Open Vld trekt aan alarmbel over impact droogte

Open Vld trekt aan de alarmbel nu de landbouwsector voor het derde jaar op rij getroffen is door zeer uitzonderlijke klimatologische omstandigheden. “De uitzonderlijke droogte van afgelopen zomer heeft voor de landbouw verreikende gevolgen”, zeggen Open Vld’ers Hilde Vautmans, Francesco Vanderjeugd, Herman De Croo en Piet Vandermersch. Zij vragen op korte termijn een erkenning als landbouwramp, maar willen ook dat er afdoende maatregelen voor de lange termijn worden genomen “voor een sector die zo cruciaal is”.

Hoe groot de droogteschade voor de landbouw is, werd aangetoond door Piet Vandermersch. Hij is niet alleen fractieleider van Open Vld in de West-Vlaamse provincieraad, hij is zelf ook landbouwer. In het West-Vlaamse Rollegem teelt hij aardappelen, bonen, suikerbieten en maïs en houdt hij vleesvee. “Voor alle akkerbouwteelten is de schade enorm”, vertelt Vandermersch. De suikerbieten zijn vandaag zo’n 300 tot 400 gram zwaar, terwijl ze voor deze tijd van het jaar al een kilo zouden moeten wegen. De bonen waren drooggevallen en zijn door de regen nadien terug beginnen bloemen, maar ze brengen geen nieuwe bonen meer voort.

Het sterkst getroffen zijn de aardappelen. “Voor vroege aardappelen ligt de opbrengst ongeveer de helft lager dan in een gewoon jaar. Ik oogst nu gemiddeld 20 tot 22 ton terwijl we normaal rond de 40 ton per hectare uitkomen”, klinkt het. Vandermersch verwacht voor de late aardappelen nog grotere problemen. “Daar is niet alleen de opbrengst laag, maar wordt de kleine oogst ook bedreigd door doorwas, een fenomeen waarbij de aardappelen nieuwe scheuten met knollen beginnen vormen. Dat zorgt voor grote bewaarproblemen.” Ook Vandermersch’ maïspercelen zijn zwaar getroffen. Er zitten nauwelijks kolven op de planten en dus is de voedingswaarde zo goed als nul. Dat zal voor ruwvoedertekorten voor zijn koeien zorgen in de winter. “We zijn sinds eind juni al onze wintervoorraad aan het vervoederen”, stelt hij.

De landbouwer wijst er op dat het al het derde jaar op rij is dat de landbouwsector getroffen wordt door extreme weersomstandigheden. “In 2016 waren het de overvloedige regens die voor schade zorgden. De erkenning als landbouwramp is er, maar veel landbouwers wachten nog op uitbetaling van de schade. Voor 2017 geldt hetzelfde, maar dan was het de extreme droogte in het voorjaar die voor schade zorgde. En ook na de hete zomer van dit jaar zien we dat er weinig verandering is in het beleid. Waar blijft de weersverzekering waar al zo lang sprake van is? Hoe komt het dat er in ons land een verbod op beregening werd afgekondigd terwijl dit in de buurlanden wel kan? En waarom staat er nog steeds geen overmachtsclausule in contracten”, vraagt Vandermersch zich af.

Voor Open Vld is de maat vol. De partij vraagt dat er op Vlaams, federaal en Europees niveau werk wordt gemaakt van steunmaatregelen. Op korte termijn worden op Vlaams niveau drie maatregelen naar voor geschoven. “Eerst en vooral met de Vlaamse Regering onmiddellijk teruggeroepen worden uit vakantie om deze extreme droogte te erkennen als landbouwramp”, zegt Europees parlementslid Hilde Vautmans. Dat het KMI de droogte heeft erkend als uitzonderlijk, lijkt alvast een eerste stap in de goede richting voor erkenning als landbouwramp.

Open Vld is ook vragende partij om de manier waarop schade wordt vastgesteld, te herzien. “Het is toch niet meer van deze tijd dat twee experten en twee ambtenaren alle getroffen percelen in hun gemeenten moeten gaan bezoeken om de schade vast te stellen, terwijl er vandaag drones en satellietbeelden bestaan? De wetgeving moet aangepast worden zodat deze moderne technieken kunnen ingeschakeld worden”, klinkt het. Daarnaast moet het rampenfonds de schade veel sneller uitbetalen, want vandaag heeft minder dan de helft van de boeren een uitbetaling van de schade van 2016 ontvangen.

