Nieuwe exotische hoornaar duikt op in Europa

Verstekeling

Een eco-monitoringprogramma om de biodiversiteit van insecten te beoordelen, onthulde in Noord-Spanje de eerste aanwezigheid van de ‘Zuidelijke reuzenhoornaar’ (Vespa soror) op het Europese continent. De Zuidelijke reuzenhoornaar is één van de grootste hoornaars en leeft in de warmere streken van Azië. De soort is inheems in Noordoost-India, Noord-Myanmar, Noord-Thailand, Laos, Noord-Vietnam en Zuid-China. De onderzoekers vermoeden dat de exoot hoogstwaarschijnlijk als verstekeling tijdens de winterslaap in Europa is gearriveerd vanuit één van de landen waar de soort inheems is, zoals ook is gebeurd bij de Aziatische hoornaar.

In totaal werden vier werksters aangetroffen in El Campo, Granda en Siero in Asturië. De eerste twee exemplaren werden gevonden in maart 2022 in een wespenval van het type "Vespa Catch", bedoeld om de aanwezigheid van de Aziatische hoornaar te monitoren. In oktober 2023 werden er nog twee werksters gevonden op dezelfde locatie. Hoewel er in Canada in 2019 één koningin werd aangetroffen, wordt niet aangenomen dat de wespensoort buiten zijn natuurlijke verspreidingsgebied op dit moment gevestigde geïntroduceerde populaties heeft.

Geduchte jager

De Vespa soror is een zeer grote hoornaar (35 mm), met koninginnen die kunnen uitgroeien tot 46 millimeter. Het insect is een agressieve predator die jaagt op ongewervelden van verschillende groottes, waaronder vlinders, libellen en sprinkhanen, evenals andere wespen en zelfs op kleine gewervelde dieren zoals gekko's. Net als bij de Aziatische hoornaar, staan ook bij de reuzenhoornaar honingbijen op het menu. Zo zou de grote wespensoort, binnen het natuurlijke verspreidingsgebied, zelfs in groep kasten van lokale honingbijen aanvallen, wat resulteert in verwoeste kasten en aanzienlijke verliezen voor de bijensector. Een soortgelijk risico kan bestaan in Asturië met mogelijk grotere gevolgen als men bedenkt dat de invasieve aanwezigheid van de Aziatische hoornaar al ernstige verliezen veroorzaakt in lokale honingbijenvolken.

Voor de mens kan een steek van deze grote wespensoort extreme en langdurige pijn veroorzaken. Vooral in de maanden september tot december zijn de kolonies groot en zeer defensief en verhoogt de kans op steekincidenten.

Nesten opsporen

Binnen de endemische verspreiding van de Zuidelijke reuzenhoornaar worden de meeste kolonies aangetroffen in beboste gebieden. Het nest bevindt zich meestal ondergronds, vaak gelegen tussen de wortels van grote bomen.

Sommige nesten bevinden zich vrij dicht bij het oppervlak, maar andere nesten hebben soms tunnels van zo’n 60 centimeter naar het nest. Dit kan een probleem worden als deze soort wijdverspreid raakt in Noord-Spanje of andere delen van Europa. Net als bij de Aziatische hoornaar is de eerste factor voor een effectieve bestrijding het verwijderen van de nesten na detectie. Als de nesten van de nieuwe exoot zich ondergronds bevinden, kan dit bijgevolg een extra complicatie zijn op het moment van zoeken, detecteren en elimineren door de bevoegde instanties.

Hoewel de aanwezigheid van de Zuidelijke reuzenhoornaar in Europa vooralsnog schaars is, pleiten de auteurs van de studie voor een snel reactieplan voor de uitroeiing en correct beheer van de nesten op de locatie. In de komende jaren zullen de monitoringactiviteiten sterk worden opgevoerd en zullen ze gericht zijn op het verifiëren van de aanwezigheid en potentiële verspreiding van de soort in de regio, evenals op het beoordelen van mogelijke schade en implicaties van de komst van een andere invasieve horzelsoort in Noord-Spanje in de bijenteelt-, ecologische en zelfs gezondheidssector.