Provincie Oost-Vlaanderen redt publieke gronden landbouwschool van privatisering
ReportageDe 150 landbouwstudenten van College ten Doorn in Eeklo kunnen opnieuw op hun beide oren slapen. De school pacht sinds jaar en dag 15,2 hectare grond bij OCMW Brugge voor haar landbouwactiviteiten. OCMW Brugge besloot de gronden echter te verkopen. Moesten deze in handen zijn gekomen van een private speler, dan was het landbouwgebruik door de school niet meer gegarandeerd. Daarom besloot de provincie Oost-Vlaanderen de eigendomsakte over te nemen voor 1.421.000 euro. De toekomst van de schoolhoeve is nu dus weer verzekerd, zij het in een agro-ecologisch jasje.
De aankoop betreft 15,2 hectare grond in Eeklo, grenzend aan provinciaal domein Het Leen. 2,5 hectare van de aangekochte gronden, zal dienen om de natuurzone uit te breiden met boslandschap. De resterende terreinen zal de provincie verpachten aan het college, dat op zijn beurt een nieuwe tak in agro-ecologische veeteelt uitbouwt. Die moet de huidige afdeling in gangbaar melkvee vervangen.
Volgens Tony Vermeire, algemeen directeur bij Ten Doorn, is de agro-ecologische richting een initiatief vanuit de school zelf. “Maar dat maakte ons dossier natuurlijk ook interessanter voor de provincie”, zegt hij. “Doordat we aan agro-ecologische landbouw doen, was de vraagstelling aan de provincie makkelijker. We zitten dicht bij Het Leen, dicht bij de natuur, dus landbouw en natuur dienden voor de provincie wel samen te komen.”
“Met een privépartner hadden we misschien ook kunnen samenwerken, maar je hebt niet de zekerheid zoals we die nu hebben met de provincie als partner”, zegt Vermeire nog. “Onze leerlingen hebben veel meer leerkansen nu.”
Agro-ecologische opstart
Lieven Cauwels, coördinator land- en tuinbouw, is enthousiast om de omschakeling naar agro-ecologische veeteelt te maken. Ook zonder de grondentransactie zaten deze plannen al in de pijplijn. “Onze agro-ecologische werking betekent dat we ons aantal dieren in overeenstemming brengen met de mest die op de grond mag aangebracht worden. We gaan zo min mogelijk kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen gebruiken.”
Agro-ecologie valt in deze niet te verwarren met biologische landbouw. “Voorlopig gaan we niet biologisch werken”, zegt Cauwels. “Misschien komt dat in de toekomst, maar voorlopig willen we dat risico niet nemen. En we gaan wel aandacht hebben voor biodiversiteit, wat ook nodig is in een model waarin gemikt wordt op het beperkt gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Een goede biodiversiteit verlaagt de ziektedruk op de gewassen.”
De school wil de hectaren in haar beheer omzetten naar een bocagelandschap in harmonie met de natuur van Het Leen. “Via houtkanten en poelen willen we de verbinding maken zodat we de natuur binnen de landbouw brengen en de landbouw binnen de natuur”, zegt Cauwels.
Zachtaardige karakters
De school zal investeren in een dertigtal koeien, een vijftigtal kippen en een vijftigtal schapen. Wat de runderen betreft zal men het jongvee van de huidige melkkoeien behouden, maar men kijkt ook richting aankoop van Angelsaksische rassen, zoals Black Angus of Hereford. “Kwaliteitsvolle vleesrassen die gekend staan om hun zacht karakter, wat we ook belangrijk vinden naar de veiligheid van onze leerlingen toe”, zegt Cauwels. “Onze huidige Holsteinkoeien worden twee keer per dag gemolken en zijn gewend om met mensen om te gaan. Maar als we straks extensiever zullen werken met vleesvee op de weides, dan kan dat moeilijker gaan.”
De switch naar agro-ecologie kon een risico betekenen voor deze school, maar het lijkt vooral een risico dat vruchten afwerpt. De school ziet het aantal inschrijvingen voor haar landbouwopleidingen steevast toenemen, en heeft de kaap gerond van 150 leerlingen. “Maar met de afname van het aantal boerenbedrijven, is ook het aantal boerenzonen- en -dochters verminderd", zegt Vermeire. "Vroeger hadden zo’n 80 procent van onze leerlingen een concrete landbouwachtergrond. Vandaag zijn de verhoudingen omgedraaid. Ongeveer 20 procent van onze leerlingen komen uit landbouwmiddens, de overige 80 procent zijn nieuw in het vak.”
