Sterke daling groenteareaal, vooral door één type teelt

De Belgische tuinbouw vertegenwoordigt 5,1 procent van de oppervlakte cultuurgrond, maar neemt toch 19,6 procent van de productiewaarde van de landbouwsector voor zijn rekening. De meest recente gegevens van Statbel gaan terug naar het jaar 2022, dat gekenmerkt werd door een significante daling van de oppervlaktes aan groenteteelt in open lucht. Volgens de eerste waarnemingen is er inmiddels wel beterschap.

Personeelstekort

Luc De Waele van Ingro, de telersvereniging voor industriegroenten, is niet verbaasd om de slechte resultaten voor 2022. “In 2021 was het areaal nog gestegen, maar op dat punt zat iedereen op zijn tandvlees. Aan de toenmalige prijzen was het moeilijk om deze areaalgrootte vast te houden. Velen zijn gestopt omdat ze onvoldoende personeel vonden om deze gronden te bewerken. De prijs was niet navenant de arbeid die je erin moest investeren.”

De daling in het areaal is te wijten aan een select type groenten. “Je kan groenteteelt opdelen tussen de arbeidsintensieve en akkerbouwmatige teelten. Een akkerbouwmatige teelt is een teelt die gewoonlijk wordt ingezaaid en geoogst door de afnemer zelf. Denk maar aan spinazie, bonen, wortelen en erwten. De landbouwer doet het nodige om de planten te laten groeien, maar heeft geen zaai- of oogstwerk.” Arbeidsintensieve teelten, worden geplant en geoogst door de teler zelf. “Ze zijn dus logischerwijs arbeidsintensiever”, zegt De Waele. “Denk hier aan bijvoorbeeld bloemkool, spruiten en prei.”

Geld

“Hoewel er enkele problemen waren met akkerbouwmatige teelten zoals wortelen, bevindt het gedaalde areaal zich vooral bij de arbeidsintensieve teelten”, zegt De Waele. “De contractprijzen voor deze groenten stonden in 2022 te laag. Telers kampten hierdoor met tekorten op de arbeidsmarkt, want door de lage contractprijzen konden ze hun seizoensarbeiders geen al te hoge lonen aanbieden. Als je een seizoensarbeider de keuze geeft tussen een job waarbij ze om vier uur ’s nachts bloemkool moeten snijden in een koud veld, versus werken in een warme fabriek voor meer geld, dan kiezen ze dat laatste. Hoe zou je zelf zijn."

Inmiddels hebben de afnemers hun prijzen echter bijgepast. “Vorig jaar zagen we dat veel telers hun spruitenteelt stop gingen zetten. De afnemers hebben toen een mooie financiële inspanning gedaan om de telers alsnog over de brug te krijgen”, zegt De Waele. “Maar goed ook. Mochten de prijzen niet aangepast geweest zijn, dan zouden we een heel stuk in areaal achteruit zijn gegaan. De afnemers hebben via betere prijzen energie gegeven aan de telers om zich toch nog in te zetten om vollegrondsgroenten verder te telen. Zeker bloemkool en spruiten.”

Grote spelers

Ook de vermindering in het aantal groentebedrijven speelt een rol, merkt De Waele. “Vroeger hadden we meer dan 1.200 telers”, zegt hij. “Wanneer zo’n teler stopte of met pensioen ging, stond er telkens weer een opvolger klaar om het areaal over te nemen. Dat heeft ertoe geleid dat we nu veel minder spelers kennen, maar met grotere arealen. Wanneer een grote speler stopt, is een overnemer echter moeilijk te vinden. Dan gaat het areaal eerder op in graangewassen of aardappelen.”

Waar Ingro vooral handelt in industriegroenten, en dus vooral groenten bestemd voor de diepvriesmarkt, volgt de REO-veiling ook de verse groentenmarkt op. “Onder glas is het areaal van serresla gedaald door een schimmelziekte”, zegt Rik Decadt van de REO-veiling. “Voornamelijk kropsla werd hier getroffen. Bij tomaten en komkommers zagen we in 2022 geen dalingen. Prei is wel licht gedaald, maar niet in opmerkelijke mate. Ik geloof dat de daling in het areaal dus vooral aan de arbeidsintensieve teelten te wijten was.”