Telen akkerbouwers binnenkort paardenbloemen?

Op proefvelden van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) worden paardenbloemen geteeld die in een niet eens zo verre toekomst wel eens een interessant alternatief zouden kunnen vormen voor het natuurrubber dat we invoeren uit Zuidoost-Azië. In het kader van het onderzoeksproject Drive4EU wordt onderzocht hoe een variëteit van een paardenbloem afkomstig uit Kazachstan kan veredeld worden zodanig dat ze meer rubber produceert. Ondertussen tonen ook grote bandenfabrikanten interesse in de nieuwe toepassing, zo meldt De Tijd.

Meer dan zeventig jaar geleden experimenteerden de Russen tijdens de Tweede Wereldoorlog al met rubberextractie uit een wilde paardenbloem afkomstig uit onherbergzame gebieden in Kazachstan. De bloemen zijn weliswaar familie van de paardenbloemen die je ook hier in Vlaanderen vindt, maar door hun wortels loopt een soort rubbersap dat dienst zou kunnen doen als grondstof voor het rubber van de toekomst. Dat is alvast de overtuiging van de projectpartners achter Drive4EU, waar zowel onderzoeksinstellingen, bandenproducenten, machinebouwers en een biotechbedrijf zich achter geschaard hebben.

“Binnen afzienbare tijd rijden we hier rond op autobanden uit die sappen”, is Ingrid van der Meer van Wageningen Universiteit en Research overtuigd. “Het doel is een Europese rubberindustrie, als alternatief voor de massale import van het natuurrubber dat in Zuidoost-Azië uit bomen wordt getapt. Natuurrubber vangt schokken en hoge temperaturen beter op dan synthetisch rubber. Het zit in alle banden voor auto's, vliegtuigen, tractoren, in schokdempers onder gebouwen en bruggen in aardbevingsgebieden, en in latex handschoenen. De wereld kan niet zonder natuurrubber. Daarom moeten we ons afvragen; wat als de aanvoer uit Indonesië en Maleisië in gevaar komt? Ooit was Brazilië een belangrijk rubberland, tot een schimmel alle plantages verwoestte. Ook in Azië zou het eens heel erg kunnen misgaan.”

Onderzoekers van het biotechbedrijf Keygene gingen met de wilde rubberplant aan de slag en kruisten ze met tal van andere soorten, ook met de paardenbloemen uit onze tuinen. “Die bevatten dan wel geen rubber, maar ze zijn groter en hebben steviger wortels dan de Kazachse”, aldus Peter Van Dijk, plantengeneticus van Keygene. “Elke soort heeft nuttige eigenschappen die we zo goed mogelijk proberen te combineren. Ideaal zou zijn dat er geen bloemen op komen, zodat alle energie naar de wortel gaat. Ook daar wordt aan gewerkt.”

Levert dat straks een paardenbloem op met wortels als die van een suikerbiet maar dan vol rubber? Dat is volgens Van Dijk zo gek nog niet. “De wilde suikerbiet had oorspronkelijk ook maar een klein worteltje en is door kruisingen de plant van vandaag geworden. Met de huidige stand van zaken praten we bij de paardenbloem over een opbrengst van 250 kilo rubber per hectare. Dat moet richting 1.000 kilo.” Er is dus nog werk, niet alleen bij Keygene maar in de hele ketting. Zowel de rubberextractie uit de wortels als de verwerking in autobanden moet worden verfijnd.

Te beginnen met de teelt zelf. “Steken we de zaadjes in een beschermend omhulsel? En hoe dik moet dat dan zijn? Op welke diepte steken we de zaadjes? Hoe ver uit elkaar? Op vlakke velden of op ruggen zoals bij cichorei? Kunnen we oogsten met bestaande machines? Er zijn nog zoveel facetten die we moeten onderzoeken en optimaliseren om de teelt van paardenbloemen rendabel te maken voor een landbouwer”, zegt ILVO-onderzoeker Hilde Muylle.

Intussen stapte ook Apollo Tyres, wereldwijd goed voor zo'n 2 miljard euro omzet, al mee in het project. Het bedrijf produceerde met eerdere oogsten al enkele testbanden. “We hebben ze in extreme omstandigheden getest en de kwaliteit is acceptabel”, zegt Nico Gevers. “Ze voldoen aan alle veiligheidseisen. De remafstand op nat wegdek is zelfs beter dan bij klassieke banden. Maar de rolweerstand, die cruciaal is voor het brandstofverbruik, moet nog beter. We zijn ermee bezig. We wachten nu op de volgende oogst.” Een ritje op paardenbloembanden is dus nog niet voor morgen, maar volgens Van der Meer komen de eerste commerciële exemplaren binnen vijf à tien jaar op de markt.

Moeten de Europese maïs- en graanvelden straks massaal wijken voor de gele rubberbloem? Om alle natuurrubberimport te vervangen is een gebied ter grootte van Oostenrijk nodig. “Dat is enorm veel”, aldus Van Dijk van Keygene. “Tien procent van het Europese rubberverbruik dekken zou al mooi zijn. Het voordeel is dat je het plantje overal, ook in weinig vruchtbare grond, kan zaaien waardoor je niet meteen concurreert met andere gewassen. De plant komt uit het ruige Kazachstan en kan dus wel tegen een stootje.” De onderzoekers zien potentieel in landen als Polen, Oekraïne, maar ook in Duitsland, Nederland en België.