Vroeger hadden zo’n 80 procent van onze leerlingen een concrete landbouwachtergrond. Vandaag zijn de verhoudingen omgedraaid
Gangbaar en circulair
De school verduidelijkt nog dat de gangbare landbouw niet de rug zal worden toegekeerd. “We zullen onze activiteiten in gangbaar melkvee op de schoolhoeve moeten stopzetten om plaats te maken voor het agro-ecologische project, maar we werken ook samen met gangbare bedrijven waar leerlingen onder andere kunnen leren hoe ze koeien melken", klinkt het nog.
Naast agro-ecologische veeteelt behoudt de school ook haar activiteiten in tuinbouw en mechanisatie. “We zullen nu meer kunnen inzetten op akkerbouwgewassen”, zegt Cauwels. “Voordien hadden we vooral ruwvoedergewassen omdat we te weinig grond hadden voor onze dieren, maar nu zullen we ook bijvoorbeeld eiwitgewassen kunnen telen, zoals quinoa.”
Ook het bosgedeelte van deze publieke gronden zal een zekere band kennen met de school. Zo zal de 2,5 hectare aanplant verzorgd worden door de leerlingen.
De school wil via korteketenverkoop haar band met de Eekloose gemeenschap eveneens versterken. Waar de melk van de schoolhoeve vandaag grotendeels via de traditionele kanalen vermarkt wordt, wil de school op termijn het vlees via de korte keten aan de man brengen. Hoe dit zal gebeuren, wordt nog uitgewerkt.
Trendbreuk
De aankoop van de provincie is overigens een opmerkelijke trendbreuk ten opzichte van de algemene tendens waarin steeds meer publieke gronden in private handen komen. Vele publieke gronden, zoals deze percelen in Eeklo, zijn al sinds de middeleeuwen in het bezit van openbare besturen. Maar de maatschappelijke context rond deze gronden is sterk veranderd. Publieke gronden worden steeds vaker verkocht, bijvoorbeeld om een snelle cashinjectie te bieden aan een publieke instelling of een lokaal bestuur. De provincie wil via dit project dan ook het signaal geven dat het anders kan.
Een waardevol signaal, vindt Filip Van Laecke (cd&v), gedeputeerde voor Landbouw bij de provincie Oost-Vlaanderen. “In Oost-Vlaanderen is ongeveer 28.000 hectare, ongeveer tien procent van ons grondgebied, in handen van publieke instellingen. Dat is niet onbelangrijk, want van die 28.000 hectare is ongeveer 10.000 hectare in landbouwgebruik. Je kan publieke gronden slechts één keer verkopen. En zo geef je ook hun invulling uit handen. Daarom vinden we het belangrijk dat er wordt nagedacht, als provincie of als Vlaams bestuur, wat er met deze gronden gebeurt.”
In Oost-Vlaanderen is ongeveer een 28.000 hectare in handen van publieke instellingen. Van die 28.000 hectare is 10.000 hectare in landbouwgebruik
Landbouwtoekomst
Publieke gronden zijn binnen de landbouw ook net zo waardevol als binnen natuur en recreatie, vindt Van Laecke. “We hebben de voorbije legislatuur minstens tien procent meer bos gecreëerd”, zegt hij. “Het belang daarvan zal niemand in twijfel trekken. Maar ook de landbouw mag niet vergeten worden. Daar is de korte keten een belangrijk element in het verhaal. Onze boeren moeten blijven kansen krijgen om zich te ontwikkelen.”
Dat beaamt gedeputeerde voor Klimaat, Milieu en Natuur Riet Gillis (Groen). “Met deze verkoop tussen twee openbare besturen tonen we aan dat het ook mogelijk is de gronden in publieke handen te houden. Door de uitbreiding van Het Leen schrijven we aan een mooi verhaal waarbij natuur, landbouw en zachte recreatie hand in hand gaan. We verhogen niet alleen de biodiversiteit en klimaatrobuustheid van het landbouwlandschap, maar creëren ook mogelijkheden om toekomstige landbouwers warm te maken voor duurzame, klimaatgezonde landbouw.”
Bron: Eigen berichtgeving
