"Klimaatimpact terugdringen via duurzame intensivering"

Nadat het klimaatpanel van de Verenigde Naties (IPCC) zijn pijlen heeft gericht op ons landbouw- en voedselsysteem in de strijd tegen de opwarming van de aarde, komt er ook reactie uit landbouwhoek. Zowel Boerenbond als ABS zijn mening dat het rapport niet zomaar doorvertaald kan worden naar ons land. "Vlaanderen produceert nu al bovengemiddeld efficiënt en duurzaam", stellen ze. Bovendien ziet Boerenbond in het rapport ook een roep naar duurzame intensivering. "Dat is de enige manier om onze voedselproductie te garanderen en tegelijk ook de klimaatimpact te verminderen", luidt het.

In het nieuwe rapport van het IPPC staat onder meer dat de huidige manier waarop we voedsel produceren en land beheren, niet houdbaar is als we de opwarming van de aarde binnen de perken willen houden. Het rapport is opgesteld door 107 wetenschappers uit 52 landen. Zij zijn van mening dat de nodige reductie aan broeikasgassen niet alleen kan bereikt worden door enkel naar het wagenpark, bedrijven en energiecentrales te kijken. Een wereldwijde aanpassing van het voedselpatroon met minder vlees en meer plantaardige voedingsmiddelen is volgens hen aan de orde.

Boerenbond ziet in het rapport een roep om duurzame intensivering. “Eén van de opvallendste conclusies is dat klimaatverandering in de toekomst kan leiden tot ernstige voedseltekorten en stijgende voedselprijzen. Deze alarmistische oproep van de VN legt duidelijk het belang bloot van het vrijwaren en opwaarderen van onze kostbare landbouwgronden willen we de voedselproductie garanderen”, klinkt het. In dat kader vindt de landbouworganisatie het onbegrijpelijk dat in Vlaanderen elke week een landbouwareaal ter grootte van 102 voetbalvelden verdwijnt. “Nochtans bezitten we uiterst vruchtbare landbouwgrond die velen ons benijden. Willen we onze voedselzekerheid veilig stellen, dan moeten we zeker een einde maken aan die trend.”

Daarnaast wijst Boerenbond ook op de nauwe link tussen klimaat en voedselproductie: landbouw voorziet de bevolking van veilig en gezond voedsel, maar het is meteen ook één van de sectoren die het meest getroffen is door de klimaatverandering. “Door de groei van de wereldbevolking staat landbouw voor de bijzonder uitdagende opdracht om een steeds groeiende wereldbevolking te voeden én om tegelijk de emissies terug te dringen”, luidt het. In dat opzicht pleit Boerenbond voor een duurzame intensivering van land- en tuinbouw. De organisatie wijst erop dat daar nu al werk van wordt gemaakt. “Onze leden leveren al jarenlang klimaatinspanningen. We werken samen aan projecten ter verbetering van de bodem- en waterkwaliteit en circulaire landbouw.

Uit de cijfers in het IPCC-rapport blijkt volgens Boerenbond ook dat de Vlaamse landbouw bovengemiddeld duurzaam en efficiënt produceert. “Onze regio behoort tot de wereldwijde top als het gaat om efficiëntie en vernieuwing. Terwijl landbouwactiviteiten wereldwijd verantwoordelijk zijn voor 24 procent van de broeikasgasuitstoot, is de emissie van onze Vlaamse land- en tuinbouw negen procent. Bovendien slaagde de Vlaamse landbouw erin om uitstoot van broeikasgassen tussen 1995 en 2016 met 18 procent te verminderen. Dit terwijl in Vlaanderen de totale emissie in die periode slechts met 11 procent daalde”, benadrukt voorzitter Sonja De Becker.

De landbouworganisatie beseft dat de landbouw nog werk voor de boeg heeft. “Op verschillende gebieden kan nog vooruitgang worden geboekt. Denk maar aan de opslag van koolstof in planten en onze graslanden, aan verdere vooruitgang in circulaire economie en de winning van groene energie. De Vlaamse landbouwsector leverde en levert nog steeds met zijn knowhow en innovatie een bijdrage aan zowel voedselzekerheid als klimaat. En boeren zijn bereid om die inspanningen te doen, maar dan moet de omkadering op vlak van beleid en financiering wel goed zitten.”

Tot slot wijst Boerenbond dat het IPCC-rapport een evenwichtig dieet naar voor schuift als belangrijke opportuniteit. “Plantaardige producten staan weliswaar voorop, maar ook dierlijke producten uit weerbare, duurzame productiesystemen met lage broeikasgasemissies maken er deel van uit. De Vlaamse dierlijke veredeling kan op dit vlak goede cijfers voorleggen en blijft investeren in verdere verbetering”, stelt Boerenbond. Het is in de ogen van de landbouworganisatie dan ook onbegrijpelijk dat deze hoge standaard, die veeleer wereldwijd de referentie zou moeten worden, via handelsakkoorden zoals Mercosur onder druk wordt gezet door invoer van dierlijke producten toe te laten die veraf staan van meer klimaatvriendelijke productiesystemen.

Ook ABS is van mening dat het klimaatrapport niet zomaar doorvertaald kan worden naar Vlaanderen. “De consumptie van rundvlees is bij ons al gehalveerd sinds de jaren ’70, zo blijkt uit cijfers van VLAM”, zegt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme. “In heel wat ontwikkelingslanden zie je daarentegen een omgekeerde tendens. In Afrika en Azië schakelt men over van een plantaardig dieet naar meer vlees, net omdat hun levensstandaard stijgt. Bovendien gebeurt de productie van een kilo vlees bij ons véél efficiënter dan bijvoorbeeld in Latijns-Amerika.”

“Daar bovenop bestaat een derde van de Vlaamse landbouwoppervlakte verplicht uit grasland. Enkel herkauwers kunnen deze voor de mens onbruikbare plantaardige eiwitten omzetten naar dierlijke eiwitten. Dan begrijp je dat het onzinnig is om te pleiten voor een halvering van de veestapel”, meent ABS. Dat betekent volgens hem niet dat er alleen elders moet ingegrepen worden en dat er bij ons op vlak van landgebruik niets moet veranderen. “Er zijn inderdaad problemen die het rapport in kaart brengt. Maar die moeten op mondiaal niveau bekeken worden. Dan zul je zien dat de radicale en snelle veranderingen in het landgebruik waar het VN-rapport voor pleit, vooral op andere landen en continenten van toepassing zijn.”