De partij vraagt ook doortastende maatregelen die er op lange termijn voor kunnen zorgen dat boeren minder getroffen worden door extreme weersomstandigheden. Zo heeft Francesco Vanderjeugd in de Commissie Landbouw van het Vlaams Parlement vaak aangedrongen op een brede weersverzekering. “Risicomanagement moet één van de speerpunten van het nieuwe landbouwbeleid vormen, zeker nu Europa toelaat om tot 65 procent tussen te komen in de verzekeringspremie van zo’n weersverzekering. We dringen er dan ook op aan dat de Vlaamse landbouwminister die maximaal toegestane tussenkomst in overweging neemt, want vandaag worden nog heel wat boeren afgeschrikt door de hoge polissen. Het is ook een verantwoorde investering om algemene middelen via het rampenfonds efficiënter in te zetten”, luidt het.

Daarnaast dringt Open Vld ook aan op bijkomende maatregelen die rationeel waterbeheer in de hand werken. “Het is duidelijk dat we met droogte en andere calamiteiten structureel rekening zullen moeten houden”, aldus Vanderjeugd. Volgens Piet Vandermersch moet er meer ingezet worden op de buffering van regenwater. “In het verleden werden al bufferbekkens door de provincie aangelegd, vooral om wateroverlast in de dorpskernen en wijken te voorkomen. Maar vaak duurt het te lang om dit te realiseren omdat er gronden moeten onteigend worden. Het zou beter zijn om dit in samenspraak met landbouwers te doen, op hun grond en met steun van de provincie. Bovendien moet bij elk bufferbekken ook captatiepunten worden voorzien waar landbouwers terecht kunnen in enorm droge periodes.”

Op Europees vlak zijn er ook al een aantal maatregelen genomen die de gevolgen van de extreme droogte moeten verzachten voor de landbouwers. Zo mogen de rechtstreekse betalingen vervroegd worden uitbetaald en kan er flexibeler omgesprongen worden met de vergroeningsmaatregelen. “Landbouwcommissaris Phil Hogan heeft er bij de lidstaten op aangedrongen om tegen 31 augustus alle informatie over de gevolgen van de droogte te hebben. Ik heb echt het gevoel dat Hogan – binnen de budgettaire ruimte – bereid is het nodige te doen voor de sector”, vertelt Europees parlementslid Hilde Vautmans.

Zij zal er binnen de landbouwcommissie van het Europees Parlement alvast op aandringen om de “de minimis” regel tijdelijk en uitzonderlijk te verhogen. Bij de minimissteun gaat het om steunmaatregelen van geringe omvang die niet als staatssteun worden beschouwd. “Vandaag is die steun geplafonneerd op 15.000 euro voor drie jaar, maar door de extreme weersomstandigheden van de afgelopen jaren is dat onvoldoende”, meent Vautmans. Ze wil ook dat Europa twee miljard euro extra investeert in het Copernicus-project – een onderdeel van het Europees ruimteprogramma – waardoor de Commissie en de landbouwer beter de klimaat- en weersverandering kunnen opvolgen via satellietbeelden.

Op federaal vlak wordt er bij de minister van Werk op aangedrongen om werk te maken van de carry-back regeling waarbij landbouwers retroactief hun belastbare winst kunnen verkleinen door huidige verliezen in te calculeren. “De sector is daar zeker vragende partij voor aangezien dit systeem hen voorziet van een financieel appeltje voor de dorst wanneer het slecht gaat”, weet Vautmans. Zij vindt het nodig dat op alle beleidsniveaus werk wordt gemaakt van maatregelen om de extreme droogte op landbouwbedrijven te verzachten. “Landbouw is van cruciaal belang, maar jammer genoeg lijkt de politiek er niet in te slagen om dit te zeggen. Het kan toch niet dat we voor ons voedsel afhankelijk worden van het buitenland?”

Ook Vlaams parlementslid Herman De Croo, die een zieke Francesco Vanderjeugd verving tijdens het persmoment, meent dat landbouw onvoldoende aandacht krijgt op beleidsniveau. “Het aantal landbouwers neemt inderdaad af en zij zijn dus als kiespubliek beperkt, maar men verliest nog te gauw het economische belang van de sector uit het oog. De hele agrovoedingsketen heeft een aandeel van bijna 50 procent in ons bruto nationaal product, wat de sector belangrijker maakt dan bijvoorbeeld de auto-industrie”, aldus De Croo. “Als de landbouw in ons land verdwijnt, zal iedereen dat merken, niet alleen op vlak van voeding, maar ook in de open ruimte.”