Jaarresultaten 2024 Vlaamse land- en tuinbouwsector: omzet daalt, toegevoegde waarde stijgt
nieuwsDe Vlaamse land- en tuinbouwsector zal in 2024 zijn omzet licht zien dalen met 1,7 procent naar 7,62 miljard euro. Dat maakt landbouworganisatie Boerenbond bekend in haar raming van de jaarresultaten. De globale omzet van de Vlaamse boerderijen vertoont onderliggend wel zeer grote variaties. Zo had de akkerbouwsector het dit jaar hard te verduren met een omzetdaling van 26,3 procent. De globale omzetdaling werd dit jaar evenwel ook gecombineerd met een daling (-3%) van de werkingskosten, die uitsluitend toe te wijzen is aan een kostendaling voor plantenvoeding en veevoeders. Hierdoor schat Boerenbond dat de land- en tuinbouwsector dit jaar uiteindelijk een beperkte stijging van 4 procent in toegevoegde waarde zal kunnen noteren.
Boerenbond evalueert jaarlijks na de zomer het productiejaar en maakt een raming van de jaarresultaten. Voor veel teelten zijn immers de opbrengsten en prijsevoluties in meer of mindere mate gekend of toch minstens in te schatten. De globale omzet van de Vlaamse land- en tuinbouw in 2024, waarbij alle sectoren van de plantaardige en van de dierlijke sector in rekening gebracht worden, raamt de landbouworganisatie op 7,62 miljard euro. Dit jaar wordt 37,5 procent van de totale omzet gerealiseerd in de plantaardige sectoren tegenover 62,5 procent in de dierlijke sectoren. De totale omzet van 7,62 miljard euro dit jaar ligt 14 procent hoger dan het gemiddelde van de voorbije vijf jaar, maar in vergelijking met vorig jaar betekent dit resultaat een daling van 1,7 procent. "Onderliggend verbergen deze globale omzetcijfers sterke verschillen al naargelang van de deelsectoren", verduidelijkt Boerenbond.
Ook de werkingskosten kenden dit jaar een daling, waardoor de globale omzetdaling in de plantaardige- en dierlijke sectoren wordt opgeheven en er toch sprake is van een hogere toegevoegde waarde ten opzichte van 2023. “De globale omzetcijfers vallen beter mee dan initieel verwacht. Maar de euforie van vorig jaar is toch wat gaan liggen. Ondanks dat de toegevoegde waarde licht gestegen is, merken we sterke verschillen tussen sectoren, tussen bedrijven en zelfs tussen percelen”, reageert Lode Ceyssens, voorzitter van Boerenbond. “Sommige landbouwers hebben echt een heel moeilijk jaar. Eerlijke prijzen en een gelijk speelveld met land- en tuinbouwers zijn voor ons belangrijke punten die verder aangepakt moeten worden.”
Akkerbouwers in zwaar weer
2024 was een zwaar boerenjaar voor veel akkerbouwers. De sector tekent dit jaar een omzetdaling van 26,3 procent op. Hiermee scoort de sector ruim onder het vijfjarig gemiddelde, dit terwijl de andere sectoren nipt bovengemiddeld scoren. De lage omzet in de akkerbouw is vooral te wijten aan de vele neerslag die er gevallen is. Boeren konden niet of pas laattijdig inzaaien, waardoor onder meer de hectareopbrengst van verschillende producten lager ligt en men ook moest inboeten op vlak van kwaliteit. De hectareopbrengst van graan viel bijvoorbeeld 42 procent lager uit dan in 2023. De volledige omzetdaling van graan wordt geraamd op 56 procent.
Ondanks de veel lagere productie stegen de prijzen dit jaar niet mee. Door de oorlog in Oekraïne stegen de graanprijzen in 2022 gevoelig, maar in 2023 daalden de prijzen tot op het niveau van voor de Russische invasie. Ondanks de slechtere graanoogst in de Europese Unie, veerden de prijzen niet op als gevolg van aanzienlijk betere oogsten in de VS en Canada, maar ook in China en India.
