Impact van natuurdoelen op landbouw is tweeërlei
nieuws
In het nieuwe Landbouwrapport wordt één hoofdstuk gereserveerd voor actuele Vlaamse beleidsthema’s in verband met landbouw: het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, de afbakening van glastuinbouwzones, het vijfde mestactieplan, enz. Ons oog valt op de instandhoudingsdoelstellingen voor natuur omdat daar veel vragen over gerezen zijn nadat veehouders dit najaar een brief in de bus kregen die hen vertelde of de stikstofneerslag van hun bedrijf in de door Europa beschermde natuur al dan niet problematisch is. De realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen zal zich op twee wijzen doen voelen: vergunningperikelen voor een aantal bedrijven en druk op landbouwgrond want 67.600 hectare van het Natura 2000-netwerk is in landbouwgebruik.
De instandhoudingsdoelstellingen voor natuur zijn geen Vlaamse bevlieging maar de uitvoering van Europese richtlijnen, zo leert het Landbouwrapport dat recent verscheen. De Europese vogel- en habitatrichtlijn geven Vlaanderen de opdracht om op het eigen grondgebied de Europees beschermde habitats en soorten duurzaam in stand te houden. Op grond van deze richtlijnen is een samenhangend ecologisch netwerk van beschermde natuurgebieden afgebakend: het Natura 2000-netwerk. Deze Natura 2000-gebieden worden ook ‘speciale beschermingszones’ (SBZ) genoemd.
In Vlaanderen zijn er 24 vogelrichtlijngebieden afgebakend, met een totale oppervlakte van 98.240 hectare, en 38 habitatrichtlijngebieden, met een totale oppervlakte van 105.020 hectare. Aangezien de twee soms overlappen, bedraagt de totale oppervlakte van het Natura 2000-netwerk in Vlaanderen 166.320 hectare oftewel meer dan 12 procent van het Vlaamse grondgebied. Hiervan was 67.600 hectare in landbouwgebruik aangegeven in de verzamelaanvragen van 2013.
Op vraag van Europa worden instandhoudingsdoelstellingen (IHD) geformuleerd voor de Europees beschermde habitattypes en soorten in deze gebieden. In een eerste fase werden gewestelijke natuurdoelen (G-IHD) opgemaakt. Ze geven weer wat in totaal in Vlaanderen nodig is om de bedreigde Europese soorten en habitats een veilige toekomst te geven. Het Landbouwrapport geeft enkele voorbeelden: hoeveel broedparen zijn er nodig voor een levensvatbare Vlaamse populatie van een akkervogel? Hoeveel akkers en akkerranden zijn daarvoor nodig? In de tweede fase werden specifieke natuurdoelen (S-IHD) per Natura 2000-gebied opgemaakt. Daarin wordt beschreven welk deel van de (gewestelijke) opdracht elke speciale beschermingszone voor haar rekening neemt.
Op gebiedsniveau zullen voor de speciale beschermingszones managementplannen worden opgemaakt die de zoekzones en actiegebieden voor de realisatie van de S-IHD’s voor het specifieke gebied zullen omvatten. Belangrijk is dat bij het nemen van maatregelen ter uitvoering van de natuurdoelen rekening wordt gehouden met de aanwezige socio-economische activiteiten. Deze plannen worden ook de basis voor de zogenaamde ‘passende beoordeling’ die noodzakelijk is voor de toestemming van een beoogd plan of project in het gebied.
De realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen zal van verschillende sectoren grote inspanningen vragen, niet in het minst van de land- en tuinbouw. Hierbij gaat het niet enkel om de ruimtelijke impact, maar ook om de inspanningen die de sector zal moeten leveren om de eigen bijdrage aan de milieudruk te verminderen. Anders komt de vergunningverlening aan veebedrijven zwaar onder druk te staan. De S-IHD’s kunnen echter ook mogelijkheden bieden voor bepaalde landbouwbedrijven die via agrarisch natuurbeheer of vrijwillige overeenkomsten willen bijdragen aan de realisatie van de S-IHD’s.
Meer weten over actuele landbouwbeleidsthema's? Consulteer LARA 2014.
