Toeslagrechten aan landbouw op milieuschade getoetst

De Europese Commissie wil dat tegen 2020 alle milieuonvriendelijke subsidies afgebouwd worden. "Het eindrapport van het Steunpunt Duurzame Ontwikkeling daarover is klaar", antwoordt minister Joke Schauvliege op een vraag van N-VA'er Wilfried Vandaele, "en het gaat onder meer in op de milieugevolgen van de Vlaamse renovatiepremie en de toeslagrechten in de landbouw."

De Europese Commissie verlangt van de lidstaten dat zij de belangrijkste milieuonvriendelijke subsidies identificeren en plannen maken voor de afbouw ervan. Dat staat in het stappenplan voor een efficiënt hulpbronnengebruik in de EU. Vlaams parlementslid Wilfried Vandaele is dan ook benieuwd naar de werkwijze die minister Schauvliege zal hanteren.

"Het werk over milieuschadelijke subsidies in het kader van het Steunpunt Duurzame Ontwikkeling is klaar. Het eindrapport geeft geen volledig overzicht van subsidies en het effect ervan. Het is wel een conceptuele paper over het begrip ‘milieuschadelijke subsidie’ en een tweede paper waarin twee instrumenten specifiek worden geëvalueerd om na te gaan of er milieugevolgen zijn van die premies of subsidies", zegt minister van Leefmilieu Joke Schauvliege.

Milieuschadelijke subsidies hebben als onbedoeld neveneffect een negatieve impact op milieu of natuur. "Het is onze bedoeling om naar win-winsituaties te zoeken: de beoogde doelstelling van het instrument bereiken en tegelijkertijd de modaliteiten zo aanpassen dat er geen negatieve impact is op het leefmilieu of dat er zelfs een positieve impact op het milieu gerealiseerd kan worden", verzekert Schauvliege.

Eén van de twee casestudies in het rapport van het Steunpunt Duurzame Ontwikkeling is het systeem van toeslagrechten in de landbouw. De milieu-impact daarvan blijkt behoorlijk mee te vallen aangezien er een sterke verbetering is sinds de steun werd losgekoppeld van de productie. "Toeslagrechten aan landbouwers zorgen vandaag de dag niet voor grote milieuproblemen, maar ze dragen ook niet veel bij aan milieuoplossingen", zo staat te lezen.

De koppeling van steun met productie wordt met de tijd waarschijnlijk volledig opgegeven, wat volgens het rapport een verdere verbetering voor de milieu-impact kan betekenen. Winst zit er ook in het opvoeren van het ambitieniveau van de randvoorwaarden. Het inbouwen van milieucriteria in de berekening van de toegekende steun kan de (sociale) basisdoelstelling - de Vlaamse landbouwers een leefbaar inkomen garanderen - ondergraven, wordt wel gewaarschuwd.

"Toeslagrechten kunnen een hefboom zijn voor milieuvoordelen, maar er zijn limieten aan deze strategie", concludeert de onderzoeker. Daarom suggereert het rapport om milieuwinst te boeken via een (verdere) verschuiving van de uitgekeerde steun van pijler I naar pijler II (plattelandsontwikkeling). Daar bestaat dit nadeel niet.

Naast de conclusies in de studie omtrent de eventuele negatieve milieu-impact, wordt ook kort de vraag gesteld naar het potentieel van toeslagrechten om een positieve impact op het milieu te hebben. "Indien de duurzaamheidsdoelstelling van de directe steun ambitieuzer zou zijn, dan zou het instrument wel degelijk een grotere impact kunnen hebben", luidt daarop het antwoord. Er dient wel over te worden gewaakt dat de milieu-eisen aan de inkomenssteun het realiseren van de sociale doelstelling niet verdringen.

Meer info: Casestudies omtrent subsidies en duurzame ontwikkeling in het Vlaamse landbouw- en woonbeleid