Ook in de aardappelsector en de suikerbietsector daalde de omzet met respectievelijk 22 procent en 25 procent. De hectareopbrengsten van de aardappelen daalden echter slechts met 3,3 procent. “Hoewel het er aanvankelijk naar uitzag dat de aardappeloogst omwille van het late en zeer natte voorjaarsseizoen het ging laten afweten, zorgde de omslag naar beter en zonniger weer voor een sterke groei van het gewas”, duidt Boerenbond. “Wel moet opgemerkt worden dat we te maken met een zeer laat groeiseizoen. Het rooien zal wellicht pas vanaf half oktober op kruissnelheid komen, waardoor het risico bestaat dat bij slecht weer niet alles tijdig uit het veld kan geraken.” En net zoals de graanprijzen konden ook de aardappelprijzen tot nu toe niet plussen. Verklaring hiervoor is de beperkte vraag naar vrije aardappelen.
Door slechte weersomstandigheden en lagere opbrengsten is 2024 voor akkerbouw een jaar om snel te vergeten
Omzet groenten stijgt dankzij prijsstijgingen voor glas- en industriegroenten
De groentesector kent in 2024 een omzetstijging van 7 procent. Dit is deels te danken aan de behoorlijke prijsstijgingen voor glasgroenten zoals komkommers (+52%) en aubergines (+9%), en de de globale opbrengst- en prijsstijgingen voor industriegroenten. Het globale Vlaamse areaal diepvriesgroenten steeg in 2024 met 19 procent tegenover 2023. Vooral het areaal erwten, ajuinen, spruiten en bonen zijn het sterkst gestegen in oppervlakte. Belangrijk hierbij is de stijging van de contractprijzen. De meest opvallende is de prijsstijging voor spruiten (+30%) en ajuinen (+20,5%), maar ook voor industrieprei stegen de contractprijzen (+10,2%) behoorlijk. "De opbrengsten zijn over het algemeen behoorlijk te noemen. Zo lag de opbrengst van erwten 20 procent hoger in vergelijking met 2023. Voor ajuinen wordt een opbrengststijging met 5 procent opgetekend", aldus Boerenbond die verwacht dat de omzet van industriegroenten in 2024 daarom 35 procent hoger zal uitvallen tegenover 2023.
In de fruitsector steeg de omzet met 24 procent. Vooral de betere perenoogst in 2023, die in 2024 verkocht wordt, is hier de reden voor net als de stijgende prijzen voor appelen, peren en aardbeien. In 2024 daalde de perenproductie echter opnieuw naar 279 miljoen kilogram (-26%) door het natte en gure voorjaar.
De sierteeltsector liet op zijn beurt een omzetdaling van 2 procent optekenen, en ook de verse openluchtgroenten die via de veilingen verhandeld werden, noteerden en omzetdaling (-5%). Algemeen lag de productie er lager in vergelijking met vorig jaar. Ook werden er globaal voor de openluchtgroenten geen hogere prijzen neergeschreven, al zijn er onderling wel verschillen. Zo stegen de prijzen van bloemkolen en courgettes met respectievelijk 25 procent en 17 procent, maar daalde de prijs van de voornaamste openluchtgroente prei met 5 procent.
Beperkte omzetstijging in dierlijke sector
In de dierlijke sectoren stegen de producties over de gehele lijn, zij het wel in beperkte mate (+2,3%). Vooral de dalende omzet in de varkenssector (-3,9%) en eieren (-20,6%) zijn hiervan de katalysator. De prijs van eieren is in 2024 opnieuw gedaald na een periode van sterke prijsstijgingen in 2022 en 2023.
Beperkte prijsverbeteringen waren er voor rundvee, terwijl de melkprijs stabiel bleef. “Weliswaar is het afwachten wat het concrete effect is van de blauwtonguitbraken dit najaar”, stelt Boerenbond in het rapport.
