn, bestaat hun dieet vooral uit granen, soja of maïs. Dit kan mede de verandering in hun schedels verklaren. De schedels van wilde zwijnen, die omnivoren zijn gebleven, hebben zulke veranderingen niet ondergaan.

De bevindingen tonen aan hoe sterk de mens de evolutie van dieren kan beïnvloeden. “Charles Darwin ging ervan uit dat er lange perioden - miljoenen jaren - nodig zijn om grote veranderingen te laten plaatsvinden. Ons werk bewijst eens te meer dat de mens dit proces enorm kan versnellen door selectief te fokken”, zegt co-auteur Dr. Frank Steinheimer, hoofd van het Centraal Repositorium van Natuurwetenschappelijke Collecties aan het MLU.

Lees de volledige studie hier.