Nitraatgehalte in oppervlakte- en grondwater vermindert

De waterkwaliteit van de beken en rivieren in Vlaanderen gaat gestaag de goede richting uit. Toch behaalt nog geen enkel waterlichaam momenteel de goede toestand, zoals de Europese kaderrichtlijn Water voorschrijft. Dat blijkt uit de eindevaluatie van de metingen in 2013 door de Vlaamse Milieumaatschappij. De nitraatconcentraties in het oppervlaktewater zijn de laagste in 15 jaar. Nog 21 procent slechte meetpunten in het MAP-meetnet blijven er over. VMM geeft zelf aan dat het aandeel meetplaatsen zonder drempeloverschrijding in het winterjaar 2013-2014 “beduidend hoger” lag dan de voorgaande jaren.

De verbeterde waterkwaliteit is te danken aan de inspanningen van de landbouw, de gezinnen en de bedrijven. Al is er volgens VMM voor heel wat aspecten van de waterkwaliteit nog werk aan de winkel. Zoomen we in op de resultaten van het MAP-meetnet, dan blijkt dat de inspanningen van de landbouwsector en het gevoerde mestbeleid resultaat opleveren.

Sinds 1999 wordt de impact van bemesting op de oppervlaktewaterkwaliteit gemeten en nog nooit was de milieuschade zo klein. Verdeeld over gans Vlaanderen worden de nitraatconcentraties in ongeveer 760 meetplaatsen bepaald. In zeven van de elf bekkens werd de nitraatdoelstelling van het vierde mestactieplan voor 2014 al bereikt, dit is er één meer dan in het winterjaar 2012-2013.

Het aantal overschrijdingen van de drempel voor nitraat (50 mg nitraat per liter water) daalde van 26 procent in het ‘winterjaar’ 2012-2013 naar 21 procent tijdens de jongste meetcampagne. Van de Europese Commissie mag maximaal 16 procent van de MAP-meetpunten de norm overschrijden. Dit is vastgelegd in het vierde mestactieplan.

De dalende trend bij de overschrijdingen van de nitraatnorm in het oppervlaktewater zet zich door in het grondwater. Het transport van stoffen in watervoerende lagen verloopt traag en kan maanden tot jaren duren. Daarom is het bovenste filterniveau van de in totaal 2.100 grondwaterputten die verspreid liggen in het Vlaams landbouwgebied het meest representatief om de impact van het mestactieplan te bepalen.

De gewogen gemiddelde nitraatconcentratie voor heel Vlaanderen toont op filterniveau 1 sinds 2007 een duidelijke afname. Een duidelijke verbetering van de gemiddelde nitraatconcentratie constateert VMM ook op filterniveau 2, maar minder op filterniveau 3. Het mestbeleid en de inspanningen van de landbouwers werpen dus hun vruchten af voor de grondwaterkwaliteit, weliswaar met de nodige vertraging. In 2013 werd de nitraatnorm nog in gemiddeld 34 procent van de putten overschreden.