Welke kosten heeft een landbouwer in 2024?
De directe kosten in de land- en tuinbouw daalden in 2024 met 3 procent. Het is een voortzetting van de daling die in 2023 werd ingezet ten opzichte van het absolute recordjaar 2022 waar de werkingskosten met 19 procent gestegen waren. De kostendaling in 2024 is uitsluitend toe te wijzen aan de kostendaling voor plantenvoeding en veevoeders. Alle andere kosten zoals loonkosten, energiekosten en allerlei diensten waarop de sector een beroep doet, bleven verder stijgen.
Aangekochte veevoeders maken in 2024 maar liefst 43,3 procent uit van de totale uitgaven (incl. betaalde lonen) van de Vlaamse land- en tuinbouw. De gedaalde veevoederkosten (-10,8%), gedreven door een daling van de prijzen van de granen en de eiwithoudende gewassen, gaven een stimulans aan de moeilijke prijsvorming in dierlijke sectoren.
De energieprijzen maakten in 2024 zo’n 13,2 procent uit van de totale directe kosten. De betaalde lonen aan de werknemers in de land- en tuinbouw vertegenwoordigen dit jaar dan weer 8,2 procent van de directe kosten. Op 1 januari 2024 werden de lonen geïndexeerd met 1,83 procent en dit zowel voor de reguliere werknemers als voor de seizoenwerknemers. “Het gewicht van de betaalde loonkost verschilt weliswaar enorm tussen de deelsectoren. Zo doet vooral de tuinbouw een beroep op externe betaalde arbeid waar, in functie van de teelt, de loonkost tot 30 procent van de totale kosten kan innemen”, aldus Boerenbond. “Betaalde arbeid komt minder voor in de veehouderij. Daar wegen vooral de veevoederkosten door.”
Zaai- en pootgoed vertegenwoordigen 8,6 procent van de totale directe kosten in 2024. Opvallend is het aandeel van gewasbeschermingsmiddelen in 2024 in de totale directe kosten want de gebruikte hoeveelheden gewasbeschermingsmiddelen stegen met 15 procent in 2024 aanzienlijk ten opzichte van 2023. De reductie komt er door de hoge ziektedruk in 2024 veroorzaakt door de natte weersomstandigheden, waardoor schimmelziekten de vrije loop kregen. In 2024 stegen de prijzen van gewasbeschermingsmiddelen ook globaal met 2,5 procent. “We stellen vast dat er voortdurend minder gewasbeschermingsmiddelen toegelaten zijn en dat tezelfdertijd de alternatieven aanzienlijk duurder zijn”, stelt Boerenbond in het rapport. Deze combinatie van factoren zorgt ervoor dat gewasbescherming dit jaar goed was voor 4,8 procent van de totale directe kosten.
Tegenover deze grootste kostenstijger, laten de meststoffen zich dit jaar als sterkste kostendaler optekenen. De meststoffenprijzen ondergingen in 2024 een gemiddelde prijsdaling met 20,6 procent, en de aangekochte hoeveelheden daalden met 1 procent. Hierdoor maakte de kost van aangekochte meststoffen 2,5 procent uit van de totale directe kosten in 2024.
Boerenbond stelt vast dat in 2024 zo’n 80 procent van de gerealiseerde omzet uiteindelijk opging in werkingskosten. Omdat deze een daling kenden, spelen ze ook een grote rol in de beperkte verbetering van de bruto toegevoegde waarde van de sector dit jaar. De landbouworganisatie raamt uiteindelijk een stijging van 4 procent waarbij de toegevoegde waarde klimt naar 1,57 miljard euro. "Het is echter wel de vraag of dit al dan niet gaat om een structureel dan wel om een tijdelijk effect", aldus Boerenbond.
Het volledige rapport kan gelezen worden op de website van Boerenbond.
